 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
کانون فرهنگی ایده برگزار می کند:
سخنرانی و پرسش و پاسخ با حضور:
دکتر سید جواد طباطبایی
ملاحظاتی در باره ی خاستگاه های روشنفکری ایران
تاملی درمفهوم روشنفکری دینی
شنبه 12 نوامبر 2005، ساعت دو و نیم بعد از ظهر، استکهلم، شیستا ترف
خلاصه ی موضوع سخنرانی به فارسی:
از سده ای پیش فهم ما از ایران و نسبت آن با دنیای جدید پیوندی با مفاهیم و مقولات اندیشه اروپایی داشته است. این ارزیابی از مجموعه بحث های مربوط به ایران تنها ناظر بر بحث های دانشمندان و روشنفکرانی که عرفی نامیده می شوند، نیست. دیدگاه های نوع جدیدی از روشنفکری نیز که در دهه چهل شمسی در افق بحث های ایرانی ظاهر شد و امروزه به اصطلاح دینی خوانده می شود، نه تنها در مقایسه با گروه نخست، گامی به پیش نیست، بلکه در بهترین حالت، تقلیدی از بحث های مقلدان عرفی است.
اگر از پژوهش های دانشگاهی درباره تاریخ فرهنگ و تمدن ایران صرف نظر کنیم، می توان گفت که بحث های هر دو جریان روشنفکری عرفی و دینی پیوندهایی با مسائل سیاسی روز داشته‌اند و از این رو دستاوردهای آن ها به دلیل حساسیت های سیاسی روز مورد ارزیابی علمی قرار نگرفته است. در حالی که نزدیک به دویست سال از آغاز جنبش تجددخواهی ایرانیان گذشته است و در شرایط بسیار حساسی که وضع ایران در جهان نیازمند بازاندیشی است، به نظر می رسد که هر بحث جدی درباره ایران نیازمند تبیین مفاهیم و مقولاتی است که در اینبحث ها به کار گرفته می شود. برای توضیح ایران به عنوان موضوع بحث علمی و برای تبیین وضع کنونی آن، نخست، باید آن مفاهیم را به محک مواد تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران زد و این احتمال وجود دارد که با این بررسی نقادانه بتوان عدم سازگاری بسیاری از آن مفاهیم را نشان داد. مضمون مفاهیم سنت و تجدد، عرفی یا سکولار کردن - یا شدن - اسلام، اصلاح دینی و... که در سال های اخیر جعل شده، رواج پیدا کرده‌اند و همگان آن ها را بدیهی تلقی می کنند، با مواد تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران سازگار نیستند. تبیین وضع کنونی ایران نیازمند تدوین مفاهیم روشن و متمایزی است که با مواد تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران سازگار باشد، اما به هر حال، نخستین گام بررسی نقادانه مفاهیم موجود است.
برای طرح مجدد مشکل روشنفکری در ایران کوشش خواهم کرد اشاره‌هایی درباره برخی مفاهیم جدید بیاورم که عبارت‌اند از:
نخست: بحثی درباره بحران ایران، نظام مفاهیم و همزمانی امور ناهمزمان – simultaneity of the unsimultaneous - در سنت ایرانی.
دوم: مفهوم سنت، درآمدی بر نظریه سنت در ایران و وضع ناهمزمانی های فرهنگ ایرانی.
سوم: نسبت عقل و شرع در اسلام ایرانی، سکولاریزاسیون. بحث موردی درباره امکان کاربرد مفاهیم وام گرفته از مباحث اروپایی.
چهارم: تجربه مشروطیت و بحث های نظری کنونی.
و در پایان این اشاره‌ها، به برخی نتیجه گیری ها خواهم پرداخت.
برای اطلاعات بیشتر به سایت کانون فرهنگی ایده مراجعه کنید
www.kanoon-ide.org
