تاثير انتخابات عراق بر منطقه و ايران گفتگو بادكتر ابراهيم يزدى، مهيندخت مصباح، راديو آلمان

دستاوردهاى اجتماعى سياسى انتخابات روز سى ام ژانويه در عراق تاثيرات تعيين كننده اى بر منطقه و ايران دارد. از يك سو دولت ديگرى با اكثريت شيعه در منطقه تشكيل ميشود كه پيرو الگوى ايران نخواهد بود و از سوى ديگر روى كار آمدن نظامى دمكراتيك در عراق تاثير به سزايى در فرآيند تحولات ايران خواهد داشت .

دويچه وله: آقای يزدی، فکر می کنيد انتخابات ۳۰ ژانويه عراق کمکی به برقراری آرامش و ثبات سياسی در اين کشور بكند؟

ابراهيم يزدی: اينکه برگزاری انتخابات و پايان آن موجب ايجاد آرامش در عراق بشود، بستگی به ميزان موفقيت اين انتخابات دارد. ظاهرا مناطق شيعه نشين عموما از شرکت در انتخابات استقبال کرده اند. در مناطق کردنشين نيز اين استقبال کاملا مشهود است. مشکل در مناطق سنی نشين است. با اين همه در حاليكه اين اولين انتخاباتی ست که در اين منطقه صورت می گيرد ولى به نظر ميرسد برگزاری آن علیرغم مشکلاتی که بر سر راهش وجود دارد، می تواند در پيدايش آرامش در عراق موثر باشد.

دويچه وله: صحبت های زيادی در محافل سياسی داير بر دخالتهای آشکار و پنهان ایران در امور عراق به ويژه در رابطه با انتخابات آنجا مطرح است. شما اين گرايشهای ماجراجويانه در سياست خارجی ايران را چگونه ارزيابی می کنيد؟ فکر می کنيد اين تمايل در آينده نيز بسط خواهد يافت؟

ابراهيم يزدی: من چنين تصوری ندارم. درست است که بعضی از گروهها در آنجا دست به بعضی اعمال می زنند و برخی نيز که با جمهوری اسلامی مخالفند اين اعمال را مستمسکی برای حمله به ايران قرار می دهند، اما تمام کسانی که ناظر بر مسايل عراق هستند می دانند که موضع علمای شيعه ی عراق با موضع علمای شيعه در ايران کاملا متفاوت است. آقای سيستانی آشکار گفته اند که به ولايت فقيه اعتقادی ندارند و خواهان برقراری حکومتی اسلامی در عراق نيستند. من تصور نمی کنم، اينها مواضعی باشند که دولت ايران از آن حمايت کند، اما با توجه به اينکه ۶۰ درصد جمعيت عراق شيعه هستند و با توجه به سابقه بيش از ۱۰۰۰ ساله ی حوزه ی علميه ی نجف و موضعی که در مورد مذهب شيعه وجود داشته است و همچنين وجود اعتقادات عميق فرهنگی، مذهبی و دينی ميان حوزه ی نجف و ديگر حوزه های دينی در ايران، طبيعی ست که تاثيراتی از اين نوع اجتناب ناپذير باشد. امامن تصور نمی کنم که ايران خواهان دخالت در انتخابات عراق با اين گرايش كه بعضى كانديداها انتخاب شوند و برخى ديگر نه، باشد. البته اين ادعايى است كه بعضى در خارج از ايران ميكنند و بعضی از محافل ايران نيز برای اينکه بگويند ما قدرت داريم، بر اين ادعاها صحه بگذارند.

