جلايي‌‏پور: تحريم‌‏كنندگان انتخابات در شكست اصلاح طلبان موثر بودند، ايلنا

مصاحبه از "پرستو سرمدي"

عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت ايران اسلامي، معتقد است: بدنبال شكست اصلاح‌‏طلبان در انتخابات كه به دليل عدم ائتلاف آنها به وقوع پيوست، حركت ائتلافي موثري در سه لايه جامعه مدني ايجاد شده است كه در انتخابات بعدي آثار خود را نشان مي‌‏دهد، امروز اين حركت در شخصيت‌‏هاي كليدي چون خاتمي، هاشمي, كروبي، موسوي‌‏خوئيني‌‏ها، ميرحسين‌‏موسوي به چشم مي‌‏خورد.

حميدرضا جلايي‌‏پور در گفت‌‏وگو با خبرنگار "ايلنا"، با بيان اين كه اصلاح‌‏طلبان در انتخابات به اين معنا كه كانديداي‌‏شان رئيس‌‏جمهوري نشد، شكست خوردند، اما اين امر به معناي شكست خط‌‏مشي اصلاح طلبي در ايران نيست، افزود: اين تحليل كه اصلاح طلبان به اين دليل كه 20 ميليون راي 2 خرداد 76 را از دست داده‌‏اند، پس اصلاح طلبي در ايران شكست خورده، تحليل اشتباهي است، چرا كه در دوم خرداد يك جنبش اجتماعي كه در درون جامعه نهفته بود، سرباز كرد. سرباز كردن يك جنبش هم فقط ناشي از اراده بازيگران سياسي نيست، لذا نبايد مبناي مقايسه ما دوران جنبش دوم خرداد باشد. اگر دقت شود اتفاقاً چهار ميليون راي اصلاح‌‏طلبان به صورت كمي و كيفي از همه نيروهاي فعال در انتخابات بهتر بود.
وي تصريح كرد: در مرحله دوم انتخابات رياست جمهوري نيز يك فرصتي سياسي براي حركت فقير دوستان در ايران به وجود آمد و احمدي نژاد توانست از اين فرصت، در حالي كه رقيبش در پي چند سال تخريب به عنوان نماد تبعيض فساد و نماد نظام معرفي مي‌‏شد، استفاده كند كه اين فرصت‌‏ها هميشه تكرار نمي‌‏شود. فقير دوستان از فرصت سياسي مذكور استفاده كردند و پيروز انتخابات شدند ولي هم اكنون با يك جمعيت طلبكار روبرو هستند.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي درتحليل خود از انتخابات رياست‌‏جمهوري سه عامل؛ دخالت نهادهاي شبه نظامي در انتخابات، عدم اجماع اصلاح‌‏طلبان بر روي يك كانديدا و تحريم انتخابات از سوي برخي اصلاح‌‏طلبان راديكال را به عنوان عوامل شكست اصلاح طلبان در انتخابات برشمرد و تصريح كرد: تصور نمي‌‏شد نهادهايي كه مسوول بالا بردن قواي دفاعي كشور در برابر دشمن بيگانه هستند، با همه وجود مثل يك حزب ميليوني مخفي وارد صحنه انتخابات شوند، اگر اين امر اتفاق نمي‌‏افتاد، نتيجه انتخابات اين نمي‌‏شد كه شد.
وي افزود: اگر اصلاح‌‏طلبان كانديداي مشتركي مانند آقاي خاتمي داشتند، باز هم قادر بودند 20 ميليون راي كسب كنند اما اين امر محقق نشد و راي آنها در مرحله اول انتخابات متفرق شد.
جلايي‌‏پور همچنين معتقد است كه تحريم كنندگان انتخابات بيش از آنكه به محافظه‌‏كاران فشار وارد كنند، راي اصلاح‌‏طلبان را كاهش دادند، از اين رو در شكست اصلاح طلبان موثر بوده‌‏اند.
اين استاد دانشگاه با رد اين ديدگاه كه شكست اصلاح طلبان در انتخابات به دليل طبقاتي‌‏تر شدن و توده‌‏اي شدن جامعه است، گفت: اگر جامعه توده‌‏اي بود، انتخابات دو مرحله‌‏اي نمي‌‏شد. مرحله اول انتخابات كه بايد مبناي قضاوت در مورد انتخابات قرار گيرد، نشان دهنده متكثر بودن جامعه ايران است. اگر جامعه توده‌‏اي بود يكي از كانديداها مي‌‏توانست 20 ميليون راي كسب كند.
