 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
* از نظر عيسى سحرخيز گروهى مى‌خواهند با ايجاد شرايطى شبيه به «فيلترينگ» استفاده از ماهواره را در مجرايى خاص بيندازند
گويا پس از برخورد ماموران دولتى با «بدحجابى»، موضوع كنترل ماهواره‌ها و استفاده‌كنندگان از آن در نوبت بعدى قرار گرفته است. اينك در كميسيون فرهنگى «مجلس شوراى اسلامى» طرحى در دست تهيه است كه بر اساس آن استفاده از ماهواره مى‌تواند مجازاتهاى نقدى به همراه داشته باشد. اعضاى كميسيون فرهنگى مجلس، از اين طرح به‌عنوان طرح «استفاده‌ى مديريت‌شده از ماهواره‌هاى پخش مستقيم» ياد مىكنند.
عيسى سحرخيز مديركل مطبوعات داخلى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى در دوران وزرات محمد خاتمى، در مورد ميزان عملى بودن اين طرح، به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
دويچه‌وله: آقاى سحرخير، گويا طرح كنترل به اصطلاح مديريت‌شده‌ى استفاده از ماهواره در دستور كار كميسيون فرهنگى مجلس قرار گرفته و قرار است كه طرحى تسليم مجلس بشود. ممكن است بفرماييد، اصطلاحاتى مثل «كنترل مديريت‌شده» يا «سامان‌مند كردن استفاده‌ى از ماهواره» چه تفاوتى دارد با «برخورد دولت با دارندگان ماهواره»؟
عيسى سحرخيز: آن چيزى كه در صحبت‌ها مى‌شود و الان هم مشخص هست كه هنوز به يك جمع‌بندى كلى حداقل در بين نمايندگان مجلس نرسيدند، اين هست كه گروهى در پى رسيدن به هدف ارائه‌ى بخشى از برنامه‌هايى كه از طريق ماهواره بر روى فضاى ايران قابل دريافت هست، هستند و مى‌خواهند به جاى اينكه مردم مستقيما و با انتخاب خودشان برنامه‌هايى را كه مى‌پسندند را انتخاب كنند، آن را در يك كانال ويژه بياندازند كه طبيعتا شرايطى شبيه به فيلترينگ filtering پيدا مى‌كند و يا آن چيزى را كه الان در مورد كانال‌هاى ديگر دارد صورت مى‌گيرد و مردم را در واقع از يك مجراى خاصى براى برنامههاى خاصى آزاد بگذارند كه آنها را ببينند و مطالب طبيعتا سانسور شده‌اى را در اختيارشان بگذارند.
دويچه‌وله: آقاى سحرخيز، آيا اين درست است كه مردم ايران در مجموع بيش از برنامههاى صدا و سيما، از كانال‌هاى تلويزيونى خارجى يا ايرانى خارج از كشور استفاده مىكنند؟
عيسى سحرخيز: واقعا آمار دقيقى نيست كه ما بتوانيم، مطرح بكنيم كه كجا هست و چه جايگاهى دارد.
دويچه‌وله: حداقل آيا مى‌شود گفت كه اين استفاده خيلى چشمگير است؟
عيسى سحرخيز: آن چيزى را كه در سطوح شهرى مطرح مى‌شود، طبيعتا بسيار بالاست، در واقع بصورت فزاينده‌اى هم ديش‌هاى (dishes) ماهواره‌اى بر روى اين پشت‌بام‌ها سبز مى‌شود. من خاطرم هست، پيش از انقلاب يك كاريكاتورى كشيده بودند كه در آنجا يك كسى داشت بر روى پشت‌بام‌ها دانه مى‌پاشيد و از آنها آنتن تلويزيون‌هاى معمولى مى‌آمد. شايد اين را الان بشود گفت كه در مورد ماهواره اينگونه است، به گونه‌اى كه بر روى هر آپارتمان در سطح شهر تهران و يا شهرهاى بزرگ شاهد تعداد متعددى ديش هستيم، ولى اين كه بخواهيم مقايسه بكنيم، طبيعتا چنين امكانى از لحاظ علمى وجود ندارد يا من به آن دسترسى نداشتم كه بدانم مردم چه حجمى را از ماهواره‌ها مى‌بينند و يا به برنامههاى تلويزيون عنايت دارند.
