 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
* توافق پاريس همچنان مبنايي براي مذاكره است
* حق ايران تحت ان.پي.تي ترديدناپذيرست
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: سياسي خارجي
سفيران سه كشور اروپايي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا تصريح كردند كه خواستار ازسرگيري مذاكرات با ايران بدون هيچ پيش‌شرط جديدي و براساس توافقات پيشين هستند.
سفيران سه كشور اروپايي در تهران در نشستي مشترك با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران ابراز داشتند كه هيچ ضرب‌الاجلي در قطعنامه‌ي اخير شوراي حكام براي تهران تعيين نشده است و حتي بهتر است كه تا اجلاس آتي شوراي حكام در اواسط ماه نوامبر كه دو ماه زمان پيش روست، طرف‌ها گرد هم بيايند و مسايل را حل كنند.
آنچه در پي مي‌آيد شرح و متن كامل گفت‌وگو و ديداري است كه با سفيران سه كشور اروپايي انجام پذيرفته است.
برنار پولتي، سفير فرانسه در تهران كه ميزباني اين نشست مشترك را بر عهده داشت، در ابتداي اين گفت‌وگو ضمن خوشامدگويي به سفراي آلمان و انگليس و خبرنگاران خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) از برگزاري اين نشست ابراز خرسندي كرد و گفت: از اين بابت كه مي‌توانيم به تشريح مواضع كشورهايمان براي شما بپردازيم، خرسنديم.
وي با ابراز اينكه ميان سه كشور اروپايي در عرصه‌هاي مختلف همبستگي وجود دارد، افزود: همانگونه كه مي‌دانيد ما در خصوص مسايل مهم به ويژه موضوع هسته‌يي ايران، كاملا متحد و حامي يكديگر هستيم.
سفير فرانسه با اشاره به سفراي آلمان و انگليس ادامه داد: ما فكر مي‌كنيم كه خوب است كه هر سه‌مان به سوالات شما پاسخ دهيم، سر ريچارد دالتون، سفير انگليس و پاول فون مالتزان، سفير آلمان و من به عنوان سفير جديد فرانسه در كشور بزرگ و اعجاب‌انگيز شما به سوالات‌تان پاسخ مي‌گوييم.
پس از اين اظهارات، خبرنگار ايسنا نيز از اختصاص اين زمان از جانب سه سفير اروپايي به خبرگزاري دانشجويان ايران و انجام گفت‌وگو تشكر كرد.
پاول فون مالتزان، سفير آلمان در تهران پس از تعارفات برنارد پولتي به كراواتش كه نقش پرچم انگليس بر روي آن به چشم مي‌خورد، اشاره كرد و گفت: اين كراوات به دوران رياست دوره‌يي انگليس بر اتحاديه‌ي اروپا در سال 1996 بازمي‌گردد و من به اين وسيله همبستگي‌مان با انگليس را نشان مي‌دهم و بر گفته‌ي همكارم تاكيد مي‌كنم كه ما متحد هستيم.
وي افزود: از اين فرصت استفاده مي‌كنم تا تاسف‌ام را نسبت به اين موضوع اعلام كنم كه رسانه‌هاي ايران گاهي اوقات انگليس را به عنوان طرف بد قصه مورد اشاره قرار مي‌دهند.
سفير آلمان در تهران ادامه داد: ما در خصوص موضوع هسته‌يي موجود بين ايران و سه كشور اروپايي از ابتدا تا كنون با يكديگر متحد بوده‌ايم و موضعي واحد در اين خصوص داريم.
مالتزان با اشاره به تجمعات اعتراض‌آميزي كه مقابل سفارت انگليس در تهران صورت مي‌گيرد، ادامه داد: من درك نمي‌كنم كه چرا تظاهرات عليه سه كشور اروپايي فقط در مقابل سفارت انگليس صورت مي‌گيرد، ما احساس مي‌كنيم كه تظاهرات مسالمت‌آميز بايد در برابر سفارت‌هاي سه كشور صورت گيرد.
در همين حال سفير فرانسه در تهران با بيان اينكه "مي‌خواهم حمايت كامل‌ام را از آنچه كه همكار آلماني‌ام اعلام كنم"، تاكيد كرد: در اين خصوص ما متحد هستيم و هيچ دليلي هم براي براي برجسته‌تر كردن يكي از كشورها وجود ندارد.
برنار پولتي همچنين با تاكيد مجدد بر اينكه سه كشور اروپايي در يك خط قرار دارند، گفت: ما درك كاملي از يكديگر داشته و در خصوص تاسف درباره‌ي برگزاري تظاهرات مقابل يك سفارت، به همكارم ملحق مي‌شوم، هر چند كه تظاهرات‌هايي هم مقابل سفارت فرانسه برگزار شده است.
سفير انگليس كه تا اين زمان سكوت اختيار كرده بود، در ادامه گفت: تظاهرات چندان مهم نيست و آنچه كه مهم است، تاكتيك آشناي برجسته‌كردن انگليس است؛ اما اين تاكتيك براي ايجاد اختلاف در مواضع هيچ توفيقي نخواهد داشت.