به اعتقاد جلايي‌‏پور، شاخص‌‏هاي اقتصادي نشان دهنده توزيع عادلانه‌‏تر درآمدهاي اقتصادي است، اگر ابتداي دوران خاتمي، 30% جمعيت زير خط فقر بودند، در پايان دوره 12% جمعيت زير خط فقر بودند، اتفاقا در دوران خاتمي اندازه طبقه متوسط، بيشتر از گذشته شد.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي، پيروزي جريان احمدي نژاد در انتخابات را ناشي از يك حركت پوپوليستي "بد زمان" خواند كه توسط عده‌‏اي از فقيردوستان كه خودشان از طبقه متوسط هستند با شعار ريشه‌‏كني فقر، فساد و تبعيض براي طبقه محروم به وجود آمد
وي در ادامه افزود: اين پوپوليسم به اين خاطر، "بد زماني" است كه نوع اصيل آن در دو دهه پيش، در ايران تجربه شده است. يكي از دلايل اين بد زماني اين است كه از ميان ده ميليون بسيجي- كه گفته مي‌‏شود- فقط حدود سه ميليون نفر در دوره اول به اين فقيردوستان راي داده اند.
جلايي‌‏پور در عين حال حركت پوپوليستي مذكور را قابل تكرار ندانست و تصريح كرد: اين حركت پوپوليستي ناهمزمان بوده است، در حالي كه پوپوليسم زمان انقلاب همزمان بود و در جريان انقلاب ميليون‌‏ها نفر به طور صادقانه حاضر بودند كه خودشان را فداي يك شخصيت كنند، در حاليكه پوپوليسم فعلي يك حركت سياسي با استفاده از امكانات دولت پنهان عليه كانديداهاي اصلاح طلب بود.
اين عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت ايران اسلامي در ادامه سخنانش با بيان اين كه اصلاح‌‏طلبان 25 درصد قدرتي را كه در اختيار داشتند، از دست دادند و از اين نظر كه همكاري دولت با نهادهاي مدني براي پيشبرد دموكراسي موثر است، تصريح كرد: اصلاح‌‏طلبان اگر در انتخابات پيروز مي‌‏شدند، بهتر بود. اما چون جامعه ايران تغيير كرده است، هم اكنون در پي اين انتخابات براي اصلاح‌‏طلبان دو خصيصه مثبت قابل طرح است كه شرايط مطلوبي را براي ادامه حركت اصلاح‌‏طلبان فراهم كرده است.
وي با اشاره به حر كت ائتلافي به وجود آمده در جريان اصلاحا‌‏ت ،گفت: اين حركات يكي در سطح شخصيت‌‏هاي كليدي مثل هاشمي, خاتمي, كروبي, ميرحسين موسوي, موسوي خوئيني‌‏ها و بهزاد نبوي و يكي در سطح گروه هاي سياسي است كه هم‌‏اكنون زمينه براي تشكيل سه جبهه سياسي؛ جبهه اعتدال، جبهه اصلاحات(همان دوم خرداد) و جبهه دموكراسي و حقوق بشر فراهم شده است و در سطح نهادهاي مدني هم زمينه براي دوري از بچه‌‏بازي‌‏هاي سياسي قبل از انتخابات فراهم شده است.
به گفته جلايي‌‏پور؛ اصلاح‌‏طلبان با در اختيار داشتن تنها 25 درصد از قدرت، بايد پاسخگويي مطالبات مردم مي‌‏بودند، درحالي كه امروز اين انتظارات كه متراكم شده، متوجه دولت جديد شده و مردم سفره‌‏هايشان را پهن كرده‌‏اند تا پول نفت، آن را رنگين كند.
وي با بيان اين كه جريان حاكم به دو صورت مي‌‏تواند نسبت به فعاليت اصلاح‌‏طلبان واكنش نشان دهد؛ يا اجازه فعاليت بدهد و يا از آن ممانعت كند، ابراز عقيده كرد كه در صورتي كه اجازه فعاليت به اصلاح‌‏طلبان داده نشود، اصول‌‏گرايان در برابر جامعه‌‏اي كه حداقل60 درصد آرا آن را در اختيار ندارند، با گسترش نارضايتي مواجه مي‌‏شوند كه اين پاشنه آشيل اصول‌‏گرايان است.
جلايي‌‏پور تصريح كرد: عقلاي جناح اصول‌‏گرا نسبت به خطرات گسترش نارضايتي‌‏هاي اجتماعي آگاه هستند، همچنان كه در سال‌‏هاي اخير سعي كرده‌‏اند به اين نارضايتي دامن نزنند و حتي خود را مدعي رفع اين نارضايتي‌‏ها معرفي كنند.
