 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
آفتاب: سه سال از گشوده شدن پرونده ایران در آژانس بین المللی انرژی هسته ای می گذرد. در طول این سال ها، با وجود بازرسی های متعددی که بازرسان آژانس از تاسیسات ایران داشته اند و مذاکرات طولانی ایران با طرف های اروپایی هنوز ایران نتوانسته اعتماد جهانی را جلب کند.
-----------------------------------
نکته جالب آن که گاهی نیز مدیر کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای یا اعضا دیگر آژانس بر صلح آمیز بودن فعالیت های ایران اذعان کرده اند. اما همان طور که وزیر امور خارجه امریکا، کاندولیزا رایس، گفته است مشکل غرب با ایران مساله « اعتماد» است و نه چیز دیگری.
چرا غرب نمی تواند به ایران اعتماد کند؟ آیا ترس آنها از ایران آنقدر زیاد است که هیچ تضمینی از سوی ایران مبنی بر عدم استفاده از انرژی هسته ای برای ساخت بمب اتم نمی تواند بر آن غلبه کند؟
کارشناسان موسسه خاور نزدیک واشنگتن در پاسخگویی به این سوال به چند نکته اشاره کرده اند:
1- ترس از خطر هسته ای شدن منطقه خاورمیانه هنری سوکولکسی مدیر مرکز آموزش سیاسی عدم تکثیر که کتاب های متعددی در مورد موضوعات تکثیر هسته ای نیز منتشر کرده است در نشستی در مورد برنامه هسته ای ایران که موسسه خاور نزدیک واشنگتن برگزار کرده بود در این رابطه گفت:« اگر ایالات متحده نتواند فعالیت های هسته ای ایران را متوقف کند، کشورهای دیگر منطقه مثل عربستان سعودی و ترکیه و مصر نیز ممکن است به سمت گزینه هسته ای شدن حرکت کنند.»
2- قدرت تاثیر گذاری ایران: مایکل ایزستادنت مدیر موسسه مطالعات امنیتی و نظامی واشنگتن که در نشست فوق شرکت داشته معتقد است:« ایران قدرت تاثیر گذاری بر تحولات جهانی را دارد، این قدرت از تاثیر گذاری ایران بر روی قیمت نفت، حمایت از تروریسم و استفاده از سلاح های غیر متعارف توسط ایران حاصل می شود.
اگر ایران به سلاح هسته ای دست پیدا کند اقداماتی که در هر زمینه می تواند انجام دهد، شدیدتر می شود.
3- دخالت ایران در مسایل مسلمانان و کشورهای منطقه خاورمیانه: ایران در نگاه غرب، کشوری است که تمایل دارد در مسائل مربوط به کشورهای مسلمان و منطقه خاورمیانه دخالت کند. پاتریک کلاوسون معاون موسسه خاور نزدیک واشنگتن و کارشناس مسایل ایران می گوید:« ایران با دارا بودن توانایی های هسته ای که دست آن را در ساخت سلاح هسته ای باز می گذارد، احتمالا ایرانی با اعتماد به نفس بیشتر خواهد بود. در چنین شرایطی ممکن است ایران بخواهد نفوذ خود را گسترش بدهد. به طور مثال، می تواند ادعا کند که اورشلیم از آن مسلمانان است و بخواهد در اختلاف اعراب و اسرائیل دخالت کند.»
به علاوه، کشورهایی که دارای سلاح هسته ای هستند مطمئنا نمی خواهند شریک دیگری داشته باشند.
سوال دیگری که پیش روی، بن بست هسته ای ایران مورد بحث کارشناسان و سیاستمداران قرار دارد این است که چه راه کارهایی برای حل این مساله وجود دارد؟
1- گزینه حمله نظامی اگر چه خارج از دستورکار ایران نیست، اما به چند دلیل مورد پذیرش کارشناسان غربی قرار نمی گیرد. هنری سوکولسکی معتقد است:« بمباران سایت های نظامی ایران باعث عکس العمل نظامی ایران و شروع جنگ می شود. مقامات ایرانی گفته اند که اگر تهدید شوند یا مورد حمله قرار بگیرند، تنگه هرمز را خواهند بست اقدامی که می توان ظرف یک ماه gdp امریکا را 7 درصد کاهش دهد.»
