 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
درست ۲۵ سال پيش محمد انورالسادات، رييس جمهور وقت مصر، در پى سوء قصدى به قتل رسيد. انور سادات كه برنده جايزه نوبل صلح و از ياران نزديك شاه ايران محمدرضا پهلوى بود از نخستين دولتمردان جهان عرب بود كه دولت اسراييل را به رسميت شناخت.
در حال حاضر روابط ديپلماتيك ميان دو دولت ايران و مصر چندان گرم و دوستانه نيست. دليل آن به گفته ناظران سياسى مواضع متفاوت اين دو دولت در برابر اسراييل است. اما در دهه ۱۹۷۰ درست به همين دليل و نيز به دليل اينكه اسراييل با امريكا روابطى تنگاتنگ داشت انور سادات، رييس جمهور مصر، و شاه ايران محمدرضا پهلوى روابط سياسى دوستانه‌اى با هم برقرار كردند. اين دو سياستمدار با غرب‌گرايى و امريكادوستى خود مى‌توانستند هدفهاى مشابهى را در آن موقع دنبال كنند.
از مهمترين دستاوردهاى سادات قرارداد صلح كمپ ديويد با اسراييل بود، كه با ميانجيگرى امريكا بسته شد. همچنين سادات تلاش‌هايى براى دمكراتيزه كردن مصر مى‌كرد. اما بستن قرارداد كمپ ديويد موجب انزواى مصر در ميان كشورهاى منطقه خاورميانه شد، كه از فلسطينی‌ها پشتيبانى مى‌كردند.
با انقلاب ايران در سال ۱۹۷۹ و با بر سر كار آمدن آيت الله خمينى روابط نيكو ميان ايران و مصر نيز از هم پاشيد. حبيب پرزين تحليلگر مسائل سياسى ايران در اين باره مى‌گويد:
”در ايران پس از اينكه جمهورى اسلامى بر سر كار آمد، با نزديك شدن و صلح يكجانبه ميان مصر و اسراييل اصلا موافق نبودند و اوايل انقلاب شعارهايى كه مى‌دادند بر ضد سادات و كارتر و بگين بود، يعنى بر عليه اين سه نفر به عنوان سه مفسدين در تمام تظاهرات اسلامى شعار مى‌دادند.“
خمينى سادات را متهم مى‌كرد به اينكه به جهان عرب و علائق آن خيانت كرده است. اما تنها خمينى نبود كه با سياست غرب‌گراى سادات مخالف بود. مردم مصر هم به همين خاطر شروع به انتقاد از سياست دولت خود كردند. براى نمونه روشنفكران عرب حتى امروز هم حاضر به شركت در نشستهايى نيستند كه در آن نمايندگان اسراييل حضور داشته باشند. به دليل ادامه كشمكش ميان فلسطينيان و اسراييل بسيارى از هنرمندان و نويسندگان مصرى هنوز هم از داشتن هر گونه رابطه با اسراييل خوددارى مى‌كنند.
همراه با رشد نارضايتى مردم مصر از دولتشان، نيروهاى بنيادگراى اسلامى همچون ”تنظيم الجهاد“ قدرت گرفتند كه پيشينه آنها به اخوان المسلمين بازمى‌گردد. يكى از اعضاى ”تنظيم الجهاد“ خالد اسلامبولى بود كه درست ۲۵ سال پيش، در روز ششم اكتبر (چهاردهم مهر ماه) حين مراسم رژه نظامى انور سادات را به ضرب گلوله به قتل رساند.
در حاليكه بسيارى از رهبران دولتها از مرگ سادات اظهار تأسف كردند، دولت ايران با شادى از خود واكنش نشان داد. حبيب پرزين در اين مورد مى‌گويد:
”سادات كه ترور شد، (در ايران) از اين قضيه ابراز خوشحالى كردند و حتى يك خيابان را به نام قاتل انورسادات نامگذارى كردند، كه تا چندى پيش هم اين نامگذارى به جاى خود باقى بود.“
اينكه مصر در طول جنگ هشت ساله ميان ايران و عراق به عراق اسلحه صادر مى‌كرد نيز دليل ديگرى بود براى آنكه روابط ايران و مصر آسيب ببيند. مصر مى‌خواست كه جايگاه كانونى خود در منطقه را حفظ كند، جايگاهى كه به نظر مى‌آمد ايران در پى به دست آوردن است.
”اين وضعيت تا دوره اصلاحات خاتمى ادامه داشت. در دوران خاتمى كوششهايى شد براى اينكه رابطه با مصر حالت نرمال پيدا كند. تا حدودى اين عمل انجام شد و روابط تقريبا نرمالى بين ايران و مصر برقرار است، ولى كماكان اين رابطه، رابطه دوستانه به حساب نمىآيد، بلكه رابطه ديپلماتيكى معمولى و گاه پرتنش است.“
در سال ۲۰۰۳ در جريان ديدار ميان خاتمى و مبارك، رؤساى جمهور ايران و مصر، محمد خاتمى تصريح كرد كه هنوز اختلاف نظرهاى بسيارى ميان دو كشور موجود است، اختلاف نظرهايى كه از مواضع متفاوت دو كشور در برابر اسراييل سرچشمه مى‌گيرد.
نگار خليق