خبرنگار ايسنا: لازم مي‌دانم كه در ابتدا از ايسنا تصوير روشني به شما ارائه بدهم. ايسنا رسانه‌اي است كه ديدگاه‌هاي دانشگاهيان را منعكس مي‌كند و بنابراين طبيعي است كه به انعكاس خواست و اراده‌ي نخبگان، دانشجويان و دانشگاهيان بپردازد. همچنين لازم است تاكيد كنم كه اگر چه ممكن است برخي تفاوت‌ها در رويكرد دانشجويان و دانشگاهيان با برخي از اقشار بر سر بعضي مسايل داخلي وجود داشته باشد، اما حق داشتن فن‌آوري صلح‌آميز هسته‌يي به قدري واضح است كه امروز اجماع و يك صدايي بر سر آن ميان تمامي اقشار جامعه و مقامات ما وجود دارد. امروز آنچه در دانشگاه‌ها در اين باره گفته مي‌شود همان است كه افراد عادي جامعه يا مقامات كشورمان مي‌گويند.
ما در آغاز ماه مبارك رمضان هستيم و بنابراين مفيد مي‌دانم كه پيش از آغاز سوالاتم نكته‌اي را مطرح كنم و آن اين كه ما مي‌توانيم امروز در جامعه، همان صدايي را كه در سالهاي آغازين پس از پيروزي انقلاب اسلامي - آن‌گاه كه با تهديد تحريم مواجه شديم - به گوش مي‌رسيد، بشنويم.
اين صدا مي‌گفت اگر ما مورد تهديد و يا محاصره‌ي نظامي قرار بگيريم، فرزندان عاشورا و اگر مورد تهديد و يا محاصره‌ي اقتصادي قرار بگيريم، فرزندان رمضان هستيم.
* بهتر نيست موضع اروپا از آمريكا جدا شود؟
ايسنا:
بنابراين اجازه دهيم سوالاتم را با بازگشتي به برخي نكات تاريخي آغاز كنم كه به ملي شدن صنعت نفت ايران مربوط مي‌شود. سوال اول من آن است كه انگليس در آن زمان چهره‌ي خوبي نزد افكار عمومي ايران نداشت و البته پس از كودتاي 1332 آمريكا جاي انگليس را به لحاظ ميزان ابراز انزجار در افكار عمومي ما گرفت.
افكار عمومي ما همواره اين سوال را از خود مي‌پرسد كه چرا كشورهاي اروپايي موضع خود را از موضع آمريكا جدا نمي‌كنند؟ حتي اين احساس وجود دارد كه اگر موضع آنها مانند آمريكا نباشد مي‌توان انتظار داشت مذاكرات به شيوه‌ي بهتري پيش برود، نظر شما در اين خصوص چيست؟
بارون پاول فون مالتزان سفير آلمان در تهران نخستين پاسخ دهنده به اين سوال بود.
پاسخ سفير آلمان:
بدون بازگشت به تاريخ خيلي دور تاريخ معاصر را مروري بكنيم ابتكار سه كشور اروپايي بر مبناي ابتكار خود ما و در راستاي سياست‌هاي‌مان انجام شد كه كاملا با آمريكا متفاوت بود.
سياست آمريكا پس از افشاي 20 سال سياست پنهان كاري طرف ايراني اين بود كه ايران را مستقيما به شوراي امنيت ببرد؛ وضعيت دشواري براي ايران پيش آمده بود و احتمال ارجاع‌اش به شوراي امنيت براي اعمال برخي تحريم‌ها نيز وجود داشت.
ابتكار سه كشور اروپايي به مذاكره ميان دو طرف ايراني و اروپايي انجاميد، پس با شما در اين كه ما نيز هم جهت با آمريكا عمل مي‌كنيم؛ مخالف هستم.
مساله‌ي ديگر اين است كه برخي اوقات چنين مطرح مي‌شود كه آمريكا بر ما تاثير گذاشته است من مي‌خواهم خاطرنشان كنم كه به دليل تلاش‌هاي طرف اروپايي تغيير سياست آمريكا ممكن شد و اين نگرش به ويژه به آن انجاميد كه پس از سالها آمريكا از مخالفت با آغاز مذاكرات براي ورود ايران به سازمان تجارت جهاني دست بردارد.
در عين حال اين نكته مهم است و ارزش سمبليك بالايي دارد كه آمريكا قبول كرد قطعات يدكي صنايع هوانوردي به ايران فروخته شود و اين نكات حائز اهميت هستند.
اما مذاكرات به بن بست رسيد و ما نتوانستيم راه‌هاي ديگري را در خصوص ايران بيابيم.
پس از اظهارات مالتزان، ريچارد دالتون سفير انگليس در تهران با بيان اين كه « تاكيد شديدي بر سياست آمريكا كرديد» به اين سوال واكنش نشان داد.
پاسخ سفير انگليس:
فكر مي‌كنم بهتر است توجه شما را به سوي جامعه‌ي جهاني جلب كنم كه به عنوان يك مجموعه نسبت به سياست‌هاي ايران واكنش نشان مي‌دهد.
قطعنامه‌ي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي طي سالهاي اخير با اجماع و از جانب تمام كشورهاي اين كره‌ي خاكي(!) به تصويب رسيده است كه چين و روسيه را نيز شامل مي‌شود.
اكثريت قابل توجهي به قطعنامه‌ي اخير در 24 سپتامبر سال جاري نيز راي داده‌اند و در اين جلسه يك راي مخالف، 12 ممتنع و 22 موافق وجود داشته‌اند.
نگاه به اين كه چه كسي از برنامه‌ي هسته‌يي ايران از ديدگاه اشاعه هسته‌يي نگران است و به اين كه چه كساني به دنبال اطمينان از آن باشند كه ايران به توافقات پادماني به عنوان يك عضو معاهده‌ي منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌يي پايبند بوده است مساله‌اي مهم است.
