ستارگان بی نظیری که می نوازند، در جریان برگزاری تور موسیقی گروه شجریان، آفتاب

آفتاب- تور موسیقی محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان برای اجرای کنسرت درآمریکا و کانادا با واکنش رسانه های گروهی خارجی روبرو شد که در این میان نشریه " سان فرانسیسکو کرونیکل" در مقاله ای به جزییات این تور و استقبال گسترده آمریکایی ها از کنسرت اساتید موسیقی ایرانی پرداخته است.

"کیهان کلهر" نوازنده کمانچه در یک مصاحبه تلفنی قبل از پرواز به آمریکا می گوید: ما سیاستمدار نیستیم، ما موسیقیدانانی هستیم که سعی می کنیم توجه مردم را به آن چه در فرهنگ خود داریم جلب کنیم.

کلهر کمانچه می نوازد که نیای ویولن است، کمانچه که اغلب "ویولن ایستاده" خوانده می شود آلتی است که به صورت عمودی روی زمین قرار می گیرد و مضراب آن به صورت افقی حرکت می کند، کلهر مشهورترین نوازنده کمانچه درجهان است؛ او با "یو یو ما" (در تور جاده ابریشم "ما") و "کرونوس کوارتت" همکاری کرده و سه ماه پیش از سوی "جان آدامز" برای نوازندگی درجشنواره "در گوش شما" در نیویورک برگزیده شده بود.

سه هنرمند دیگر استادان موسیقی پارسی، "محمدرضا شجریان" خواننده ، "حسین علیزاده" سازی که با انگشت زده می شود و "تار" خوانده می شود می نوازد و "همایون شجریان" پسر محمدرضا شجریان که در تمبک تخصص دارد، در غرب از شهرت کمتری برخوردارند اما در میان ایرانیان (و شمار بسیار زیادی از غیرایرانی ها)همه ستارگانی بی نظیر هستند و از محبوبیت بسیاری برخوردارند.

آلبوم آنها در سال 2002 (بی تو به سر نمی شود) نامزد دریافت جایزه ارزشمند "گرامی" شد. دو تور پیشین آنها در آمریکا در سالهای 2001 و 2002 به شدت تحسین منتقدان موسیقی و مخاطبان را برانگیخت که نشانه ای از میزان محبوبیت آنهاست .

تور امسال آنها در بهترین سالن های کنسرت آمریکا مانند "سالن کنسرت والت دیسنی" درلس آنجلس (نمایشی که بلیط آن چندماه قبل پیش فروش شده بود) "مرکز کندی در واشنگتن" و "جاز نیویورک" در مرکز لینکلن بود.

"ایزابل سافر" معاون اجرایی "موسسه موسیقی جهان" در نیویورک که وظیفه سازماندهی تور و تولید آلبوم های این گروه را بر عهده دارد، می گوید: برگزاری موسیقی ایرانی در مشهورترین سالن های کنسرت آمریکا نشان می دهد که مردم امریکا واقعا تحت تاثیر موسیقی ایرانی قرار گرفته اند.

پیش از تور سال 2001 آنها، علیزاده و کلهر به صورت جدی با شجریان ها همکاری نکرده بودند اما شنیدن آلبوم های آنان - آخرین آلبوم انها به نام "فریاد" ماه گذشته منتشر شد- و دیدن اجرای آنان در کنسرت ها نشان می دهد گویی دهها سال با یکدیگر همکاری کرده اند. آلات موسیقی به نحو کم نظیری باهم هماهنگ هستند و صدای شجریان که در برد خود اپراتیک است و شیوه ادای کلمات فارسی از سوی او (شجریان به پاواروتی ایران شهرت دارد) نقطه مثبت دیگری است؛ همایون نیز مانند پدرش می خواند.

کسانی که برای نخستین بار موسیقی سنتی ایران را می شنوند با کیفیت سحرآمیز آن مبهوت می شوند.