به علاوه بنا به گفته مایکل ایزستادنت اقتدار سیاسی و تشکیلات امنیتی ایران، گزینه حمله نظامی را پیچیده می سازد. همچنین تجربه حمله به عراق توسط امریکا افکار عمومی جهان را نسبت به حمله نظامی تحت تاثیر قرار داده است و امریکا به عنوان تنها کشوری که می تواند رهبری این حمله را به عهده داشته باشد با مشکلاتی که در عراق با آنها روبروست گزینه حمله نظامی به ایران را در اولویت های خود قرار نمی دهد.
2- با وجود مخالفت روسیه و چین با ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت تاکنون تحریم های سازمان ملل در مورد ایران اجرا نشده است.
مایکل ایزستادنت معتقد است « در حالی که تحریم های جامع در مورد ایران راه حل موثری نیست، فشار اقتصادی بیشتر، می تواند مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال ایران بیش از یک سوم بنزین خود را به خاطر محدود بودن توانایی پالایشگاه هایش وارد می کند.»
ایزستادنت می گوید:« علاوه بر فشارهای اقتصادی به ایران گزینه های دیگری نیز می تواند از سوی امریکا و اروپا برای تحت فشار قرار دادن ایران مورد استفاده قرار بگیرد، از جمله: انجام توافقات لازم برای نصب دستگاه های کنترل جریان عبور کشتی ها و قایق ها در خلیج فارس به منظور کنترل تکنولوژی و سلاح های هسته ای، گسترش همکاری های دفاعی با کشورهای عرب منطقه و تقویت تجهیزات ضد موشک و ضد حملات هوایی آنها و نصب سیستم های رادار پیشرفته در خلیج فارس و ممانعت از اقدامات حزب الله به عنوان شریک ایران.»
کلاوسون همچنین می گوید: اگر چه هنوز اجماعی در مورد نحوه برخورد با برنامه هسته ای ایران حاصل نشده است اما زمان به نفع امریکا و اتحادیه اروپا است. به ویژه با طرحی که روسیه پیشنهاد داده و مورد حمایت آنها نیز قرار گرفته است. روسیه به شدت روی این مساله کار خواهد کرد و مطمئنا در اجلاس سالانه کشورهای گروه هشت در سال 2006 دیگر ایران عامل عدم توافق در میان این کشورها نخواهد بود. به علاوه کشورهای عرضه کننده هسته ای یعنی کشورهایی که تکنولوژی هسته ای را صادر می کنند در ماه جولای طرحی را تصویب کردند که اگر کشورهای بخواهد محافظت های آژانس بین المللی انرژی هسته ای را نادیده بگیرد ـ همان چیزی که شورای حکام آژانس ایران را به آن متهم کرده ـ آنها همکاری صلح آمیز هسته ای اشان را با آن کشور قطع می کنند. در این صورت اگر اعضا این گروه در مورد ایران به توافق برسند، روسیه به عنوان عضو این گروه مسئول است که ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر را متوقف کند ـ عملی که شوک عمیقی برای رهبران ایران خواهد بود.»
به این ترتیب غرب امیدوار است که در ادامه راه همراهی روسیه را با خود داشته باشد. چرا که با ورود روسیه به جبهه متحد امریکا اتحادیه اروپا گزینه های بیشتری مورد توجه آنها خواهد بود، ضمن اینکه با موانع کمتری در محکوم کردن ایران در سازمان ملل روبرو می شوند.
3- با ضعیف بودن احتمال استفاده از گزینه نظامی و مخالفت کشورهایی مثل چین و روسیه با اعمال تحریم های اقتصادی و سیاسی بر علیه ایران، اجلاس 24 نوامبر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای از فرستادن ایران به شورای امنیت خود داری کرد. با نرمش قابل توجه در گفتار امریکا و اروپا، اینک آنها راه حل دیپلماتیک را مورد توجه قرار داده اند. اعلام آمادگی سه کشور اتحادیه اروپا برای شروع مذاکره با ایران، چشم انداز جدیدی را در پرونده هسته ای ایران باز کرده است. فرصت به دست آمده برای ایران بسیار با ارزش است، چرا که پیش از آن که روسیه نیز به جبهه مقابل بپیوندد، ایران می تواند با ارائه یک بازی عقلانی و سنجیده ضمن جلب اعتماد جهان و حفظ منافع ملی کشور، دروازه های ارتباط با دنیای پیشرفت را به روی خود باز نگه دارد.
