"رشد اقتصادی و مسئوليت" شعار اصلی اجلاس امسال رهبران گروه ۸ است. اين اجلاس که در روزهای ۶ تا ۸ ژوئن در منطقه ييلاقی هايليگِندام، در آلمان برگزار میشود موضوعات اقتصادی متفاوت، حفظ جو زمين و مسئله توسعه آفريقا را در دستور کار خود خواهد داشت.
در زير نگاهی میافکنیم به عمدهترين نکاتی که گروه ۸ برای اجلاس امسال خود در نظر گرفته است:
سياست خارجی
اين بار نيز عمدهترين مسائل بينالمللی در کانون توجه و بررسیهای اجلاس گروه ۸ خواهند بود. از جمله اين مسائل میتوان به تنش در نوار غزه، حملات متقابل اسراييلیها و فلسطينیها عليه يکديگر، روند تحول اوضاع در لبنان و پرونده هستهای ايران اشاره کرد.
جهانیشدن اقتصاد
آلمان که رياست اجلاس امسال گروه ۸ را به عهده دارد درصدد متقاعدکردن اعضاء به حصول توافقاتی است که در آنها بر آزادسازی بيشتر اقتصاد جهان، و در عين حال بر ساماندهی عادلانهتر روندهای جهانیشدن تأکيد شده باشد. به طور مشخص، مسئله بر سر توافق در زمينه قواعد و سازکارهايی است که ساماندهی آزادانهتر تجارت بينالمللی و بازارهای مالی را تسهيل کند و در عين حال در راستای طرح و تثبيت معيارها و استانداردهای زيستمحيطی و اجتماعی باشد.
آفريقا
در مورد کمک به آفريقا، گروه ۸ در صدد دستيابی به " شيوهای کيفيتاً متفاوت" است. مسئله بر سر کمک به کشورهايی است که هم رفرمهای اقتصادی را به اجرا میگذارند و هم رفتار و رويکردی مسئولانه در قبال مسائل ملی و بينالمللی دارند. مفاهيم کليدی در بحثهای مربوط به آفريقا عبارتند از: " زمامداری خوب"، شرايط بهتر برا ی سرمايهگذاریهای خارجی، صلح ، امنيت و همچنين مبارزه عليه ايدز، سل و مالاريا. افزايش کمکهای اقتصادی به توسعه آفريقا هم يکی ديگر از محورهای بحث اجلاس خواهد بود.
حفاظت از جو زمين
اجلاس هايليگندام فرصت مناسبی برای بررسی قواعد و معيارهايی در جهت حفاظت از جو زمين ، به ويژه در سالهای پس از ۲۰۱۲، يعنی در دوران پس از به سر آمدن اعتبار پيمان کيوتو است. با توجه به تحولات بیسابقه و خطرناک جوی، دستيابی به اهداف و مکانيزمهايی جهت حفاظت از اقلیم زمين امری مبرم و اجتناب ناپذير است. اما حصول توافق در اين زمينه، در اجلاس ۸ کار آسانی نيست، زيرا شرکتکنندگان منافع و ديدگاههای متفاوت و متضادی دارند. صدراعظم آلمان پيشاپيش ابراز بدبينی کرده است که اجلاس هايليگندام در مورد سازوکارها و رويکردهای لازم در عرصه حفاظت از جو زمين به توافقی دست يابد.
همکاری با کشورهای در آستانه توسعهيافتگی اقتصادی
اجلاس امسال گروه ۸ قرار است بر تمايل خود به ادغام بهتر کشورهای مهم و قدرتمندی همچون چين، هند، برزيل، مکزيک و آفريقای جنوبی در تصميمگيریها و مسئوليتهای بينالمللی تأکيد بارزتری کند. در اين راستا پروسهای به نام "روند هايليگندام" به جريان خواهد افتاد. گروه ۸ اما مخالف گسترش اعضای خود و تبديل آن به گروه ۱۳ است.
مهار پديدههايی که میتوانند برای اقتصاد جهانی منشا تهديد باشند
گروه ۸ درصدد است خطرات موجود برای رشد و رونق اقتصاد جهان را محدود کند. تحولاتی همچون افزايش فاحش واردات آمريکا نسبت به صادرات آن، سير صعودی افزايش ذخاير ارزی شماری از کشورهای آسيا مانند چين ( ۱۲۰۰ ميليارد دلار در حال حاضر) و مازاد موازنه تجاری و اقتصادی در کشورهايی مانند ژاپن، چين و ممالک صادرکننده نفت از جمله عواملی هستند که میتوانند پيامدهايی منفی برای رشد و پويايی اقتصاد جهان داشته باشند.
