دكتر كاتوزيان: دانشگاه جاي قدرت‌نمايي نيست، جاي علم و اخلاق و پاكي است و جاي قلدري نيست، ايسنا

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس فقه و حقوق

“هر كس اين شخصيت ( استاد كاتوزيان ) را بشناسد بدون برگزاري چنين مجالسي، در درون خود نيز او را ستايش خواهد كرد“
اين جمله‌ي خانم دكتر جنيدي، يكي از خيل شاگردان اين استاد حقوق در ايران است كه در وصف استادش مي‌گويد و بسياري از جملات ديگر كه در وصف استاد كاتوزيان مطرح مي‌شود؛ استادي كه بسياري از بزرگان علم حقوق در كشورمان افتخار مي‌كنند كه شاگرد او هستند.

به گزارش خبرنگار حقوقي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) وقتي دكتر ناصر كاتوزيان وارد سالن مي‌شود، جمعيت يكباره از جا كنده مي‌شود و با تشويق بي‌امان، تلاش‌هاي بي‌وقفه‌ي اين استاد را ارج مي‌نهد.

“من جز تشكر و قدرداني چه بگويم؟!“
اين اولين جمله‌ي استاد است در همايش بزرگداشتش در موسسه عالي جهاد دانشگاهي.

“خوشحالم كه تجليل از من، تجليل از مقام و شخصيت معلم است“.
در حقوق بر “نظم“ و “عدالت“ به عنوان ارزش تأكيد دارد و مي‌گويد “نظم مقدمه‌ي ايجاد عدالت است، تا نظمي نباشد، عدالت پا نمي‌گيرد و ايجاد نمي‌شود“.

مي‌گويد: نظم يعني“در جامعه به جاي اراده‌ها و هوس‌ها، قانون حكومت كند و اگر كسي بدهكار بود، بداند كه سرانجام عدالت او را وادار مي‌كند كه بدهي خود را بدهد، يا اگر كسي ظلم كرد، بداند كه عدالت بالاخره حق مظلوم را از او خواهد ستاند“.

“گروهي از حقوقدانان فقط به همين جامعه دلبسته‌اند“.

“غايت حقوق عدالت است“ و عدالت چيزي است كه از نظر استاد كاتوزيان فراوان به بازي گرفته شده است.

مي‌گويد در ابتدا كه در كتاب‌هايش از عدالت سخن مي‌گفته نوشته‌هايش را موهوم مي‌دانستند.

بر توجه به عدالت در صدور احكام حقوقي در كنار نظم تأكيد دارد؛ “تمام هم من جمع بين عدالت و نظم است، چه كنيم كه نظم و عدالت باهم تزاحم نداشته باشند“.

“من از آنها نبودم كه منطق سوري و روش به كار بردن عقل و كبري و صغري چيدن را از انسانيت و اخلاق دور كنم. هميشه فكر مي‌كردم كه چگونه نظم و عدالت را باهم جمع كنم“.

و باز هم تأكيد بر عدالت در حقوق؛ “جوهر و ماهيت حقوق، عدالت است و هر جا كه بر سر دو راهي در حقوق قرار مي‌گيريم، راهي را برويم كه به امر عادلانه حكم شود.“

از برخي حقوقدانان و قضات انتقاد مي‌كند كه در آراي خود، تنها به قوانين نگاه مي‌كنند و وظيفه‌ي خود را نه اجراي عدالت، بلكه عمل به قانون مي‌دانند و يادآور مي شود كه: “ما به عنوان يك انسان آگاه، انديشمند و كسي كه سكان عدالت را به دوش مي‌كشد وظيفه داريم كه در راه عدالت بكوشيم“.

“علم براي علم“ را نمي پذيرد و مي‌گويد: “من علم كور را قبول ندارم، علم براي رسيدن به هدف است آنجا علم، علم مي‌شود كه كسي بتواند با استفاده از آن به هدف خود برسد.“

“توجه به عدالت“ را شيرازه‌ي گفته‌هاي خود در ميان دانش‌پژوهان حقوق مي‌داند و اين كه “از داده‌هاي قانوني بايد بتوانيد تركيبي بسازيد كه به نتيجه‌ي نهايي يعني عدالت برسيد، اگر نتوانستيد چنين كنيد، بدانيد كه هنوز به علم حقوق احاطه نيافته‌ايد“.

“نظم بدون عدالت“ را قبول ندارد آنجا كه مي‌گويد: “اگر بين نظم و عدالت جمع شود، آن وقت حقوق، شايسته‌ي ستايش خواهد بود، اگر تنها به نظم قناعت كنيم، حقوق يك چيز مزاحم خواهد بود“.

پس از سخنان استاد، برخي سوال‌هاي دانشجويان مطرح شد و او به آنها پاسخ گفت.
دكتر كاتوزيان در پاسخ به سوالي در خصوص جدا شدن دستگاه قضايي از دانشكده‌هاي حقوق، از اين امر مي‌نالد و مي‌گويد: “بين كاخ و مدرسه ساليان درازي است كه ديواري بلند كشيده‌اند و نفوذ اين دو در هم با اشكال‌هاي زيادي مواجه است.“
“راه نجات ما ارتباط بين اين دو است“.

او در عين حال بر استقلال دانشگاه تأكيد دارد و مي‌گويد:‌ كساني كه به فكر سلطه بر دانشگاه‌ها هستند راه خطا مي‌روند چون دانشگاه سلطه پذير نيست. دانشگاه جاي قدرت‌نمايي نيست، جاي علم و اخلاق و پاكي است و جاي قلدري نيست“.

و اظهار اميداري مي‌كند كه بين قوه‌ي قضاييه و دانشگاه ارتباط برقرار شود.

استاد كاتوزيان قضات و كانون وكلا را دو بال دانشگاه‌هاي حقوق مي‌داند و در عين حال از رشد دانشكده‌هاي حقوق كه آن را قارچ‌گونه‌ توصيف مي‌كند نگران است و اين كه برخي كسان در بعضي از دانشكده‌ها تدريس مي‌كنند كه صلاحيت علمي ندارند.

از صدور برخي آراء در محاكم عالي و اين كه بيشتر از كيفيت، بر كميت توجه مي‌شود، ناراضي است و مي‌گويد “كار ما كار كيفي است، كمي نيست“.