هراس حکومتي از مراسم مذهبي، رها برفيان

همزمان با شام غريبان تعداد جوانان دختر و پسر شمع به دست در مقابل مساجد و تکيه ها آنقدر گسترده شد که مقامات حکومتي از هراس چاره اي نداشتند جز آنکه با استفاده از نيروي انتظامي مقابل آن بايستند و براي نخستين بار مردم عزادار را متفرق کنند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

براي حکومتي مذهبي که عادت به مصادره کردن تمامي مراسم مذهبي به نفع خودش دارد شايد خيلي سخت باشد که يکي از مهمترين رسوم آن يعني عزاداري براي امام حسين کم کم از کنترل آن خارج شود. شب گذشته همزمان با شام غريبان تعداد جوانان دختر و پسر شمع به دست در مقابل مساجد و تکيه ها آنقدر گسترده شد که مقامات حکومتي از هراس چاره اي نداشتند جز آنکه با استفاده از نيروي انتظامي مقابل آن بايستند و براي نخستين بار مردم عزادار را متفرق کنند. پس از چند شب روز حضور گسترده مردم در دسته هاي عزاداري عملا صبر مقامات حکومتي لبريز شده بود، آنها که همواره دين و مذهب را به تمامي وجوه زندگي افراد گره مي زنند و آن را وجه جداناپذير زندگي انساني مي دانند نمي توانستند تحمل کنند که دختران و پسران جوان بدين گونه مراسم عزاداري را به يک کارناوال عزاداري تبديل کنند. براي اين حکومت حتي عزاداري و مراسم مذهبي هم به شکلي خاص مختص متوسلان به آن است و هر گونه ورود گروه هاي اجتماعي ديگر عملا باعث برهم خوردن وزن اجتماعي حرکت اجتماعي و غيرقابل کنترل شدن آن مي شود.
عزاداري براي امام سوم شيعيان اما شايد تنها مورد مذهبي باشد که به خاطر ريشه دار بودن آن در متن فرهنگ،باورها و اعتقادات مذهبي مردمي عملا قابل مصادره شدن توسط حکومت حتي از نوع مذهبي شديد هم نيست و تلاش هاي متعددي که در اين راه صورت گرفته عملا راه به جايي نبرده است. شايد اگر جز اين بود پيش از آغاز مراسم امسال شاهد نگراني بزرگان اين قوم نسبت نحوه عزاداري مردم نبوديم در جايي که با هشدارهاي مثل بدعت گذاري در دين و ... عملا مردم را از استفاده از ابزارهاي جديد در هنگام عزاداري نفي مي کرد. چنين انتقادهايي در حالي اتفاق مي افتد که امسال هم براي ايجاد تکيه هاي عزاداري سخت گيري هاي فراواني صورت گرفت و توصيه ها و دستورهاي فراواني به مسئولان تکيه ها ابلاغ شد تا احيانا حرکت هاي مردمي ناشي از عزاداري شبه هايي از يک حرکت اعتراض آميز به حکومت را متصور نشود. علي رغم اين اما مشکل اصلي تکيه ها نيستند بلکه مردمي هستند که براي تماشاي عزاداري جمع مي شوند و چون در ميان آنها نسل جوان به دلايل متعدد بيش از همه به چشم مي خورد نگراني هاي حکومتي از آن بالا مي گيرد.
در شب شام غريبان امسال صحنه هاي شمع روشن کردن خصوصا توسط جوانان چنان گسترده بود و تصاوير بديعي را ايجاد کرده بود که نيروي انتظامي در چندين نقطه عملا شروع به برخورد با آن و متفرق کردن مردم کرد.
اگر حکومت ايران غير مذهبي بود شايد اين برخوردها به دليل شائبه سياسي بودن آن قابل پيش بيني بود اما براي حکومت ايران اين برخوردها نتيجه اي جز آن را به ذهن متبادر نمي کند که روش هاي مذهبي که بيش از ربع قرن توسط مبلغان مذهبي حکومتي تبليغ مي شود عملا به راههاي ديگري رفته و هراس از غير قابل کنترل شدن عملا حتي به برخورد با آن منجر شده است. چنين ناکامي هايي حتي با صافکاري هايي از نوع پيام هاي رهبران و يا سخنان مجري هاي تلويزيوني در تشکر از حضور گسترده مردم ( به شيوه تقدير از حضور در راهپيمايي ها و مراسم حکومتي ديگر) قابل جبران نيست چراکه تقريبا همه مي دانند که بزرگترين رسوم مذهبي ايران کاملا از حيطه کنترل حکومت خارج شده است.
تصوير غير حکومتي عزاداري امام سوم شيعيان با روح عزاداري براي او نيز همخوان تر است، او پيشواي مذهبي بود که حاضر نشد با حکومت مذهبي فاسد عصر خود کنار بيايد از اين رو مي توان حدس زد چرا يک عزاداري مردمي مي تواند تا اين حد نگران کننده باشد.