تحقيقات اخير دانشمندان نشان داده است كه اكثر زبانهاي دنيا به عللي مختلف در حال انقراض هستند كه حجم عظميمي از اطلاعات علمي فرهنگي و تاريخي بشر هم به همراه اين زبانها از بين مي رود. در حاليكه به طور تخميني 7000 زبان در سراسر جهان وجود دارد، بر اساس تحقيقات زبان شناساني كه قصد نجات زبان ها را دارند، هر 2 هفته يك زبان در دنيا از بين مي رود.
واقعیت تلخ آنست که از استراليا تا سيبري و تا اوكلاهاماي آمريكا بسیاری از زبانهايي كه بيانگر تاريخ و سنتهاي مردمي هستند، در حال انقراضند.
آسوشیتدپرس گزارش داده است که «انستيتو زبانهاي زنده» که بخشی از «نشنال ژئوگرافي» است، پنج نقطه جهان را كه زبانهاي آن بيش از نقاط ديگر جهان در معرض انقراض هستند را اعلام كرده است.
بر اساس تحقيقات اين انستيتو علاوه بر شمال استراليا، شرق سيبري و اوكلاهاما در جنوب غربي آمريكا، بسياري از زبانهاي محلي در آمريكاي جنوبي، اكوادور، كلمبيا، پرو، برزيل و بوليوي به مانند نقاطي در آمريكا مانند بريتیش كلمبيا و قسمتهايي از واشنگتن و اورگون در خطر نابودي زبانهاي محلي خود قرار دارند.
«ديويد هريسون» استاد يار زبان شناسي دانشكده Swarthmore مي گويد از دست دادن زبان به معناي از دست دادن دانش است. زماني كه ما يك زبان را از دست مي دهيم به همراه آن قرنها تفكر بشريت در مورد فصلها، مخلوقات دريايي، دوران باستاني، گياهان خواركي، رياضيات، اسطوره ها، كشاورزي، موسيقي و بسياري ناشناخته هاي ديگر را از دست مي دهيم.
آقای هریسون تخمين مي زند كه حدود نيمي از زبانهايي كه هم اكنون در حال صحبت هستند هيچگاه به عرصه نوشتار وارد نشده اند. اين به اين معني است كه اگر آخرين فرد متكلم به اين زبانها از بين برود به اين علت كه هيچ فرهنگ لغت يا ادبيات يا متني از آن زبان وجود ندارد، آن زبان هم از دست مي رود.
نابودی خودخواسته زبان
«هريسون» از مقامات انستيتو زبانهاي زنده است كه مقرش در «سالم» در «اورگون» آمريكاست. او به همراه «گريگوري اندرسون» 83 زبان رايج دنيا متعلق به 80 درصد جمعيت زمين است در حاليكه 3500 زبان كوچكتر ديگر تنها متعلق به 0/2مردم جهان است. اندرسون می گوید زبانها بسيار بيشتر از گياهان و يا حيوانات در خطر انقراض هستند. مدير اين انستيتو در حال تحليل مهمترين مناطق جهان هستند كه زبانهايي در آنجا در حال ناپديد شدن هستند.
اندرسون معتقد است كه زبانها زماني به خطر مي افتند كه جامعه اي به اين نتيجه مي رسد كه زبانش سخت و دست و پا گير است. به عقیده آقای اندرسون بچهها نقطه شروع اين روند هستند كه متوجه مي شوند زبانهاي رايج بسيار راحت تر از زبان خودشان هستند.
به عقیده او راه احياي يك زبان، ايجاد نسلي جديد از متكلمين به اين زبان است و اينكه انستيتوي وي در حال همكاري با جوامع محلي مختلف براي كمك به گشترش تدريس اين زبانها و ثبت زبانهاي در حال انقراض براي نجات آنها هستند.
83 زبان رايج دنيا متعلق به 80 درصد جمعيت زمين است در حاليكه 3500 زبان كوچكتر ديگر تنها متعلق به 0/2مردم جهان است. اندرسون می گوید زبانها بسيار بيشتر از گياهان و يا حيوانات در خطر انقراض هستند.
جغرافیای خطر
بر اساس این گزارش مهمترين نقاط در رابطه با زبانهاي در حال انقراض عبارتند از:
• 153 زبان در شمال استراليا. محققان اعلام كرده اند كه اين نقطه از استراليا بيشترين ميزان زبانهاي در حال انقراض دنيا را داراست چرا كه اقوام محلي به طور تدريجي و در جريان درگيريها و يا مهاجرت پراكنده شده و از بين رفته اند.
• آمريكاي مركزي و لاتين شامل اكوادور، كلمبيا، پرو، برزيل و بوليوي با 113 زبان. اين منطقه داراي پراكندگي زياد با امكان ثبت كم و تهديدات متعددي است. زبانهاي اين منطقه تحت تاثير زبانهاي رايجي مانند اسپانيايي، پرتغالي و برزيلي در حال انقراض هستند.
• فلات شمال غربي اقيانوس آرام شامل بريتيش كلمبيا در كانادا و ايالات واشنگتن و اورگون در آمريكا با 54 زبان. تمام زبانهاي محلي اين مناطق در حال انقراض هستند به طوريكه جوانترين فرد متكلم به يكي از اين زبانها هم اكنون بيش از 60 سال سن دارد.
• شرق سيبري روسيه چين و ژاپن با 23 زبان. سياستهاي دولت در اين مناطق اقليتهاي زباني را وادار كرده است تا از زبانهاي ملي و منطقه اي استفاده كنند كه درنتيجه آن سن متكلمين به اين زبانها نيز به شدت افزايش يافته است.
• اوكلاهاما، تگزاس و نيومكزيكو با 40 زبان. اوكلاهاما داراي حجم گسترده اي از زبانهاي در حال انقراض در آمريكا است. يكي از اين زبانها «يوچي» است كه هيچ شباهتي به زبانهاي ديگر دنيا ندارد. در سال 2005 تنها 5 فرد كهنسال به اين زبان صحبت مي كردند.
اين تحقيقات با حمايت دولت استراليا، بنياد علوم ملي آمريكا، جامعه نشنال ژئوگرافي و كمكهاي خيريه صورت گرفته است.