بنابراين همان گونه كه همكار آلماني‌ام گفت نه تنها تاثير شديدي بر آمريكا گذاشته‌ايم كه مساله‌ي ايران به سياست‌هايي مربوط است كه بخش وسيعي از كشورها آن را تصويب كرده‌اند.
ايسنا:
البته نبايد مخالفت يك كشور و 12 راي ممتنع كه روسيه، چين و عدم تعهد نيز جزو آن بودند را از نظر دور داشت. مي‌توانيم بگوييم كه عدم تعهد با بيش از يكصد عضو در جهان اكثريتي را شامل مي‌شود و اين مساله نشان مي‌دهد كه موضوع هسته‌يي ايران تنها نگراني بخشي از جامعه‌ي جهاني يعني بخشي از اردوگاه غرب است.
سفير آلمان:
فكر مي‌كنم اين تفسيري غلط باشد مساله اين است كه كشورهاي ممتنع اكثرا اين راي را به دلايلي داده‌اند كه اصلي‌ترين خواست آنها اين بود كه فرصت بيشتري براي تداوم روند مذاكرات در چارچوب آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ايجاد شود نه آن كه اين پرونده به شوراي امنيت برود.
ايسنا:
اما الكساندر روميانتسف، رييس سازمان انرژي اتمي روسيه نيز گفته است اگر چه نگراني‌ها در خصوص چرخه‌ي سوخت مي‌تواند وجود داشته باشد اما طرف ايراني حق توسعه‌ي آن را دارد.
سفير آلمان:
اين دقيقا آن چيزي نيست كه من از طرف روسي شنيده‌ام. روسيه نيز مانند تمام ما علاقمند آن است كه برنامه‌ي هسته‌يي ايران صلح آميز باشد اما آنها تا آنجا كه مي‌دانند از چرخه‌ي سوخت هسته‌يي ايران حمايت نكرده‌اند. فكر مي‌كنم تمامي قدرت‌هاي هسته‌يي نگران آن هستند كه كشور ديگري نيز به سلاح‌هاي هسته‌يي دست پيدا كند.
* حق هسته‌يي ايران ترديدناپذير است
ايسنا:
اگر نگاهي به سوابق مذاكرات و همكاريهاي كشورهاي اروپايي با رژيم گذشته‌ي ايران در بخش هسته‌يي داشته باشيم، آلمان قصد ساخت نيروگاه برق هسته‌يي بوشهر را داشت، فرانسه نيز در بخش چرخه‌ي سوخت هسته‌يي ايران در دارخوين شركت داشت؛ حتي اگر به خاطر بياوريد، تحقيقي هم در بخش انرژي از سوي يك مؤسسه مطالعاتي انرژي آمريكا به اين نتيجه منجر شد كه ايران بايد تا اوايل هزاره‌ي جديد ميلادي 22 هزار مگاوات برق هسته‌يي داشته باشد.
اما پس از انقلاب اسلامي ايران، مخالفت‌هايي با چنين طرح‌هايي در ايران صورت گرفت كه در رژيم گذشته شاهد آنها نبوديم. بنابراين افكار عمومي ايران چنين روندي را سياسي مي‌دانند، در اين خصوص چه پاسخي داريد؟
پاسخ سفير فرانسه:
به گذشته‌ها اشاره كرديد؛ تحولاتي در تصميم‌گيري‌هاي ايران نيز پس از انقلاب در خصوص اين همكاري‌ها با آلمان يا فرانسه ايجاد شد و تا آنجا كه مي‌دانم ايران به اين همكاري‌ها پايان داد.
اما اجازه دهيد به موضوعي كه بيان كرديد اشاره كنم. هيچ‌كس حق ايران يا هيچ كشوري را بر اساس معاهده‌ي منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌يي براي داشتن صنعت انرژي هسته‌يي مورد ترديد قرار نمي‌دهد.
اين حق ايران تحت NPT مستلزم برخي الزامات است كه مهمترين آن تضمين آژانس با بازرسي‌هايش بر اين نكته است كه اين برنامه‌ها منحصرا اهداف صلح‌آميز را دنبال مي‌كنند.
اين همان چيزي است كه ايران با امضاء NPT پذيرفته است. اروپايي‌ها نيز هيچ مخالفتي با ايران براي توسعه فن‌آوري صلح‌آميز هسته‌يي‌اش ندارند و ما فكر مي‌كنيم ايران بايد اين برنامه‌ي برق هسته‌يي صلح‌آميز را داشته باشد و از توسعه‌ي آن نيز حمايت مي‌كنيم.
سه كشور اروپايي در پيشنهاد ماه اوت‌شان حمايت كامل و حاوي جزئيات خود را از برنامه‌ي صلح‌آميز هسته‌يي ايران در چارچوب توافق بلندمدت اعلام كردند.
اما ايران اگرچه NPT را امضاء كرده بود اما برنامه‌هاي مخفي را نيز براي غني‌سازي، فرآوري و رآكتور آب سنگين پيگيري مي‌كرد.
ايسنا:
اما تاسيسات فرآوري اورانيوم اصفهان به هيچ‌وجه شامل پنهان‌كاري نمي‌شود، چراكه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حتي پيش از ساخت آن از اين جريان و موضوع ساخت آن مطلع بوده است.
سفير فرانسه:
چيزي كه باعث نگراني است آنكه توسعه‌ي چرخه سوخت هسته‌يي در ايران منطق اقتصادي ندارد و ما براي حال حاضر كه ايران فقط يك نيروگاه هسته‌يي برق در حال ساخت دارد، اين منطق را درك نمي‌كنيم.