کنترل "هجفوند"ها
"هج" (hedje) به معنای اقدام دفاعی و احتیاطی است. هجفوند (Hedge-Fond) نوعی از صندوقهای سهام و سرمايهگذاری به شمار میرود که نسبت به صندوقهای متعارف مقررات و کارکردهای منعطفتری دارد و در خريد و فروش اوراق سهام يا مؤسسات توليدی، خدماتی و تجاری از رويکردی تهاجمیتر و ريسکگرايانهتر پيروی میکند. اين شناوری، تهاجم و انعطاف در عرصه فعاليت، صندوقهای يادشده را به ميزان زيادی از نظارت دولتها خارج کرده، در حالی که گهگاه اقدامات و معاملات آنها بازارهای بورس و مالی جهان را با دشواریها و خطرات جدی روبرو میکند. ۹۰۰۰ هجفوندی که هم اينک در عرصه بينالمللی مشغول فعاليت هستند، بر اساس برآوردها با سرمايههايی به ارزش ۱۴۰۰ ميليارد يورو سهم عمدهای در فعاليتهای اقتصاد جهانی دارند. مرکز اکثر اين صندوقها در آمريکا و انگلستان است.
دولت آلمان میکوشد در اجلاس گروه ۸ توافقی در مورد لزوم شفافسازی فعاليت هجفوندها به دست آيد و خود آنها به به طور داوطلبانه مقرراتی را برای نحوه عمل خود تدوين کنند. به نظر میرسد در اين زمينه نيز، بسان مسئله حفظ جو زمين، منافع متضاد قدرتهای عضو گروه ۸ ، از جمله آمريکا مانع از آن است که برخی مقررات الزامآور در اجلاس هايليگندام به دست آيد.
چارهانديشی برای جلوگيری از نقض حقوق معنوی و کپیرایت
برای پاسداری از حقوق فکری و معنوی و برای ممانعت از نقض کپیرايت گروه ۸ به همراه کشورهای در آستانه توسعهيافتگی به دنبال دستيابی به راهبردی مشترک است. اين استراتژی معطوف به کاستن از تقاضا برای اجناس و محصولات غيراصل (غیر اوریجنیال) است. اقتصاد آلمان از رهگذر نقض کپیرايت محصولاتش در کشورهايی مانند چين و ... سالانه متحمل ۲۵ ميليارد يورو ضرر میشود. اين رقم در مقياس بينالمللی به ۱۲۰ ميليارد يورو میرسد.
مقابله با سياستهای حمايتی از اقتصادهای داخلی
هواداران ليبراليزهکردن اقتصاد بينالمللی معتقدند که هنوز هم کشورهای مختلف جهان به منظور تقويت اقتصاد داخلی خود، موجی از سياستهای حمايتی را به پيش میبرند و از جمله با وضع عوارضها و مالياتها مانع رقابت آزاد در عرصه توليد و تجارت میشوند. البته خود کشورهای گروه ۸ هم از اين رويکرد کاملاً مبرا نيستند. اجلاس گروه ۸ ظاهراً قصد دارد در اسناد خود بر باور و تعهد خوبش به بازار آزاد و ايجاد شرايط برابر برای سرمايههای خارجی تاکيد کند.
تجارت جهانی
گروه ۸ راههای از بنبست خارجکردن مذاکرات عمومی ميان اعضای سازمان تجارت جهانی را نيز به بحث و بررسی خواهد گرفت. اين مذاکرات که به "مذاکرات دور دوحه" معروف شده در راستای هر چه ليبراليزهتر کردن تجارت جهانی و کاهش هر چه بيشتر موانع گمرکی است.
شاخصها و استانداردهای اجتماعی
در اين زمينه گروه ۸ با رهبران کشورهای در آستانه توسعهيافتگی و همچنين با شرکتهايی که در گستره بينالمللی عمل میکنند گفتگوهايی را انجام خواهد داد. رهبران و مسئولان شماری از اين کشورها و شرکتها به اجلاس هايليگندام دعوت شدهاند. هدف از گفتگوها ارسال پيامی در زمينه رعايت استانداردها و شاخصهای اجتماعی است که در روندهای جهانیشدن پایبندی به آنها روز به روز اهمیت بیشتری مییابد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، اجلاس هایلیگندام را تلاشی برای بخشیدن "چهرهای انسانی" به گلوبالیزالیزاسیون توصیف کرده است.
محورهای فوق و کم و کيف توافق بر سر آنها در اجلاس گروه ۸، کم يا بيش مورد انتقاد و مخالفت منتقدان جهانیشدن بوده است. اين منتقدان قرار است با برگزاری شماری از کارزارها، اعتراضات و راهپيمايیهايی انتقاد خود نسبت به موضوعات و توافقات اجلاس هايليگندام را به نمايش بگذارند.