بازگشت تدريجى و آرام فرانسه به صحنه سياسى و اقتصادى عراق، ايرنا

پاريس ، خبرگزارى جمهورى اسلامى ۲۶ / ۱۰ / ۸۳
خارجى.سياسى.فرانسه .عراق .شيراک
"غازى الياور" رييس جمهورى موقت عراق که براى انجام ديدار رسمى سه شنبه
گذشته وارد پاريس شد ، پس از گفت وگو با شيراک رييس جمهورى و ديگر مسوولان
عاليرتبه فرانسوى، جمعه شب پاريس را به قصد کشورش ترک کرد.
ديدار الياور از پاريس براى سال گذشته ميلادى پيش بينى شده بود ، اما
بروز رويدادهايى چون گروگان گيرى دو روزنامه نگار فرانسوى در عراق اين ديدار
را به تاخير انداخته بود.
شايد بتوان گفت که مقام هاى فرانسوى با علاقه و اشتياق تمام از ماهها
پيش در انتظار سفر الياور به پاريس بودند ، چرا که چنين ديدارى مىتوانست
روابط پيچيده و پرفراز و نشيب بغداد و پاريس را پس از سقوط حکومت صدام در
عراق وارد مرحله جديدى کند.
فرانسه در دهه ۱۹۸۰ ميلادى به عنوان نزديک ترين متحد بغداد در جهان غرب،
به هم پيمان عمده دفاعى، امنيتى، اقتصادى عراق مبدل شده بود.
چنين روابطى پاريس را به اتخاذ مواضعى جانبدارانه از بغداد در جنگ
تحميلى اين کشور برضد جمهورى اسلامى ايران واداشت و به هنگام اشغال کويت
از سوى عراق در سال۱۹۹۰ ميلادى نيز فرانسه آخرين کشور غربى بود که به
نيروهاى ائتلاف براى آزادسازى کويت پيوست .
گستره روابط نزديک بغداد و پاريس در آن زمان به گونه اى بود که "ژان
پير شوونمان " وزير دفاع فرانسه در اعتراض به مشارکت کشورش در عمليات بر
ضد رژيم عراق از سمت خود استعفا کرد.
در دوران برقرارى تحريم هاى بين المللى ضد حکومت عراق در سالهاى دهه
۱۹۹۰ ميلادى نيز پاريس با اتخاذ مواضعى متفاوت با آمريکا و انگليس همواره
خواستار لغو تدريجى اين تحريم ها بود.
فرانسه در سال۱۹۹۸ ميلادى در اعتراض به مواضع تند واشنگتن و لندن بر
ضد حکومت صدام که با بمباران برخى تاسيسات مشکوک نظامى عراق همراه بود،
پايان مشارکت خود را در عمليات گشت هوايى بر فراز آسمان عراق اعلام کرد.
ديپلمات هاى فرانسوى در شوراى امنيت سازمان ملل متحد از آن پس با مطرح
ساختن پيشنهادهاى متعددى به اعضاى اين شورا در جست وجوى راه کارى نوين
براى خروج از بن بست سياسى مساله عراق و پايان تدريجى تحريم هاى بين المللى
بر ضد بغداد بودند.
طرح هايى چون فروش نفت در برابر غذا که به ظاهر براى کمک به تامين مواد
غذايى و توزيع آن در ميان شهروندان عراقى صورت مىگرفت و همچنين پيشنهاد
بازرسىهاى هدفمند از تاسيسات مشکوک نظامى و امنيتى عراق به منظور مقدمه
لغو تحريم هاى بين المللى بغداد، در زمره اقدامات ديپلماتيک فرانسه براى
حل بحران عراق محسوب مىشد.
سياستمداران فرانسوى به خوبى به اين نکته آگاه بودند که نزديک ترين
متحد خود را در خاورميانه از زمان بحران اشغال کويت عملا از دست داده
بودند و رقيبى چون آمريکا با حضورى قدرتمند در منطقه به روابط مستحکم و
پر رونق اقتصادى پاريس و بغداد خاتمه داده بود.
فرانسوىها به دليل وضع تحريم هاى بين المللى برضد حکومت صدام در عراق
در سال۱۹۹۱ ميلادى، بيش از هشت ميليارد دلار سرمايه گذارى شرکت هاى بزرگ خود
را در اين کشور از دست دادند و در حسرت ادامه حضور در بازار پرمنفعت نفت
و گاز عراق ماندند.
در چنين شرايطى مخالفت پاريس با عمليات نظامى آمريکا و انگليس بر ضد
حکومت عراق در سال۲۰۰۲ ميلادى و اشغال نظامى اين کشور چندان تعجب برانگيز
نبود.