اين استاد دانشگاه افزود: بنابراين اصول‌‏گرايان يا بايد اجازه دهند كه جامعه مدني حركت خود را ادامه دهد و يا جامعه را ببندند. در اين صورت بايد تبعات نارضايتي‌‏هاي اجتماعي را بپذيرند.
وي با بيان اين كه اكثر كساني كه توانايي مستقل از حكومت داشتند( اعم از توانايي فكري, تخصصي, ديني و مالي)، به كانديداي پيروز رأي نداده‌‏اند، اين امر را چالش دولت جديد دانست و اظهار داشت: جامعه مدني وكساني كه در بدنه كارشناسي دولت و جامعه، كشور را اداره مي‌‏كنند، به فقيردوستان راي نداده‌‏اند و لذا فقيردوستان پيروز راهي ندارند جز اين كه اين قشر تواناي جامعه را راضي نگه دارند. شما ببينيد همين مطلب را همين مجلس هفتم- كه خودش يك مجلس استصوابي است- بخوبي فهميده است، به طوري كه به وزراي نزديك به احمدي‌‏نژاد راي نداد.
جلايي پور با اشاره به شعار مبارزه با فساد دولت جديد، خاطرنشان كرد: دولت جديد در جريان انتخابات، وجود يك لايه فاسد در دولت را عامل وجود فساد در كشور بيان كرده است، الان بايد اعلام كند اين افراد چه كساني هستند و بايد به وعده هاي انتخاباتي‌‏اش عمل كند. بايد مشخص كند چه نهادهايي كالاهاي قاچاق از اسكله‌‏هاي غيررسمي وارد مي‌‏كنند، پيمانكاراني كه زير پوشش نهادها عمل غيرقانوني مي‌‏كنند، كدامند؟!
جلايي‌‏پور در ادامه گفت‌‏وگو با خبرنگار "ايلنا" با اشاره به ائتلاف‌‏هاي جديد اصلاح‌‏طلبان، حاميان معين در انتخابات را در پيگيري تشكيل جبهه دموكراسي و حقوق بشر جدي خواند و در عين حال، تصريح كرد كه تشكيل اين جبهه، نيازمند بررسي و توافق همه گروه‌‏ها در مورد چارچوب‌‏ها و اهداف اين جبهه است. فكر اين جبهه نيازمند بحث و گفت‌‏وگوهاي زيادي است و پروژه‌‏اي نيست كه با يك نشست و برخاست و يا با يك سلام و صلوات به تصويب برسد.
وي اظهار داشت: بحث‌‏هايي درون جبهه دموكراسي‌‏خواهي و حقوق بشر مطرح است كه بايد در مورد آن توافق صورت گيرد. مثلاً اين كه اين جبهه بايد از احزاب تشكيل شود و يا متشكل از ديگر نهادهاي مدني و افراد تأثيرگذار هم باشد.
اين عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت تصريح كرد: جبهه دموكراسي‌‏خواهي و حقوق بشر به طور عملي از چند سال پيش شكل گرفته است، يعني از وقتي كه مرزهاي خودي و غيرخودي غير قابل دفاع، در ميان اصلاح‌‏طلبان رخت بست.
وي همچنين به تلاش هاشمي رفسنجاني براي تشكيل ائتلاف جديد اشاره كرد و گفت: شرايط به‌‏گونه‌‏اي شده است كه حتي آقاي هاشمي احساس نگراني مي‌‏كند، ايشان در تأسيس نظام جمهوري اسلامي نقش محوري داشت و در زمان امام دومين شخص حكومت محسوب مي‌‏شد، اما پس از 27 سال از پيروزي انقلاب، عليه ايشان ده‌‏ها هزار شب‌‏نامه چاپ شد و چهره‌‏اش تخريب شد، اما هيچ كس خطا كار شناخته نشد و يك ليوان آب هم روي آن خوردند.
جلايي‌‏پور برخورد با هاشمي رفسنجاني را همانند برخورد با برخي مقامات درجه اول حكومت در چند سال گذشته دانست كه به اعتقاد وي اين اقدام، زمينه‌‏اي را براي دفاع هاشمي از جمهوريت نظام فراهم كرده است.