پيشنهاد ما به ايران شامل همكاري هسته‌يي بود، اما برخي اوقات چنين بيان مي‌شود كه ما قصد محروم كردن ايران از حق خود براي دستيابي به علم و اين فن‌آوري را داريم، يا حتي گفته مي‌شود كه ايران در اين خصوص مورد تبعيض قرار گرفته است؛ اما اينها موضع ما نيست.
ما نه تنها معتقديم كه ايران اين حق را دارد، بلكه بر اين باوريم كه ايران صلاحيت آن را نيز دارد كه برنامه‌ي هسته‌يي صلح‌آميزش را براي توليد برق توسعه دهد.
ايسنا:
درباره‌ي منطق چرخه‌ي سوخت بايد بگويم كه مجلس ايران اين تصميم را تصويب كرد كه ايران بايد 20 هزار مگاوات برق هسته‌يي را ظرف 20 سال آينده داشته باشد. پس اين منطق ما براي داشتن چرخه‌ي سوخت است.
سفير فرانسه:
ما در اين خصوص مشكلي نداريم و اين بستگي به ايران دارد كه در اين باره تصميم بگيرد. مساله آن است كه ايران سالها پيش به صورت شفاف اعلام نكرده بود كه تاسيسات غني‌سازي و فرآوري اورانيوم دارد و در حال حاضر نيز هيچ توجيه تجاري، اقتصادي و يا بازرگاني براي اين مساله ندارد.
در جريان مذاكرات براي ما غيرممكن بود كه بتوانيم هيچ‌گونه توجيه اقتصادي را در حال حاضر براي اين توليد بيابيم.
سفير آلمان:
هسته‌ي مساله "نبود اعتماد" در حال حاضر است كه به سياست پنهان‌كاري گذشته مربوط مي‌شود و تا اعتمادسازي لازم صورت گيرد به زمان احتياج است.
از سوي ديگر هيچ منطقي براي برنامه‌ي غني‌سازي از جانب ايران وجود ندارد و هدف مذاكرات نيز آن بود كه ايران از تامين سوخت هسته‌يي‌اش از خارج ايجاد اطمينان يابد. اين امر به نفع تمام طرف‌ها از جمله ايران خواهد بود كه اين تأمين سوخت تضمين گردد.
سفير انگليس:
سه كشور اروپايي از همكاري ايران در سالهاي اخير تقدير مي‌كنند، اما چيزي كه ما از آن متأسفيم، گام‌هاي اخيري است كه ايران براي ترك چارچوب‌هاي مورد توافق در مذاكرات برداشته و همچنين مساله‌ي منتفي دانستن قطعنامه‌ي 24 سپتامبر بود.
براي اعتمادسازي در برخي كشورهاي ديگر سالهاي متمادي زمان صرف شده است. هند در اين خصوص يك نمونه است، زماني بود كه نگراني‌هاي شديدي از بابت اين كه هند چه مي‌كند و آيا تهديدي براي جامعه‌ي جهاني به حساب مي‌آيد، وجود داشت كه در حال حاضر اين موضوع به صورت قابل توجهي از طريق طي روند صبر جامعه‌ي جهاني طي شد.
موضوع دوم من آن است كه بگويم ايران موردي نيست كه به صورت استثنايي مورد بررسي قرار گيرد. اين حسي است كه مي‌توان از اظهارات شما و ديگران برداشت كرد كه گويا نقشه‌اي عليه ايران و فقط ايران وجود دارد.
مساله اين است كه هر كشوري با چنين برنامه‌ي وسيع و پيشرفته‌اي كه اكنون مي‌دانيم ايران آن را داراست، تحقيقات از نزديك را ايجاب مي‌نمايد. گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره‌ي يكسري از كشورها در نشست‌هاي عادي اجراي پادمان‌ها و تمام فايل‌ها به مرور اين مسائل مي‌پردازد.
برنامه‌ي هسته‌يي ايران مي‌تواند قابليت انحراف به سوي برنامه‌ي تسليحاتي را داشته باشد و همانگونه كه همكارانم گفتند سابقه‌ي ايران در پنهان‌كاري به نگراني‌هايي مشخص انجاميده است.
نكته‌ي سوم من آن است كه پيشرفت خوبي در رسيدگي به اين نگراني‌ها از طريق اجرايي كردن پروتكل الحاقي حاصل شده است. سه كشور اروپايي به ايران اعلام مي‌كنند كه اين رويكرد همچنان معتبر است و در راستاي توسعه‌ي منافع ايران و حق قانوني اين كشور براي بهره‌برداري از صنعت هسته‌يي مي‌باشد.
آنچه از اظهارات شما و همكاران مطبوعاتي‌تان حس مي‌كنم، آن است كه تعليق پروتكل الحاقي نوعي تنبيه براي سه كشور اروپايي و ديگر كشورهايي است كه برنامه‌هاي‌تان را مورد سئوال قرار مي‌دهند.
اما واقعيت اين است كه ايران چنانچه پروتكل الحاقي را به حال تعليق درآورد، بيشترين لطمه را خواهد ديد. بدون داشتن سطح دسترسي براي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه در پروتكل الحاقي لحاظ شده است، هيچ فرصتي براي حل مسائل باقيمانده‌ي هسته‌يي ايران نخواهند ماند.
