 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
تهران- خبرگزاري كار ايران
يك فعال ملي مذهبي گفت: گام بعدي روشنفكري ديني تعيين مصداق تاريخي بازگشت به قرآن نيست بلكه روشنفكري ديني بايد نسبت خود را با اسلام متن و نه اسلام روحانيت مشخص كند.
به گزارش خبرنگار "ايلنا"، رضا عليجاني كه در مراسم شب احياي بيست و سوم ماه مبارك رمضان در حسينيه ارشاد سخن ميگفت، با بيان اينكه از درون يكتاپرستي است كه دموكراسي متولد ميشود، تصريح كرد: در نگاه يكتاپرستي همه انسانها با يكديگر برابرند يعني نگاه سلسله مراتبي و عمودي به انسانها به نگاه افقي تبديل ميشود، به اين معنا كه ديگر بحث سفيد و سياه و عرب و عجم مطرح نيست، اين موضوع را نه از موضع مذهبي بلكه از موضع پژوهشگرانه ميگويم.
وي با بيان اينكه برخي معتقدند متون مقدس بين انسان و زن و مرد تفاوت ميگذارد، گفت: قرآن امت مسلمان را امت برتر ميداند اما ارجح نميداند كه به اعتقاد بنده نيز صداي برتر در بين انسانها وجود ندارد.
عليجاني، گام روشنفكري بعد از سيد جمال و بازرگان را گام بازگشت به قرآن توصيف كرد و اظهار داشت: اين امر ميتواند پشتوانهاي براي پژوهشگران ديني قرار دهد كه با متوليان اين موضع سنتي به صورت صريح مواجه شويم كه به اعتقاد بنده گام بعدي روشنفكري ديني در دوران معاصر اين است كه روشنفكري بايد نسبت خود را با اسلام متن و نه اسلام روحانيت مشخص كند.
اين پژوهشگر دين ادامه داد: تصويري كه از جهان در متن مقدس وجود دارد منطبق با دانش زمانه است، به اين معنا كه نگاه عمودي به جهان در آن منعكس است.
اين فعال ملي ـ مذهبي در ادامه با اشاره به بحث بردهداري كه از بدو اسلام نيز مطرح بود، گفت: در مورد بردهداري بايد گفت كه اين موضوع در پيش از اسلام نيز وجود داشت، شهيد مطهري نيز با نقد مستند اعلام كرد كه اسلام در واقع بردهداري را به لحاظ مناسبات زماني تحمل كرد، بنابر اين اين بحثها را اسلام با خود نياورد بلكه پيش از اسلام نيز بردهداري وجود داشت.
عليجاني مشكل روشنفكران ديني معاصر را نوع نگاه آنان به درون متن اسلام دانست و گفت: به اعتقاد بنده گام بعدي نوانديشي مذهبي بايد مواجهه تمام عيار نه گزينشي با تمام متن باشد، با اين روش و نگاه است كه روشنفكران مذهبي ميتوانند از اين گام موفق بيرون آيند.
اين فعال ملي ـ مذهبي اظهار داشت: مفاهيمي كه در سامانه علمي آن دوران بيان شد، يكسان است. مثل اين گفته كه "قدرت خدا از شما ستمگران بيشتر است"، "خدا مهربان است"، "خدا رحيم است" و گفتههايي از اين قبيل. امروز نيز اين مفاهيم با مثالهاي علمي ديگري بيان ميشود. اين مفاهيم انسان را سرشت خود برميگرداند و مطلق بودن انسان را زير سوال ميبرد.
عليجاني با اشاره به نوع ديدگاهي كه مفاهيم و آموزههاي ديني را فرا تاريخي ميداند، گفت: در مقابل اين نوع ديدگاه نوانديشان مذهبي عنوان كردهاند كه فرهنگ و دانش زمانه در متن مقدس منعكس است، بنابراين گام بعدي نوانديشي ديني است كه در برابر جريان سنتي و لائيك به صورت روشمند، پژوهشگرانه و باورپذير مقابله كند. نوانديشان ديني به درستي اين صداي بلند را كه زن و مرد با هم تفاوتي ندارند، منعكس كردهاند.
وي اضافه كرد: نوانديشي ديني كه ميخواهد مومنانه بينديشد و به متن وفادار بماند، بايد رويكردهاي استقرايي از متن را مطرح كند. نوانديشي به جاي نگاه اجتهادي كه تاكنون وجه غالب آن بوده است، در گام بعدي بايستي به يك رويكرد تاريخي الهامي يا پارادايمي الهامي روي آورد، يعني بپذيرد كه متون مقدس را در زمانه خود ميتوان قرائت كرد. متون مقدس در زمانه خود پرفرهنگترين، انسانسازترين و تمدنسازترين متون بودند اما در زمانه جديد بايد بحث قرائتهاي مختلف از آن را قبول كرد.
اين پژوهشگر ديني گفت: ما در بستر فرهنگ گذشته رشد ميكنيم، بيريشه نيستيم، به علاوه يك پايه معين را كه پايه اخلاقي و مومنانه به جهان است، به يك مبدأ الهي -كه در هيچ متني نميتوان آن را مشاهده كرد- متصل كنيم. اين بحث، بحث روشنفكرانه نيست بلكه يك بحث تودهاي (عامه پسند) است.
عليجاني با اعتقاد به اينكه ما از سه صدا و گفتمان تقدير، تفاوت ميان مومن و غيرمومن و تفاوت ميان زن و مرد عبور كردهايم، خاطرنشان كرد: مسائلي كه در اين بحث مطرح كردم، بحثهايي نيست كه بتوان با تكفير و بحثهاي غوغايي از آن عبور كرد بلكه بايد نسبت به آنها انتقاد كرد، بنده نيز از اين انتقادات استقبال ميكنم.
وي با اشاره به شب قدر گفت: گفته شده است، شب قدر شبي است كه سرنوشت يكساله انسانها در يك سال آينده رقم ميخورد اما بنده معتقدم كه شب قدر شب تقدير نيست بلكه شب توبه و راز و نياز با خداي متعال و شب تصميمگيري است. شب قدر شبي است كه انسان با خداي خود عهد و پيمان ميبندد و از اشتباهها و خطاهايي كه در قبال مردم و جامعه خود انجام داديم، طلب استغفار ميكند.
عليجاني در پايان با ذكر نام اكبرگنجي، عبدالفتاح سلطاني و ناصر زرافشان كه در زندان به سر ميبرند، گفت: اينها نيز دوست دارند كه درد و دلهاي خود را در ميان گذارند. اميدوارم همانطور كه اين فرصت به من داده شد تا در اينجا به درد و دل بپردازم و عقايد خود را مطرح كنم، گنجي، سلطاني، زرافشان و ساير زندانيان سياسي نيز بتوانند از اين فرصت بهرهمند شوند.