فرانسوىها که چنين جنگى را به منزله فروافتادن قطعى عراق پس از صدام
در دامان آمريکا و از دست دادن تمام امتيازات سابق خود در اين کشور
مىدانستند با تمام توان به مخالفت با عمليات نظامى واشنگتن بر ضد بغداد
برخاستند.
رويارويى فرانسه و آمريکا در بحران عراق که براى نخستين بار اين دو
متحد سنتى را در شوراى امنيت سازمان ملل متحد رو در روى يکديگر قرار داد
به عنوان مهمترين معضل ديپلماتيک پاريس در سالهاى اخير مطرح بوده است .
فرانسه به دليل مخالفت با عمليات نظامى آمريکا در عراق ، پس از اشغال
اين کشور همواره بر خواست خود در خروج نيروهاى نظامى بيگانه از عراق و
واگذارى قدرت به مردم اين کشور تاکيد کرده است .
از سوى ديگر آمريکايىها که در طول نزديک به دوسال اشغال عراق به
حاکمان اصلى اين کشور مبدل شده اند، اعلام کردند که به هيچ وجه به کشورهايى
چون فرانسه که با عمليات نظامى واشنگتن در عراق مخالف بودند اجازه حضور
در صحنه اقتصادى عراق و مشارکت در بازسازى اين کشور را نخواهند داد.
در چنين شرايطى به نظر مىرسد ديپلماسى فرانسه راهى دشوار براى گشودن
گره پيچيده تنظيم روابط خود با عراق پيش رو داشته باشد.
بدون ترديد کناره گيرى از صحنه سياسى و اقتصادى عراق با توجه به سابقه
حضور فرانسويان در اين کشور به هيچ عنوان گزينه مطلوب سياست مداران اين
کشور نخواهد بود.
با اين همه ديدار اخير "غازى الياور" از پاريس با وجود آنکه پس از سفر
وى به ساير پايتخت هاى مهم اروپايى در سال گذشته ميلادى صورت مىگيرد، به
دليل همزمان شدن با برخى تحولات ديگر در روابط خارجى پاريس مىتواند نويد
آينده اى روشن تر در روابط پاريس و بغداد رقم بزند.
بهبود نسبى روابط فرانسه و آمريکا، کشورى که درحال حاضر کنترل اوضاع
امنيتى، دفاعى و اقتصادى عراق را در دست دارد مولفه مهمى است که مىتواند
تاثيراتى مستقيم و قابل توجه در روابط فرانسه و عراق داشته باشد.
ژاک شيراک رييس جمهورى فرانسه که در آستانه سفرى رسمى به آمريکا و
ديدار با "جرج بوش " همتاى آمريکايى خود است ، با ارسال پيامى به وى خاطر
نشان کرده بود که مايل است دور دوم رياست جمهورى بوش در اين کشور، دوران
جديدى از دوستى و روابط نزديک واشنگتن و پاريس را رقم بزند.
رييس جمهورى فرانسه همچنين به هنگام ديدار سال نو ميلادى با سفيران
خارجى در پاريس با تمجيد از جرج بوش بر دوستى فرانسه و آمريکا و ضرورت
همکارىهاى نزديک تر دو سوى اقيانوس اطلس تاکيد کرد.

ژاک شيراک پيش تر نيز "ميشل بارنيه " وزير امور خارجه خود را براى ديدار
و گفت وگو با مقام هاى آمريکايى راهى واشنگتن کرده بود.
از سوى ديگر بارنيه که در سفر به واشنگتن با لحنى دوستانه و مسالمت
جويانه با مخاطبان آمريکايى خود سخن مىگفت ، ضرورت گشوده شدن دورانى جديد
در روابط پاريس و واشنگتن را مورد تاکيد قرار داد.
وزير امور خارجه فرانسه با اعلام همسويى مواضع واشنگتن و پاريس در
بسيارى از مسايل بين المللى خواستار ادامه رايزنى با مقام هاى آمريکايى و
ديدارهاى منظم وزيران امور خارجه دو کشور شده بود.
روزنامه لوموند چاپ پاريس در گزارشى که در خصوص ديدار الياور از پاريس
منتشر کرده بود به نقل از يکى از نزديکان شيراک نوشت : فرانسه از مواضع
اصولى خود درخصوص عراق به قيمت خوشايندکردن آمريکا عدول نخواهد کرد.
بااين همه روزنامه لوموند تاکيد مىکند که هيچ ترديدى در خصوص تغيير
لحن دولتمردان فرانسه در زمينه مسايل عراق وجود ندارد، چرا که مقام هاى
فرانسوى در خلال ماه هاى اخير کمتر اشاره اى به ضرورت خروج نيروهاى بيگانه
از عراق و نيز تاکيد بر تعيين تاريخى براى تحقق چنين امرى داشته اند.