در خصوص اين كه مسائل باقيمانده بايد حل شوند با مقامات ايران موافقم. در خصوص بررسي اين مسائل از طريق پروتكل الحاقي بايد گفت كه ايران يكي از 69 كشوري است كه چنين توافقنامه‌اي را به اجرا درآورده‌اند.
چنانچه ايران اكنون اعلام كند كه پروتكل الحاقي امري غيرضروري است، ممكن است بسياري بپرسند چرا ايران نمي‌خواهد چنين پروتكلي را اجرا نمايد.
ايسنا:
ايران پروتكل الحاقي را تصويب نكرده و تنها آن رابه صورت داوطلبانه و غيرالزام‌آور از نظر حقوقي اجرا مي‌نمايد كه اين اجرا براي اعتمادسازي و غيرالزامي مي‌باشد.
سفير انگليس:
ايران در چارچوب توافق با سه كشور اروپايي پذيرفت كه اين پروتكل را تا پايان سال 2005 تصويب كند. پس پروتكل الحاقي براي ايران ابزاري معتبر است تا به توسعه‌هاي مدنظرش و اعتمادسازي لازم دست يابد. ما معتقديم انزوا به توسعه ايران ضرر مي‌رساند.
سفير فرانسه:
10 يا 20 هزار مگاوات برق هسته‌يي نمي‌تواند بدون همكاري فني با ساير كشورها به دست آيد و هيچ برنامه‌ي هسته‌يي در جهان توسط يك كشور بدون رابطه‌ي فني يا تأمين مواد هسته‌يي شكل نگرفته است.
اين همان دليلي است كه ما را نااميد كرده، چون ما پيشنهاد خود را داده‌ايم و فكر مي‌كنيم اين پيشنهاد بدون آن كه مطالعه شود، كنار گذاشته شد.
ايران نمي‌تواند به تنهايي برنامه‌ي هسته‌يي را ادامه دهد، بنابراين به نفع اين كشور خواهد بود كه برنامه‌ي هسته‌يي صلح‌آميزش را با اعتماد دوباره‌ايجادشده‌ي بين‌المللي تداوم دهد كه در اين چارچوب مي‌توانيم مذاكرات را ادامه دهيم كه البته متأسفانه در حال حاضر به حالت تعليق درآمده است.
* اعتماد بسيار مهم است، اروپا شرط جديدي ندارد
سفير آلمان:
ايجاد اعتماد بسيار مهم است و مهم‌تر آنكه نبايد گامي را برداشت كه موجب تحليل رفتن اين اعتماد بشود. بنابراين ما آمادگي داريم اين روند را ادامه دهيم و در قطعنامه‌ي وين نيز بر تداوم مذاكرات تأكيد شده بود.
در اصل هدف ما آن است كه حتي اگر به نيويورك هم برويم بحث اعمال تحريم مطرح نشود؛ چراكه ما بيشتر مي‌خواستيم كه بر تداوم مذاكرات تأكيد شود. حال برخي از شركاي ما گفته‌اند كه در حال حاضر اين تأكيد را نداشته باشيد و در چارچوب‌هاي موجود به اين مسأله دست يابيم.
ما آمادگي داريم و تا اجلاس آتي شوراي حكام در اواسط ماه نوامبر دو ماه زمان پيش رو داريم، هيچ ضرب‌الاجلي در ميان نيست؛ اما فكر مي‌كنم استفاده از اين زمان و جمع شدن دور يكديگر بسيار مفيد خواهد بود.
در داستان‌هاي آلماني ما، شاهزاده و شاهزاده خانمي هستند كه مي‌خواهند به يكديگر برسند اما فاصله‌اي به اندازه‌ي يك رود در ميان‌شان وجود دارد؛ عليرغم خواست هر دو طرف براي رسيدن به هم هيچ پلي ميان‌شان موجود نيست؛ در اين‌باره و براي نزديك كردن موضع ايران و اروپا نيز يك پل وجود دارد و آن تداوم مذاكرات است.
سفير فرانسه:
برخي اوقات در مطبوعات مي‌خوانيم كه براي تداوم مذاكرات نبايد هيچ پيش‌شرط يا شرط جديدي مطرح شود؛ من مي‌گويم كه براي ادامه‌ي مذاكرات در چارچوب توافق پاريس، ما هيچ شرط جديدي را وضع نمي‌كنيم؛ آنچه ما مي‌خواهيم بازگشت به توافق پاريس و مقدمات آن است. توافق پاريس هنوز معتبر است.
بر اساس آن ايران به صورت يك‌جانبه تصميم گرفت براي اعتمادسازي تمام فعاليت‌هاي مربوط به غني‌سازي اورانيوم را براي دوره‌ي مذاكرات به حالت تعليق درآورد، پس اگر تعليق نباشد، مذاكراتي هم در ميان نخواهد بود.
در توافق پاريس دو طرف تشخيص دادند كه براي مذاكرات و اعتمادسازي در جريان مذاكرات، تعليق امري ضروري است؛ ما شرط جديدي نمي‌خواهيم و ايران را تحت فشار قرار نمي‌دهيم؛ ما به طور كامل به ايران و حقوق اين كشور احترام مي‌گذاريم، اما تعهداتي وجود دارد كه مي‌خواهيم به آنها هم احترام گذاشته شود.