وي تصريح كرد: چنين برخوردي كه با هاشمي‌‏رفسنجاني صورت گرفت، در آينده در حوزه علميه قم و با ديگر بزرگان نيز ممكن است صورت بگيرد. تندروها اگر راه را باز ببينند، ممكن است فيل‌‏شان ياد هندوستان سعيد امامي بكند.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي با بيان اين كه جبهه اي گسترده از جوادي آملي تا نيروهاي نهضت آزادي و نيروهاي عاقل دگرانديش در برابر پوپوليست‌‏هاي "بد زمان" عملاً شكل گرفته است، افزود: اين عامل، حركت اصلاح‌‏طلبان را به جلو مي‌‏برد. آنها تا ديروز مي‌‏خواستند از طريق نهادهاي حكومتي اصلاحات را پيگيري كنند كه نتوانستند، لذا امروز در جامعه مدني اصلاحات را تداوم مي بخشند.
جلايي‌‏پور در تحليل خود از نيروهاي سياسي ايران در شرايط جديد سياسي، گروه‌‏هاي سياسي را در دو طيف اصول‌‏گرايان متكي به دولت پنهان و با شعارهاي پاپوليستي و طيف نگران از اين وضعيت دانست.
وي افزود: طيف نگران از پوپوليست‌‏هاي "بد زمان" طيف وسيعي است كه از دگرانديشان طرفدار حركت قانوني مسالمت‌‏آميز، نهضت آزادي، نيروهاي ملي- مذهبي، جبهه مشاركت، سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي، كارگزاران سازندگي تا بخش‌‏هايي از جامعه روحانيت مبارز و حتي مدرسين حوزه علميه قم را در برمي‌‏گيرد.
جلايي‌‏پور معتقد است كه جبهه اصلاحات درحال گسترده‌‏تر شدن است و ديگر تنها اصلاح‌‏طلبان دوم خردادي را شامل نمي‌‏شود.
وي تصريح كرد: اين طيف وسيع الان آرام است و رفتار فقيردوستان را زير نظر دارد، البته اكثريت اين طيف وسيع ضمن انتقاد از وضع موجود، افراد بخيلي نيستند. اگر دولت جديد بتواند ريشه فقر، فساد و تبعيض را بكند و در سياست خارجي آب نبات به اروپا بدهد و گوهر بگيرد، دولت را دعا خواهند كرد و خشنود خواهند شد، ولي از يك آموزه اخلاقي و عقيدتي نبايد غافل شد و آن اين است كه عدالت جزو اصلي‌‏ترين ارزش‌‏هاي اخلاقي با هر روشي از جمله تقلب در انتخابات را نمي‌‏توان در جامعه پياده كرد.

اين عضو جبهه مشاركت ايران اسلامي ازمحمد خاتمي، هاشمي رفسنجاني, موسوي‌‏خوئيني‌‏ها، مهدي كروبي، ميرحسين‌‏موسوي و بهزاد نبوي به عنوان افراد تأثير‌‏گذاري نام برد كه فقيردوستان متكي به دولت پنهان نمي‌‏توانند آنها را ناديده بگيرند و به دليل وزني كه دارند از اين به بعد نقش تعيين‌‏كننده‌‏اي در پيشبرد اصلاحات در جامعه خواهند داشت.
وي معتقد است كه زمينه همكاري مناسبي براي اين افراد به وجود آمده است كه جبهه مشاركت نيز از آن استقبال كرد.
جلايي‌‏پور در ادامه اين گفت‌‏وگو در ارزيابي عملكرد اصلاح طلبان در انتخابات رياست‌‏جمهوري، با بيان اين كه افتخارآميز است كه اصلاح‌‏طلبان براي كسب راي، شعارهاي مردم فريب و پاپوليستي سر ندادند، افزود: اصلاح‌‏طلبان بايد شعارهاي موزاييكي براي اقشار متفاوت جامعه مي‌‏دادند.
وي تصريح كرد: شعار دموكراسي‌‏خواهي بيشتر مطلوب طيف متوسط شهرهاي بزرگ بود، اما در ايران، اقشار متنوعي با مطالبات مختلف وجود دارند. اصلاح طلبان مي‌‏توانستند اين مطالبات را در شعارهايشان مطرح كنند، همچنان كه هاشمي در دور دوم اين كار را كرد، اما ديگر دير شده بود.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي در مورد آينده اصلاح طلبي در ايران، گفت: اصلاح‌‏طلبان وجود دارند و در انتخابات نشان دادند كه حداقل 10 ميليون پايگاه كيفي اجتماعي دارند. اين را نمي‌‏توان در سال‌‏هاي آينده ناديده گرفت. ده ميليون راي كه با دوز و كلك و فريب‌‏كاري، تقلب‌‏كاري و سوءاستفاده از نهادهاي حكومتي و دين فروشي بدست نيامده است.
