حسن يوسفي اشكوري: شهادت هدف نيست بلكه وسيله‌‏اي است براي رسيدن به عدالت و آزادي، ايلنا

تهران- خبرگزاري كار ايران

يك پژوهشگر مسائل ديني گفت: شهادت هدف نيست بلكه وسيله‌‏اي است براي رسيدن به عدالت، آزادي، انسانيت، حق، عزت و كرامت بشري.

حسن يوسفي اشكوري با موضوع "نگاهي دوباره به فلسفه شهادت" در مراسم عاشوراي حسيني كه از سوي انجمن‌‏هاي اسلامي دانشجويان دانشگاه‌‏هاي تهران و ادوار تحكيم وحدت در حسينيه ارشاد برگزار شد، با بيان اينكه حادثه عاشورا با شهيد و شهادت عجين است، گفت: اين واژه چنان كه تاريخ گواهي مي‌دهد بعد از واقعه عاشورا در ميان شيعيان اعم از زيديه, اسماعيه و دوازده امامي مطرح مي‌‏شود و در شاخه‌‏هاي مختلف تشيع به عنوان يك انديشه و يك اصل جا مي‌‏افتد.
وي تصريح كرد: بعد از مشروطيت و شروع مبارزات آزادي‌‏خواهانه و عدالت‌‏طلبانه اين واژه به نوعي احيا و به شكل سازنده‌‏تري در ذهن و عمل مردم به جريان افتاد.
يوسفي اشكوري خاطرنشان كرد: بعد از سال‌‏هاي 49 و 51 از سويي به علت مبارزات مسلحانه، زندان‌‏ها، شكنجه‌‏ها و شهادت‌‏هايي كه در زندان‌‏هاي رژيم گذشته پديد آمد و از سوي ديگر به علت بيانات شريعتي در دميدن روح تازه به اين واژه‌‏ها با انديشه خلاق و ادبيات پرشور و عميق، كلمه شهادت مفهوم تازه‌‏اي يافت و در دهه 50 اين انديشه موتور حركت مبارزات انقلابيون آزادي‌‏خواه و عدالت‌‏طلب شد و در سال 57 و هشت سال جبهه و جنگ به شكل بي‌‏سابقه‌‏اي بر ذهن و زبان مردم جاري شد.
وي افزود: در سال‌‏هاي اخير به دليل شرايط سياسي, اجتماعي و فرهنگي اين واژه براي عده‌‏اي موجب سوء استفاده شد، در حالي كه در مقابل براي عده‌‏اي اين مفهوم زير سوال رفت، به گونه‌‏اي كه آنها بر اين مفهوم انتقادهاي سياسي, معرفتي و اجتماعي را وارد كردند.
اين فعال ملي مذهبي با بيان اينكه در قرآن واژه شهيد 36 بار, شهادت 20 بار و شاهد هفت بار و شهدائكم دو بار آمده است، گفت: در قرآن واژه شهادت به معناهاي مختلفي چون گواه، به معناي حقوقي- قضايي، كشته شدن در راه خدا، نمونه, الگو، اسوه و عالم محسوس در مقابل عالم غيب آمده است.
وي افزود: در سنت، حديث و سخنان پيامبر و امامان اين واژه را در ارتباط با كشته‌‏شدگان در راه خدا مي‌‏بينيم و حمزه اولين كسي است كه از سوي رسول خدا سيد‌‏الشهدا ناميده مي‌‏شود.
يوسفي اشكوري ادامه داد: در مجمع‌‏البيان در معناي شهيد آمده است كه شهدا در روز قيامت حجت و گواه بر مردم هستند، يعني در روز قيامت در برابر مردمي كه حاضرند تن به زبوني و ظلم و ستم بدهند اما سخن نگويند، مي‌‏ايستند و مي‌‏گويند ما هم مي‌‏توانستيم عافيت‌‏طلب باشيم، تن به حقارت بدهيم و كاري به كسي نداشته باشيم. اين شهدا با فضلشان به آزادي، نفي ستم, بيدادگري و عدالت‌‏طلبي شهادت مي‌‏دهند.
وي با طرح اين سوال كه به چه كساني شهيد گفته مي‌‏شود، تصريح كرد: در فقه، شهيد به كسي مي‌‏گويند كه در پيكار و جهاد ابتدايي در راه خدا كشته شده باشد يعني زماني كه مورد حمله، تعرض و تجاوز دشمن قرار گيرد، براي دفاع از حيثيت, آبرو, استقلال و آزادي خود بميرد پس هر كس خارج از اين معادله كشته شود، شهيد نيست كه به اعتقاد من انحصار شهادت تنها به اين عده خاص نمي‌‏تواند وجه صحيحي داشته باشد.
يوسفي اشكوري افزود: در قرآن شهيد به معناي گواه و اسوه هم آمده است، يعني كسي كه با عمل، گفتار، مال و لفظ خود اسوه شود، هرچند عالي‌‏ترين و زيباترين نوع شهادت، گذشتن از جان است اما دليلي ندارد شهيدي را كه در قرآن و روايات آمده است، به يك عمل خاص يعني كشته شدن در جنگ منحصر كنيم چون اين كار معقول نيست.
وي خاطرنشان كرد: ما روايات مختلفي داريم كه در آن شهيد و شهادت در مصاديق مختلف به كار رفته است، مثلا اگر كسي كه براي حفظ مالش با دزدي درگير و كشته شود، شهيد محسوب مي‌‏شود. در تفكر قرآن شكل اهميت ندارد بلكه محتوي كه نبرد عليه ظلم و ستم و گواهي به حق است، مهم است و همه امور در ارتباط با نيت عمل و نوع انتخاب‌‏هايي كه مي‌‏كنيم معنا مي‌‏يابد. در قرآن جهت‌‏گيري مهم است نه شكل و فرم و بر همين مبنا كسي كه در طلب علم و يافتن آگاهي كشته مي‌‏شود، شهيد محسوب مي‌‏شود.
اين پژوهشگر مسائل ديني افزود: آيا هركس كه در ركاب رسول خدا كشته شده، شهيد است؟ اگر كسي تصادفا در كنار پيامبر كشته شده باشد و عنصر آگاهي، انتخاب و اخلاص را نداشته باشد، شهيد محسوب نمي‌‏شود.