* اعتمادسازي بايد دوجانبه باشد، مي‌توانيم فاصله‌ها را پر كنيم؟
ايسنا:
اعتمادسازي بايد دوجانبه باشد. با توجه به آن كه مذاكرات پس از دو سال نتيجه‌ي ملموسي براي ايران در پي نداشته، اروپايي‌ها چگونه مي‌توانند اعتماد افكار عمومي ايران را جلب كنند؟ مي‌دانيد كه افكار عمومي ايران حساسيت ويژه‌اي نسبت به مساله‌ي هسته‌يي دارد، فكر نمي‌كنيد با اجراي تعهدات‌تان تحت NPT و به رسميت شناختن حق ايران تحت اين معاهده براي توسعه‌ي چرخه‌ي سوخت هسته‌يي مي‌توانيد اين اعتماد را جلب كنيد؟
سفير انگليس:
فكر مي‌كنم هر دو طرف بايد در اين خصوص اقدام كنند و ما علاقه‌منديم كه نقش خود را در اين زمينه با اجراي دستورالعمل‌هايي كه در اوايل اوت در پيشنهادمان مطرح كرديم، ايفا نماييم كه شامل موارد حسن‌نيت‌مان نسبت به ايران نيز مي‌شد.
چيزي كه ما براي به پيش‌رفتن ارائه مي‌كنيم نه تنها قطعنامه بر سر برنامه‌ي هسته‌يي را تحت تاثير قرار مي‌دهد كه بنياني براي همكاري‌ها ميان ايران و اروپا ايجاد مي‌كند. حيطه‌ي گسترده‌تر و قابل توجه‌تر ميان ايران و اروپا پس از انقلاب اسلامي ايران مي‌تواند شكل گيرد در عين اينكه همچنان باب مذاكره را باز مي‌داند.
اين مساله مي‌تواند اروپايي‌ها را قادر گرداند تا به افكار عمومي‌تان پاسخ دهند و ما از سوي خودمان براي شما اعتمادسازي كنيم. اعتماد سازي از جانب شما نيز مشتمل بر يك مساله‌ي كليدي است كه بر اساس NPT كشورها بايد رضايت آژانس را تامين كنند كه برنامه‌شان صرفا صلح‌آميز است.
بر اساس NPT اين مسووليت كشورها نيست كه ارزيابي كنند هيچ دليلي براي نگراني وجود ندارد، اين مساله بايد از طريق روند بازرسي‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مورد راستي‌آزمايي قرار گيرد.
ما مي‌توانيم فاصله‌ها را پر كنيم، اما اين موضوع نيازمند اقدام از جانب دو طرف و بازنگري از سوي طرف ايراني در خصوص موضع‌اش است.
* اروپا بايد تا به حال از نظر فني اعتمادش جلب مي‌شد
ايسنا:
فكر مي‌كنم نظر اتحاديه‌ي اروپا بايد از طريق مسايل فني و با توجه به بيش از 1200 نفر روز - بازرسي از تاسيسات هسته‌يي ايران كه كاملا تحت پروتكل الحاقي انجام مي‌گرفت، تامين مي‌شد، از نظر فني همانگونه كه آقاي البرادعي هم گفته مسايل باقيمانده به زودي حل خواهد شد، اما از نظر سياسي مساله به گونه‌اي ديگر است.
سفير انگليس:
در نهايت مسأله‌ي ايران به صورت فني حل مي‌شود به شرطي كه ايران در رد كردن قطعنامه‌ي 24 سپتامبر بازنگري نمايد.
وي با اشاره به اينكه مسائل مهمي در گزارش البرادعي در ماه سپتامبر مطرح شده است، افزود: البته كه راهي فني براي حل مسأله‌ي هسته‌يي ايران وجود دارد اما تا زماني كه مسائل مذكور مورد بررسي قرار نگيرند نمي‌توانيم مساله را حل شده تلقي نماييم.
ايسنا:
اما زماني كه از محمد البرادعي مديركل آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌يي درباره‌ي تصميم شوراي حكام براي تصويب قطعنامه با توجه به آنكه بندهاي 1، 2 و 3 اجرايي آن فاقد وجاهت قانوني بوده پرسيدم كه چرا با توجه به اينكه هيچ نقضي در فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران در گزارش شما ذكر نشده است، اما اين بندها در قطعنامه به چشم مي‌خورد؟ گفت: اين تصميمي سياسي از جانب شوراي حكام بوده و من نمي‌توانم در اين باره كاري انجام دهم.
سفير آلمان:
نقض در توافق تهران صورت گرفته بود و پس از آن توافق پاريس نيز مورد نقض واقع شد.
سفير انگليس:
ايراني‌ها فكر مي‌كنند كه اقدامات سياسي مساله را حل خواهد كرد در حالي كه اين يك نوع ساده‌انگاري است. البته هر موضوع پيچيده‌اي در جهان بايد از طريق تصميم‌سازي سياسي حل شود و در نهادهاي بين‌المللي تصميمات مناسب درباره‌ي آن اتخاذ گردد.
در اين روند ملاحظات فني مدنظر قرار مي‌گيرد. اينها دو مساله‌اي هستند كه نمي‌توانند از هم جدا شوند براي مثال آقاي البرادعي در گزارش ماه سپتامبر خود توصيه كرد كه دسترسي‌ها به افراد و تأسيسات در ايران بايد گسترش يابد كه اين قضاوتي فني است چراكه او نمي‌تواند اعلام نمايد كه هيچ نقضي در فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران رخ نداده است.
پس اين ديدگاهي فني است اما هنگامي كه به قطعنامه مي‌رسيم بيانيه‌اي سياسي از جانب دولت‌هايي به حساب مي‌آيد كه در شوراي حكام حضور دارند.