دويچه‌وله: ولى به هر صورت از صحبت‌هاى شما چنين برمى‌آيد كه توجه بخصوص در شهرهاى بزرگ نسبت به كانال‌هاى تلويزيونى خارجى و يا ايرانى خارج از كشور خيلى زياد است. شما دليل اين مسئله را در چه چيزى مى‌دانيد؟
عيسى سحرخيز: طبيعى است كه از يك سو رشد فناورى هست و از سوى ديگر رفت و آمد ملت به خارج از كشور و يا گردش اطلاعاتى كه صورت مى‌گيرد و فضايى كه در دوران اصلاحات فراهم آمد، بگونه‌اى است كه مردم را به اين صرافت مى‌اندازد كه توجه داشته باشند، برنامههاى ديگرى براى ديدن وجود دارد.
دويچه‌وله: كيفيت خود برنامههاى صدا و سيما به نظر شما تأثيرى در اين مسئله ندارد؟
عيسى سحرخيز: طبيعى است كه وقتى مردم مقايسه مىكنند و در يك بازار آزاد قرار مى‌گيرند و آن فضاى بازار انحصارى را كه طبيعتا يك رسانه ملى در داخل آن برنامه خودش را ارائه مى‌دهد و يا اينكه يك فيلمى را در خارج مى‌بينند و بعد نمونه‌ى آن را در داخل مشاهده مىكنند، مى‌بينند كه چه بخش‌هاى زيادى از آن حذف شده يا اينكه مى‌بينند، برنامههاى بسيارى كه حالت بدآموزى‌اش براى فرزندانشان بسيار بيشتر از برنامههاى خارجى هست، عوامل متعددى مى‌تواند، مردم را جلب بكند بر اينكه بصورت فزاينده‌اى بخواهند كه چه براى كسب خبر و اطلاعات، چه براى سرگرمى و تفريح و چه حتى براى آموزش زبان عربى و انگليسى از اين موارد استفاده بكنند و طبيعتا در يك فضاى آزاد مردم سعى مىكنند كه خودشان مديريت بكنند كه چه برنامه‌اى را ببينند و الان گروهى در پى اين هستند كه اين اختيار و آزادى را از مردم بگيرند و آن چيزى را كه مى‌خواهند، در ذهن آنها بنشانند.
دويچه‌وله: آقاى سحرخيز، رييس مجلس هفتم، آقاى حداد عادل در مهرماه گذشته جزو اولين افراد بعد از دوران دولت اصلاحات بودند كه در برابر ماهواره موضع گرفتند و گفتند كه به نظرشان ماهواره منشأ بسيارى از ناهنجارى‌هاى اخلاقى در جامعه است و بايد لايحه‌اى به مجلس برده بشود و با آگاه كردن جامعه از «اين خطر» بقول ايشان، جلوگيرى بشود. به نظر شما از نظر جناح موسوم به اصولگرا، ماهواره در درجه‌ى اول چه خطرى براى جامعه و طبعا حكومت ايران دارد؟
عيسى سحرخيز: اين گروه نگاهشان به هر نوع رسانه بخشى است كه طبيعتا مى‌تواند از لحاظ اخلاقى و يا سياسى مشكل داشته باشد. هيچ كسى منكر وجود بخش‌هاى نامناسب در اينگونه رسانه‌ها و يا شبكه‌هاى تلويزيونى نيست، ولى همه اين بحث را مىكنند كه براى اينكه ما از نسيم استفاده كنيم، نمى‌توانيم پنجره‌مان را ببنديم، بلكه بايد يك كارى بكنيم كه حداقل براى اينكه از پنجره مگس وارد نشود، پنجره را نبنديم. اين دوستان طبيعتا به دليل نگاه خاصى كه دارند يا بولتن‌هاى خاصى كه به آنها مى‌دهند، به حجم اطلاعات مفيدى را كه در اين رسانه‌ها وجود دارد، توجه نمى‌كنند. از برنامه‌هايى كه جنبه‌ى خبرى دارد و آنها طبيعتا از اطلاع‌رسانى به مردم و دسترسى آزاد مردم به اطلاعات مى‌ترسند گرفته تا كانال‌هاى كه مى‌تواند فيلم‌هاى پورنو نشان بدهد يا برنامههاى نامناسب داشته باشد، ولى توجه ندارند كه در خانوا‌ده‌ها چه در ايران و چه در خارج آن چيزى كه حاكم هست يك نرم (norm) اخلاقى هست و خود افراد هم وقت و نيروى خود را صرف كسب اطلاعات مفيد مىكنند و هيچ كس در جايى نيست كه حق انسان‌ها را سلب بكند و از طريق برنامههاى خاص بخواهد اين حق را به مردم ديكته بكند، بگويد كه اين برنامه را ببينيد يا نبينيد. اگر آن حالت انحصارى از بين برود، آن وقت مى‌شود، برنامه‌ى كابلى يا برنامه‌هايى را از طريق ماهواره‌هاى خاص در مجراى مناسبت انداخت، به شرطى كه انحصار دولتى و انحصار مذهبى وجود نداشته باشد و طبيعى است كه مردم هم ترجيح مى‌دهند كه برنامههاى خودشان را البته با انتخاب و گزينش خودشان انتخاب كنند و پيش بروند.