دويچه وله: از امروز ۲۸ ژانويه شعبه های رأی برای عراقی های تبعيدی که مقيم ايران هستند، باز شده است. به سوال اول خود برمی گردم، آيا ممكن است تلاشهايى براى نفوذ بر آراى اين عده كه كم هم نيستند شده باشد؟

ابراهيم يزدی: تعداد شيعيانی که از عراق اخراج شده اند و مقيم ايران هستند بيش از ساير کشورهاست، در واقع بيش از امريکا و کشورهای اروپايی ست. اما،‌ چون ليست انتخاباتی از طرف احزاب شيعه در عراق تهيه شده و کسانی که می خواهند رای بدهند به اسامی آن ليست رای می دهند، بنابراين دخالت ایران در تغيیر آرای شيعيان عراقی که می خواهند رای بدهند، چندان موثر نخواهد بود. شيعيان عراق بر اساس ليست احزاب سياسی مورد اعتماد خود در اين انتخابات شرکت خواهند کرد.

دويچه وله: آقای دکتر يزدی، به عقيده ی شما تاثير انتخابات عراق در منطقه با توجه به انتخاباتی که قبلا در فلسطين و افغانستان برگزار شده است، چه می تواند باشد، بويژه چه تاثيری در امور ايران و انتخاباتى که قرار است تا چندماه ديگر در كشور برگزار شود، ميگذارد؟

ابراهيم يزدی: طبيعی ست که انتخابات عراق در منطقه خاورميانه عربی و اسلامی اثرگذار خواهد بود. ما می توانيم به اين اثرات از دو بعد توجه کنيم. بعد اول اين است که در کشورهای مشابهی که در منطقه وجود دارند، تاکنون انتخاباتی بدينگونه انجام نشده است و شايد اين اولين بار از نوع خودش باشد. بخصوص که برای اولين بار ترتيباتی داده شده که عراقی هايی که در تبعيد بسر می برند يا خارج از کشور زندگی می کنند نيز بطور فعال در انتخابات حضور داشته باشند. قطعا اگر قرار باشد چنين فرايندی در عراق ادامه پيداکند و نهادينه بشود و از درون اين انتخابات يک حکومت دمکراتيک در عراق بر سر کار بيايد، دامنه ی تاثيراتش در کشورهای عربی همسايه بسيار گسترده خواهد بود.

بعد ديگر انتخابات عراق عبارت از اين است که ۶۰ درصد جمعيت عراق شيعه اند و بعضی از کشورهای عربی اين نگرانی را دارند که دولت ديگری با اکثريت شعيه در خاورميانه تشکيل شود. بخصوص کشورهای عربی منطقه که عموما متعلق به اهل تسنن هستند، شايد از اين مطلب خوشحال نباشند و از آن استقبال نکنند. اما اين ويژگی دمکراسی ست و ما نمی توانيم دمکراسی را نفی کنيم تا مبادا گروه خاصی اکثريت را پيدا کند. البته اين موضوع به رفتار خود شيعيان عراق نیز بستگی دارد. اگر شيعيان عراق تنها به دليل اينکه اکثريت را دارا هستند بخواهند زیاده خواهی يا انحصارطلبی کنند، قطعا شکست خواهند خورد. البته، من بر اين باور هستم که اوضاع ايران و تجربه ايران بر موضع گيرهای عراقی ها، بخصوص علمای عراق، اثرگذار بوده و آنها از آنچه در ايران گذشته است و پيامدهايش و کارنامه ای که در برابر روی آنهاست حسن استفاده را کرده اند و دنبال اينکه زياده خواهی کنند و حکومت خاص دينی تشکيل دهند، نيستند. ولی اين مانع از اين نيست که کشورهای عربی منطقه نگرانی نداشته باشند، هر دو بعد اين موضوع در آنها ايجاد نگرانی می کند.

در ايران نيز طبيعی ست که اگر دولت دمکراتيکی در عراق تشکيل شود و مسلمانان و شعيان عراق نيز، با توجه به تمام تجاربی که وجود دارد، زياده خواهی نکنند و با تساهل و مدارا رفتار کنند اين امر قطعا بر فرايند تحولات ايران نيز اثرگذار خواهد بود.