اينكه گفته مي‌شود مسائل سياسي را پشت سر بگذاريم و از طريق فني مساله را حل كنيم اشتباه است و اين دو بايد با يكديگر پيش روند.
ايسنا:
با توجه به اينكه رويكرد عدم تعهد به گزارش البرادعي و بند 49 و 50 آن مبني بر اين بود كه لازم نيست اختياراتي فراتر از پروتكل به آژانس اعطاء شود و طرف ايراني نيز صرفا اجراي داوطلبانه‌ي پروتكل را پذيرفته است، آيا فكر مي‌كنيد با توجه به اين مسائل مي‌توان چنين درخواستي را پذيرفت؟
سفير انگليس:
بسياري از كشورهاي ديگر نيز مسأله‌ي بازرسي‌هاي فراتر از پروتكل الحاقي را پذيرفته‌اند. بايد به گونه‌اي جدي به اين مسأله فكر كنيم كه چگونه در وضعيت كنوني به پيش برويم.
ايسنا:
مقصود شما كدام كشورهاست؟
سفير آلمان:
در دهه‌ي 70 ميلادي مشكلاتي بر سر اعتماد در خصوص برنامه‌ي هسته‌يي برزيل و آرژانتين وجود داشت كه زمان زيادي صرف ايجاد اعتماد شد.
در سال 2003 همه چيز در مطبوعات ايران بر سر حق اين كشور براي استفاده از انرژي هسته‌يي متمركز شده بود كه اين تمركز اندكي بعد به حق ايران در خصوص غني‌سازي تغيير يافت و سپس يعني امسال دوباره به حق ايران در فرآوري اورانيوم تبديل شد.
بايد تلاش كرد كه اين موضوع بسيار پيچيده را از مواضع احساسي دور نگه داريم. بهتر است غرور ملي را از اين جريان جدا كنيم. منافع ملي مركز استراتژي يك برنامه‌ي بلندمدت خواهد بود.
پيشنهاد اروپا طرحي براي آغاز مذاكرات در اين چارچوب بود ضمن اين كه اين پيشنهاد به معناي پايان مذاكرات نبود. در كل مي‌توانستيم اين پيشنهادها را بررسي كنيم و به پيشنهادهاي ديگر طرف ايراني نيز بپردازيم.
* چرا در پيشنهاد اروپا اعمال حقوق هسته‌يي ايران لحاظ نشد؟
ايسنا:
در توافق‌نامه‌ي پاريس پذيرفتيد كه مطابق بند چهار NPT عمل نماييد و ايران مي‌توانست از حق خود تحت اين معاهده استفاده نمايد. چرا اين مسأله را در طرح پيشنهادي‌تان كه پنجم اوت منتشر شد، لحاظ نكرديد؟
سفير آلمان:
در بند چهار صحبتي از غني‌سازي نشده، بلكه سخن از حق بهره‌گيري از فن‌آوري هسته‌يي است. ضمن آنكه ما راه‌هاي مختلفي را براي تضمين فراهم آوردن سوخت هسته‌يي پيشنهاد كرديم.
سفير فرانسه:
مساله پذيرش يا رد پيشنهاد نبود و اين پيشنهاد نقطه‌ي آغازي براي انجام مذاكرات به حساب مي‌آمد.
ايسنا:
اما مذاكرات براي مدت زمان زيادي به طول انجاميد و ايران احساس كرد كه اروپايي‌ها خواهان حل مساله نيستند بلكه صرفا در پي تعليق فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران مي‌باشند و لذا طرح اروپا كه قرار بود اول اوت ارائه شود را رد نمود.
هر سه سفير اروپايي: خير، خير اينگونه نبود.
سفير انگليس:
اين يك تبليغات سياسي است و در توافق صورت گرفته تصريح شده بود كه در اوايل اوت پيشنهادي به ايران ارائه خواهد شد.
ايسنا:
اما حسن روحاني، دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي ايران اعلام كرده بود كه پيشنهاد اول اوت ارائه خواهد شد...
سفير آلمان:
شايد در مطبوعات اينگونه انعكاس داده شده بوده است.
سفير انگليس:
اين مذاكرات براي هند به مدت هشت سال به طول انجاميد، اما آيا ايران مي‌خواهد فرصت براي رسيدن به پيشرفت در روابط با كشورهاي مهم جهان را به واسطه‌ي دو يا سه روز تأخير به كناري اندازد؟
البته كه ايران از پيشنهاد ما ناراحت بود، اما نبايد فراموش كنيم كه راه رفع اين ناراحتي، تداوم مذاكرات است.
* تعريف از تضمين عيني هسته‌ي مساله‌ي ايران و اروپا
ايسنا:
با در نظر داشتن طرح ابتكاري رييس جمهور در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، اروپا هيچ پيشنهاد جديدي را در عوض اين طرح به ايران نداد كه بتوان با آن نگراني‌هاي اروپا را كاست، ضمن آنكه مشخصا چه تضميني وجود دارد كه بتوان براي اطمينان از صلح‌آميز ماندن چرخه‌ي سوخت هسته‌يي ايران ارائه كرد و تاكنون ارائه نشده است؟ چرا اروپا هيچ موضوع عيني را در پيشنهاد خود به ايران ارائه نكرد؟
سفير فرانسه:
مذاكرات پايان نيافته است، تضمين عيني قطعا هسته‌ي مذاكراتي است كه متأسفانه در حال حاضر از هم گسيخته است، اما تعريف تضمين‌هاي عيني وظيفه‌ي مذاكره‌كنندگان است و ما آماده‌ايم اگر ايران اجازه دهد، مذاكرات ادامه يابد و بحث در اين خصوص را ادامه دهيم.