دويچه‌وله: آقاى سحرخيز، گويا موج برخورد با بدحجابى هم آغاز شده، فكر مىكنيد، بايد در روزها يا هفته‌هاى آينده مردم منتظر جمع شدن ماهواره‌هايشان باشند؟
عيسى سحرخيز: اين فضاها كه اتفاق مى‌افتد، فضاهايى است كه لحظه‌اى است. در واقع يك تبى پيش مى‌آيد و بعد هم از بين مى‌رود. در سال‌هاى گذشته مكرر اين بحث برخورد با بدحجابى، برخورد با ماهواره شكل گرفته و ما شاهد بوديم كه در زمانى اين برخوردها شديدتر بوده، در زمانى فراموش شده، الان همين برخورد با مسئله‌ى حجاب را نگاه كنيد، در همين دولتى كه الان هست و يا در جريان محافظه‌كار مى‌بينيد كه در سطوح بسيار بالا كسى مى‌آيد برخورد مى‌كند، ماشينش را ، مأمورانش را به خيابان مى‌فرستد، فرد ديگرى مىگويد كه قوه قضائيه نمى‌تواند، برخورد كند، از آن طرف رييس دولت مى‌آيد و مىگويد كه نه ما مى‌خواهيم، كار فرهنگى بكنيم. در همين نمايندگان مجلس اختلاف نظر وجود دارد، مى‌بينيم كه يك كس ديگرى مثل آقاى ابيانه مى‌آيد، آقاى رييس كميسيون فرهنگى مجلس را به فحش مى‌كشد و آنوقت در واقع به همديگر برچسب مى‌زنند. اين مسائل نشان مى‌دهد كه يك جمع‌بندى كلى وجود ندارد و اصولا مردم ايران هم نشان دادند كه خودشان را در اين فضاها معمولا در فضاهاى سخت يك مقدار جمع مىكنند، بعد كه آن طوفان گذشت، كار خودشان را انجام مى‌دهند.
دويچه‌وله: آقاى سحرخيز، خانم فاطمه آليا عضو كميسيون فرهنگى مجلس، ضمن تأكيد بر اينكه صرف ممنوعيت، باعث عدم استفاده‌ى از ماهواره نمى‌شود و مردم را حريص‌تر مى‌كند، اعلام كردند كه با وجود اين اگر قانونى در اين ارتباط تدوين بشود، به هر حال ممنوعيت‌هايى هم وجود خواهد داشت و براى متخلفين امكان پيگرد و تعقيب وجود خواهد داشت. فكر مىكنيد، آيا در جامعه‌ى كنونى ايران اصولا پديد‌ه‌هايى مثل ماهواره يا اينترنت قابل كنترل هستند؟
عيسى سحرخيز: يك حدى از كنترل وجود دارد، يعنى اگر شما همه‌ى مأمورانتان را در خيابان بريزيد و بخواهيد همه را بگيريد، يك بخشى كه نمى‌خواهند ريسك كنند، ماهواره‌شان را جمع مىكنند.
دويچه‌وله: بحث بر سر كارآ بودن اين مسئله در درازمدت است، آقاى سحرخيز؟
عيسى سحرخيز: اين مسائل در بلندمدت كارايى ندارد. همين هفته‌ى پيش به من گفتند كه مراجعه كردند به يك واحد انتظامى يا قضايى. در آنجا ديدند، كار را بستند به دليل اينكه گفتند، آن چيزى را كه ما از خانه‌هاى مردم جمع كرده بوديم، دزدى شده و از اين واحد بردند. اين نوع برخوردها غير از فساد ادارى چيزى در بر ندارد و در يك لحظه، در يك شوك و تب اثر مى‌گذارد، ولى در بلندمدت و ميان‌مدت مردم مسيرى كه خودشان انتخاب مىكنند را پيش مى‌بر‌ند و به اين مسائل زياد توجه نمى‌كنند.