يوسفي اشكوري ادامه داد: اگر كسي آگاه نباشد كه چه مي‌‏كند و نسبت به انتخابي كه مي‌‏كند، ايمان و معرفت نداشته باشد، جهاد, صدقه و عزاداريش اهميت ندارد زيرا اساس دين آگاهي و معرفت است البته اگر خودآگاه باشد اما كس ديگري برايش انتخاب كرده و او به اكراه آن را انجام دهد، باز ارزشي ندارد.
وي خاطر نشان كرد: ما گاهي با اسراف اين واژه را در مواردي غير از موارد لازم به كار مي‌‏بريم و به هر كس به هر شكلي كه كشته شده باشد، لقب شهيد مي‌‏دهيم البته به شرطي كه از دسته، فرقه و گروه ما و طرفدار و مبلغ ما باشد.
يوسفي اشكوري اظهار داشت: من معناي امت و ملت شهيدپرور را نمي‌‏فهمم، شهادت وسيله است نه هدف. اينكه فردي بگويد دعا كنيد من شهيد بشوم و اين را هدف خود قرار دهد، درست نيست. هدف بايد دفاع از عدالت، آزادي، حق و انسانيت باشد. من مجاهده مي‌‏كنم اگر در اين راه كشته شدم، اشكالي ندارد چون به عالي‌‏ترين مقام رسيده‌‏ام وگرنه خود كشته شدن، في‌‏نفسه هدف نيست.