سفير انگليس:
ما تضمين‌هاي محكمي براي تضمين موضوع سوخت هسته‌يي رآكتورهاي هسته‌يي ايران ارائه كرده‌ايم. اين مذاكرات بايد در چارچوبي ادامه يابد كه اجراي قطعنامه‌ي 24 سپتامبر و احترام به توافق پاريس نيز جزو آن باشد.
ايسنا:
با توجه به آن كه اروپا ادعا مي‌كند چشم‌پوشي از چرخه‌ي سوخت هسته‌يي در ايران تضمين عيني است، اگر اين مبناي شما باشد ايران پيشاپيش اعلام كرده كه چنين مساله‌اي برايش قابل قبول نيست.
سفير آلمان:
ما از ديدگاه خود گفتيم كه بهترين و تنها تضمين عيني آن است كه ايران چرخه‌ي سوخت هسته‌يي كامل را در اختيار نداشته باشد.
ايران بايد اين موضوع را تعريف نمايد كه چگونه مي‌تواند تضمين‌هاي عيني بدهد كه هيچ انحرافي به سوي برنامه‌هاي تسليحات هسته‌يي نداشته باشد. ضمن آنكه ما هنوز به توافقي نرسيده‌ايم و اين بخشي از مذاكرات است.
* پيشنهاد اروپا حاوي دورنماي صريح از همكاري‌ها نبود
ايسنا:
در پيشنهاد پنجم اوت اروپا به ايران هيچ دورنماي صريحي از همكاريهاي دوجانبه ذكر نشده بود و تنها برخي مفاهيم كلي بدون ذكر عينيت در آن آمده بود. با گذشت دو سال از مذاكرات و گفت‌وگوها چرا اروپايي‌ها طرحي را پيشنهاد كردند كه فقط مفاهيم كلي را در برداشت در حالي كه در طرح چهار مرحله‌اي ايران در ماه مارس تمام تضمين‌هاي عيني مطرح شده بود؟
سفير آلمان:
در پنجم اوت يكسري از پيشنهادات از جمله همكاريهاي اقتصادي، فني و امنيتي مطرح شده بودند كه همگي مسائلي بسيار پيچيده‌اند كه تمام طرف‌ها بايد آنها را مورد بررسي قرار دهند.
ما نتوانستيم يك مجموعه‌ي جامع را ارائه دهيم. ضمن آنكه ديدگاه ايران به اين مجموعه اين بود كه اين پيشنهاد نهايي ماست، اما اينگونه نبود و اين يك آغاز بود.
سفير انگليس:
اما در اين طرح نيز پيشنهادات ملموسي مطرح شده است كه از جمله آن دسترسي ايران به بازار فناوري هسته‌يي است. اين به معناي آن است كه محدوديت‌هاي فعلي كه ايران را به بومي كردن مساله‌ي هسته‌يي‌اش سوق داده تعديل خواهد شد و به اين ترتيب همگام با ساير كشورها توسعه خواهد يافت.
نكته ديگر آنكه از تحقيقات ايران حمايت خواهد شد. اين موضوع اگرچه براي ايران رضايت‌بخش نيست، اما نمي‌توانيد بگوييد كه چيزي به طور مشخص در پيشنهاد ما نبوده است.
قرار بود ما از توسعه‌ي همكاري‌ها در ساير كاربردهاي فناوري هسته‌يي براي توسعه ايران حمايت نماييم و برخي از آنها را نيز مشخص كرديم كه از آن جمله مصارف پزشكي و كشاورزي بود.
* مرحله‌ي نهايي بازي ايران و اروپا چيست؟
ايسنا:
فكر مي‌كنم دو راه براي طي اين مسير پيش روي ماست كه در آن يك فاكتور ثابت است و آن اينكه ايران و ايراني‌ها بر حقوق اساسي خود در زمينه‌ي فناوري هسته‌يي تاكيد دارند.
اولين راه، رفع نگراني‌هاي اروپا از طريق مذاكرات و راه دوم ارجاع مسأله به شوراي امنيت سازمان ملل متحد است كه مي‌تواند وضعيت را بسيار بدتر نمايد.
با توجه به سوابق مذاكرات آمريكا و كره‌ي شمالي و اين كه آمريكا پس از 10 سال مجبور به بازگشت به ميز مذاكرات شد، در اين صورت مرحله‌ي پاياني اين بازي را چگونه مي‌بينيد و فكر مي‌كنيد آيا طي چنين مسيري به نفع اروپا خواهد بود؟ آيا فكر نمي‌كنيد در اين صورت همان اشتباهي را مرتكب خواهيد شد كه آمريكا در قبال كره‌ي شمالي مرتكب شد؟
سفير انگليس:
ما به عنوان سه كشور اروپايي اولين راه از آنچه شما پيشنهاد كرديد يعني مذاكرات را ترجيح مي‌دهيم. اين اظهاريه‌اي صريح از جانب سه كشور اروپايي است.
ايسنا:
در خصوص طرح ابتكاري رييس جمهور ايران نظرتان را اعلام نكرديد.
سفير انگليس:
سخنراني آقاي احمدي‌نژاد در نيويورك علاقه ما را جلب نمود، اما ايده‌هايي را در خود داشت كه مي‌تواند در جريان مذاكرات آتي مورد بررسي قرار بگيرد.
گفت‌وگو از خبرنگاران ايسنا: علي كربلائي حسيني، حامد وفايي
