عبدالعلي دستغيب: اگر نويسنده‌اي صحنه‌اي را كه بايد بنويسد حذف كند، مضحكه‌ي زندگي بشر است، ايسنا

* با هنر ـ بايد ـ برخورد هنري داشت


خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - ادبيات

عبدالعلي دستغيب تاكيد كرد: رمان‌نويس و شاعر اين نكته را از ياد نبرد كه مقداري حجاب و مرز براي كليه كارهاي بشري وجود دارد.

اين پژوهشگر ادبيات در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گفت: اگر در آثارمان از مرزي كه تعيين شده است بگذريم و آن حجاب را از بين ببريم، انسان، ‌تك بعدي و تك ساحتي مي شود. همان‌طور كه تكيه بر پارسايي انسان را مكانيكي و تك بعدي مي‌كند، افراط در مسائل جنسي و عمده كردن آن نيز اشكال دارد.

وي با اعتقاد بر اينكه چيزي كه در قصه، شعر، آثار ادبي، ‌نقاشي و حتا در موسيقي و... بيان مي‌شود، باز نمايش مسائل زندگي بشري است، افزود: اين صحنه‌ها گاهي فقط تصوير صرف بوده و واقعيت‌هاي زندگي نيستند، اما اساس آن همان واقعيت زندگي بشر است، كه گاهي ايدآليزه و آرماني شده و بهتر از آنچه در واقعيت مي‌بينيم و گاهي نيز بدتر از واقعيت موجود هست.

دستغيب با اشاره به داستان سوگ سياوش در شاهنامه و داستان يوسف و زليخا، در مقايسه اين دو داستان يادآور شد: داستان‌سرايان در بيان زندگي سياوش گاهي واقعيات آن را پررنگ يا قسمت‌هايي را ايده‌آليزه و بخشي را نيز حذف كرده‌اند؛ اما در كل، شخصيت سياوش، شخصيتي والا و پارسا است كه دست رد بر خواسته سودابه مي‌زند و دچار عواقبي نيز مي‌شود. در داستان يوسف و زليخا هم يوسف به دليل نپذيرفتن خواسته زليخا، دچار عواقبي مي‌شود. بنابراين مي‌بينيم يكي از چيزهاي مهمي كه در ادبيات و قصه‌ها منعكس شده، صحنه‌هاي اروتيك است.

اين پژوهشگر متذكر شد: تصوير كردن صحنه‌هاي اروتيك در ساير هنرها هم ديده مي‌شود. برخي از اين آثار در زمان خودشان هم از سوي دولت، كليسا و مراكزي كه طرفدار اخلاق و هنر بودند، پذيرفتني نبود.

وي با بيان اين مساله كه در بيان صحنه‌هاي اروتيك ـ بايد ـ با ظرافت هنري عمل كرد، ‌در ادامه به مثال‌هايي در اين باره از آثار ادبي اشاره كرد و گفت: در «آناكارنينا»ي لئوتولستوي مي‌بينيم كه صحنه‌هاي اروتيك به صورت ظريف بيان مي‌شود، اما گاهي در آثار ديده مي‌شود كه اين صحنه‌ها را بي‌پرده بيان و حتا استعاره‌هاي به كار برده شده هم روشن و مجسم‌كننده هستند. در ادبيات ما «هزار و يك شب» حاوي اين صحنه‌هاست، يا در سندبادنامه،‌ اشعار سعدي، عبيد زاكاني و... اين صحنه‌ها ديده مي‌شود.

وي عمده كردن مسائل جنسي را در كتابها، كاري دور از شان و شخصيت انساني دانست و افزود: افراط در مسائل جنسي، باليدن زندگي انسان را به خطر مي‌اندازد.

دستغيب همچنين درباره سانسور صحنه‌هاي اروتيك توضيح داد: در قرون وسطا، سانسور بسيار شديدي اعمال مي‌شد؛ به اين دليل بسياري از آثار هنري كه حاوي صحنه‌هاي اروتيك بود، از بين برده شد. در روسيه نيز بسياري از صحنه‌ها را حذف مي‌كردند، با آنكه چندان هم مذهبي نبودند. وقتي استبداد حاكم شد، مانعي براي زندگي فرد و جامعه ايجاد مي‌كند و مي‌خواهد انسان را در چارچوبي كه خود مي‌پسندند بگذارد.

وي با يادآوري اين نكته كه دستگاه‌هاي نظارتي براي خود بخشنامه‌ها و مقرراتي دارند، تصريح كرد: ما نمي‌توانيم به آنها بگوييم چطور عمل كنند، تنها مي‌توان گفت شما بايد با هنر برخورد هنري داشته باشيد. اگر هنرمندي به جايي رسيد كه بايد صحنه‌اي را بنويسد، اگر آن را سانسور كند، نقد غرض و مضحكه زندگي بشر است.

دستغيب متذكر شد: اگر صحنه‌اي در داستان باشد كه اصلا هم غيراخلاقي نيست، ولي مميزي آن را سانسور كند، از حد خود تجاوز كرده و قواعدي را وارد قضيه كرده كه به بازي هنر مربوط نيست.