وي معتقد است كه همچنان مطالباتي مانند دفاع از انتخابات آزاد و سالم دفاع از حقوق فردي و شهروندي، نهادهاي مدني و آزادي مطبوعاتي خواسته اصلي بخش موثر جامعه خواهد بود.
اين استاد دانشگاه اظهار داشت: روندي در ايران آغاز شده، تحت عنوان رشد فزاينده فرديت به اين معنا كه افراد مي‌‏خواهند نوع فعاليت اقتصادي، سياسي و اجتماعي خود را، خود انتخاب كنند. پوپوليست‌‏هاي بدزمان طبق شعارهايش بايد با اين روند اجتماعي برخورد كند اما به نظر نمي‌‏رسد كار ساده‌‏اي باشد.
جلايي‌‏پور با اين اعتقاد كه پوپوليست‌‏هاي بدزمان تنها به دنبال حفظ قدرت خود هستند و براي اين كار حتي اگر لازم باشد با آمريكا مذاكره مي‌‏كنند، گفت: در انتخابات اخير رياست‌‏جمهوري تا آخرين سه‌‏شنبه منتهي به انتخابات، به دنبال پيروزي قاليباف بودند، چون تا آن زمان فكر مي‌‏كردند اگر به طبقه متوسط و جوان‌‏ها بها دهند، پيروز مي‌‏شوند، اما وقتي متوجه شدند كه شعارهاي اقتصادي كروبي سبب افزايش رأيش شده است، به همين دليل تاكتيك‌‏شان عوض شود و از ديگري حمايت كردند. اين تغييرات 180 درجه اي را در آينده هم خواهند داشت.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي در بخش ديگري از سخنانش در مورد احتمال تغيير دبيركل حزب متبوع خود به دليل شكست در انتخابات رياست جمهوري، گفت: حدود دو سال پيش، آقاي خاتمي پيشنهاد داد كه از دبيركلي كنار بروند كه با مخالفت شديد كنگره روبرو شد. در كنگره آينده هم به نظر من اعضاي كنگره زير بار استعفاي دبيركل نمي‌‏روند، چون دبيركل خوبي است، لذا ايشان بعد از انتخابات بحث گذشته را دوباره مطرح كرد كه با مخالفت شوراي مركزي مشاركت مواجه شد، به همين دليل اين مساله بايد دركنگره مطرح شود كه در كنگره هم امكان راي آوردنش، كم است.
وي تصريح كرد: در كشورهاي دموكرات، دبيركل احزابي كه در انتخابات شكست مي‌‏خورند، بايد استعفا دهند، اما شرايط ايران شباهتي به آن كشورها ندارد. ما در انتخاباتي شكست خورديم كه يك جريان از ابتدا آمده بود، بازي را به هم بزند. اتفاقاً دبيركل ما دبيركل حزبي است كه چهار ميليون رأي بدون تقلب و بدون سوءاستفاده از بيت المال آورده است. حزب مشاركت از لحاظ تعداد كمتر از حزب پنهان با آن همه هزينه راي نياورده است.
به اعتقاد جلايي‌‏پور، همه نيروهاي جبهه مشاركت 20 هزار نفر نمي‌‏شود، اما آن جريان 300 هزار نفر آدم سر صحنه انتخابات داشت، لذا به هيچ وجه شرايط عادلانه‌‏اي وجود نداشت. حالا بايد ديد با اين بي‌‏عدالتي‌‏ها، ان‌‏شاالله طرفداران عدالت چه خدمتي به مردم خواهند كرد.
اين عضو ارشد جبهه مشاركت ايران اسلامي معتقد است كه برخي واكنش‌‏ها ناشي از تحليل‌‏هاي نادرست از انتخاباتي است كه قبلاً اصلاح‌‏طلبان در آن پيروز شدند، چرا كه اصلاح‌‏طلبان به دليل يك جنبش اجتماعي، توانسته بودند راي بالايي كسب كنند، الان اين جنبش اجتماعي به طور عيان در ايران وجود ندارد و آنچه عيان است يك خواست و حركت دموكراسي‌‏خواهانه و اصلاح‌‏طلبانه هست كه فقيردوستان مي‌‏توانند سرعت آن را كم و زياد كنند، اما جلوي آن را نمي‌‏توانند بگيرند. شما عجله نكنيد، دوباره نسيم و حتي موج اصلاح‌‏طلبي و آزادي‌‏خواهي و پيگيري خواسته‌‏هاي تحقق نيافته انقلاب اسلامي( آزادي و جمهوري اسلامي) به راه خواهد افتاد. من شك ندارم كه با شعار" دولت اسلامي" نمي‌‏توان در برابر "جمهوريت" نظام ايستاد و آن را كم رنگ كرد.