تحولات اين کشور و همچنين ترسيم روابط آينده دو کشور فرانسه و عراق ،
مشارکت خود در را تامين نيروهاى امنيتى و پليس عراق که ازخواست هاى
آمريکاييها است ، به رييس جمهورى موقت عراق اعلام داشتند.
سران کشورهاى عضو سازمان پيمان آتلانتيک شمالى (ناتو) در نشست تيرماه
سال گذشته خود در استانبول، با پيشنهاد آمريکا در خصوص تامين کمک هاى فنى
و پشتيبانى براى آموزش نيروهاى امنيتى و پليس عراق و کمک مالى به مراحل
تقويت بنيه نظامى اين کشور موافقت کرده بودند.
در اين ميان مقام هاى فرانسوى در اجراى توافق نامه استانبول بر آمادگى
اين کشور براى آموزش نيروهاى پليس عراق در خارج از اين کشور تاکيد دارند.
درحال حاضر پاريس طرح گشايش يک مرکز تربيت نيروهاى پليس در قطر را
براى آموزش يکهزار و۵۰۰ تن از نيروهاى اين کشور مدنظر دارد.
مقام هاى فرانسوى در ديدار با غازى الياور طرح آموزش نيروهاى پليس عراق
را در قطر از سوى افسران ارتش اين کشور مورد تاکيد قرار دادند.
از سوى ديگر همکارىهاى اقتصادى فرانسه و عراق مىتواند از مولفه هاى
اساسى روابط آينده دو کشور باشد.
اگرچه کاخ سفيد درجريان طرح هاى عنوان شده بازسازى عراق تاکنون با حضور
شرکت هاى فرانسوى در اين کشور مخالفت کرده است ، اما خواست پاريس در بهبود
روابط خود با واشنگتن احتمالا خواهد توانست تغيير نگرش مقام هاى آمريکايى
در اين زمينه را موجب شود.
مقام هاى فرانسوى سال گذشته نيز با اتخاذ موضعى مثبت نسبت به درخواست
آمريکا، موافقت خود را با بخشودگى قسمتى از بدهىهاى خارجى عراق اعلام
کردند.
"جيمز بيکر" وزير خارجه پيشين آمريکا که به همين منظور شهريورماه
گذشته به فرانسه سفر و با شيراک ديدار کرده بود، موفق به جلب نظر مساعد
پاريس براى همکارى با واشنگتن براى کاستن از بار سنگين بدهىهاى خارجى
بغداد شده بود.
علاوه بر آن مقام هاى فرانسوى از آن پس در نشست اعضاى کلوپ پاريس که با
حضور کشورهاى ثروتمند جهان در اين شهر برگزار مىشود، جانبدارى خود را از
اقدام اين کلوپ براى بخشودگى بدهىهاى عراق اعلام کرده اند.
به نظر مىرسد پاريس باهدف نزديک تر ساختن مواضع خود به واشنگتن و پيش
بينى حضورى موثرتر در آينده عراق و بازار پر رونق آن به ديدگاه حمايت از
دولت موقت اين کشور روى آورده است .
علاوه بر آن آمريکا و فرانسه نقطه مشترک مهم ديگرى را نيز دربحران عراق
جست وجو مىکنند.
واشنگتن که حضورى پرهزينه و باتلفات انسانى سنگين را در عراق تجربه مى
کند از همکارى ديگر کشورهاى جهان به ويژه اتحاديه اروپا و فرانسه براى
کاستن از ابعاد گسترده بحران عراق استقبال مىکند.
فرانسه نيز که نظر به دوران پس از جنگ در عراق براى تجديد روابط سنتى
خود با بغداد دارد، پايان درگيرىها و انتقال قدرت به مردم اين کشور را
گزينه اى مناسب براى مشکلات کنونى منطقه مىداند.
در چنين شرايطى ديدار غازى الياور از پاريس ، دو هفته پيش از برگزارى
انتخابات سراسرى در عراق قابل تامل به نظر مىرسد.
امرى که مىتواند از سويى به پشتيبانى پاريس از روند انتقال قدرت در
عراق تلقى شود و از سوى ديگر زمينه ساز بازگشت آرام اما تدريجى فرانسه
به اين کشور باشد.
فرانسويان که در دهه گذشته ميلادى يکى از بازندگان عمده اقتصادى و
سياسى تحولات عراق بوده اند، با درنظر گرفتن شرايط جديد منطقه مىتوانند اميد
به گشودن فصلى جديد در روابط خود در عراق داشته باشند.