شباهت آن به موسیقی هندی (درمقیاس های صوری)، طول آهنگ ها، (که به راحتی بیش از 20 دقیقه طول می کشد) و اگر خواندن باشد تحریری که می تواند یادآور آوازهای کوهستانی برای شنونده باشد نیز اعجاب انگیز است.

"هزمز فرهت" استاد ممتاز موسیقی دانشگاه دوبلین در ایرلند می گوید: توانایی خوانندگان موسیقی سنتی ایران در چرخش صدا کاری هنری والبته بسیار سخت است.

وی می افزاید: این جنبه ای منحصر به فرد از آوازه خوانی ایرانی است و شبیه کاری است که یک نوازنده ویولن در نواختن سریع این آلت موسیقی می کند. شباهت میان موسیقی سنتی ایران و موسیقی هند نشات گرفته از حاکمیت چندین قرن پیش ایران بر هند است.

فرهت معتقد است مردم ایران با تاریخ و فرهنگ گذشته خود آشنا نیستند و او مقامات ایران را که رسما در سال 1935 نام این کشور را از "پرشیا" به ایران تغییر دادند مقصر می داند.

وی در یک مصاحبه تلفنی از دوبلین جایی که از زمان ترک ایران در دهه 70 و کمی قبل از انقلاب این کشور در آن زندگی می کرده، اظهار می دارد: این مسئله به شدت به میراث فرهنگی ایران آسیب می رساند درحالی که جهان خارج درباره آن نگرانی بسیاری دارد، گذشته از کارشناسان و برخی از افراد تحصیلکرده کمتر کسی اطلاعات کافی از ایران باستان دارد.

عامل دیگر، فارسی یعنی زبان ایرانیان است، فرهت و دیگران می گویند: نام پرشین برای آن مناسبتر است این فرایندی است که بر اساس آن کلهر، علیزاده و شجریان ها تحت نام "استادان موسیقی پارسی" به اجرای کنسرت می پردازند.

کاندیداتوری گروه برای دریافت جایزه "گرمی" در سال 2003 همچنین نشاندهنده پیشرفت است. ( به علاوه آلبوم کلهر در سال 2002 به همراه نوازنده هندی سیتار "شجاعت حسین خان" به نام "باران" آن سال نامزد جایزه گرمی شد).

پیشرفت بیشتر: کلهر، علیزاده وشجریان ها ویزای خود را به آسانی دریافت کردند، مشکلات ویزا سه سال پیش علیزاده را تقریبا کنار گذاشت.

واشنگتن قوانین سختی را برای متقاضیان ایرانی و برخی کشورهای دیگر اعمال کرده است و علیزاده ، 9 اجرای ابتدایی گروه در امریکا را از دست داد و درنهایت پس از اینکه اعضای کنگره و برگزار کنندگان کنسرت با سفارت امریکا در پاریس که علیزاده از آن جا تقاضای ویزا کرده بود تماس گرفتند وی موفق به دریافت ویزا شد.

این بار استادان موسیقی ایرانی ویزای بلند مدت خود را به راحتی دریافت کردند، تور بعدی برای سال آینده برنامه ریزی شده و شهرهای بیشتری در امریکا میزبان آنها خواهد بود. تور فعلی پیش از امریکا درشهرهای تورنتو و ونکوور کانادا کار خود را آغاز کرد.

کلهر می گوید: در ایران استادان موسیقی ایرانی به عنوان پلی میان نسل ها در نظر گرفته می شوند. شجریان بزرگتر64ساله است؛ علیزاده 54 ساله ؛ کلهر42 ساله و همایون شجریان30 سال دارد.

وی می افزاید: ما تمایل داریم که این برنامه فرهنگی تداوم داشته باشد، اما آیا مخاطبان امریکایی نیز احساس مشابهی دارند؟

ایرانیان مقیم آمریکا صندلی ها را درکنسرت ها پر می کنند اما بدون شک این کنسرت ها مردمی را جذب می کند که هرگز این هنرمندان را قبلا ندیده اند و کلهر امیداور است آنها سیاست را پشت در کنسرت جا بگذارند.