رئيسجمهوري گرجستان با ناراحتي و در حالي كه روسيه را به عنوان «بربرهاي مهاجم» محكوم و از غرب به شدت انتقاد كرد روز جمعه توافقنامه متاركه جنگ با روسيه را به امضا رساند. كاندوليزا رايس وزير خارجه امريكا كه در كنار ميخائيل ساآكاشويلي ايستاده بود، گفت نيروهاي روسيه «بايد» بلافاصله از خاك گرجستان خارج شوند. جورج بوش نيز با لحني تند روسها را به باجخواهي و ارعاب متهم كرد اما او و رايس نگفتند اگر روسيه به سخنان آنان اعتنا نكرد امريكا چه كاري ممكن است انجام دهد.
دفتر مطبوعاتي ديميتري مدودف رئيسجمهوري روسيه جمعه شب خبر نداشت كه آيا مدودف توافق آتشبس را امضا كرده يا نه. يك مقام امريكايي گفت: وزير خارجه روسيه ساعاتي بعد به رايس اطمينان داد كه كشورش اين توافق را اجرا خواهد كرد. اين مقام كه خواست معرفي نشود، چون سخنان رايس خصوصي بود،گفت: روسيه احتمالا شنبه توافق را امضا خواهد كرد. به گفته رايس در تفليس، نيروهاي روسيه در فاصله 25 مايل دورتر توقف كردهاند.
خبرنگاران آسوشيتدپرس روز چهارشنبه كارواني مركب از حدود 50 كاميون و نفربر زرهي ارتش روسيه را ديده بودند كه بدون هيچ هشداري از شهر گوري به سمت جنوب شرقي ميرفتند در حالي كه بعضي از سرنشينان آنها فرياد ميزدند به تفليس، پايتخت گرجستان ميروند. آنها به مزرعهاي بيرون شهر ايگوئتي رفتند و در جايي كه كاملا از جاده ديده ميشد، مستقر شدند و تا روز جمعه هم همانجا حضور داشتند.
ساآكاشويلي در حالي كه رايس به نشانه همبستگي در كنارش ايستاده بود، پرسيد: «چه كسي اين مشكل را به وجود آورد؟ چه كسي اين استكبار را به اينجا دعوت كرد؟ چه كسي باعث كشتار اين مردم بيگناه شد؟» او كه پس از حدود 5 ساعت مذاكره دشوار با رايس حرف ميزد و نزديك بود اشكهايش سرازير شود، در حالي كه ميلرزيد به سوالهاي خود چنين جواب داد: «نه فقط آناني كه مرتكب شدند مسوول هستند بلكه كساني كه نتوانستند آنان را متوقف كنند هم مسوولند.»
رايس بدون توجه به اين حرفها،از مسكو خواست بلافاصله نيروهايش را از گرجستان خارج كند. او اعلام كرد: «با امضاي توافقنامه از سوي گرجستان، اين كار بايد انجام شود و حالا هم انجام شود.»
يك هفته پس از حمله تانكها و بمبافكنهاي روسي ،که به انتقام تلاش گرجستان براي پس گرفتن يك منطقه مورد اختلاف كشورش با زورانجام شد، هيچ نشاني از نيات روسيه وجود ندارد. نيروهاي روسي با ادامه محاصره شهر استراتژيك گوري فقط اجازه دادند بعضي اقلام كمكهاي بشردوستانه وارد اين شهر شود. توافق آتشبس هيچ مجازات يا ضربالاجل خاصي براي عدم اجراي آن در نظر نگرفته است. بلكه برعكس مزايايي براي روسها دارد كه هضم آن براي ساآكاشويلي دشوار است. روسيه ميتواند نيروهاي حافظ صلح خود را در منطقه تجزيهطلب اوستياي جنوبي و منطقه تجزيهطلب ديگر يعني آبخازيا، حفظ كند و ماموريت آنها در اوستياي جنوبي گستردهتر خواهد شد. حتي اگر روسيه مفاد اين توافق را به طور كامل اجرا كند، دولت بوش ميگويد اين ماجرا عواقب بيشتري در آينده خواهد داشت. مشاوران بوش درصدد تعيين مجازاتهايي هستند كه به عمد خفيف و ظريف خواهد بود مثل ادامه محروميت وزير خارجه روسيه از شركت در جلسات همتايان او درگردهماييهاي خبرگان اقتصادهاي بزرگ جهان.
برنامه اين است كه با مسكو از نظر ديپلماتيك با سردي برخورد شود و در همان حال مزايايي به روسيه داده شود كه به تدريج ذهنيت روزهاي امپراتوري خود را كنار بگذارد. روسيه سپس انگيزه، و جايي براي مانور خواهد داشت تا بخواهد خواهان پيوستن به نهادهاي اقتصادي، سياسي و امنيتي غرب شود.
بوش، روسيه را متهم كرد هنوز به روشهاي ويژه عصري ديگر متوسل ميشود. وي تاكيد كرد امريكا، گرجستان، دموكراسي متمايل به غرب در جناح جنوبي روسيه راكه روزگاري بخشي از اتحاد شوروي سابق بود، رها نخواهد كرد.
بوش گفت: باجگيري و ارعاب راههايي قابل قبول براي رهبري سياست خارجي در قرن بيست و يكم نيست. وي افزود: «فقط روسيه ميتواند تصميم بگيرد آيا به مسير ملتهاي مسوول بازگردد يا به دنبال كردن سياستي كه نويد دهنده مقابله و انزوا است، ادامه دهد.»
خروج روسيه از گوري، در مركز گرجستان، نشانه مهمي از اين امر خواهد بود كه روسيه درصدد ادامه حضور خود در گرجستان يا سرنگون كردن دولت به شدت طرفدار غرب آن، نيست. روسيه با حفظ گوري، تنها بزرگراه اصلي شرقي – غربي اين كشور كوچك را در اختيار دارد و عملا گرجستان را به دو نيم تقسيم ميكند.
نيكلا ساركوزي رئيسجمهوري فرانسه توافق صلح را تدارك ديد و دو طرف اعلام كردند با آن موافق هستند.با اين حال نيروهاي روسيه در گرجستان باقي ماندند و مقامات امريكايي گفتند توافق وقتي به اجرا درميآيد كه روز جمعه رسما به امضا طرفين برسد. اين توافق به دو طرف ميگويد نيروهاي خود را به مواضع پيش از شروع جنگ در اوستياي جنوبي، عقب ببرند.
ساآكاشويلي گفت:" ما كشور را بازسازي ميكنيم. ما ميخواهيم آنها خارج شوند. ميخواهم دنيا بداند كه گرجستان هرگز با اشغالگران حتي بر سر يك كيلومتر مربع از خاك خود آشتي نخواهد كرد.» رهبري او براساس اتحادي نزديك با واشنگتن استوار است، اتحادي كه همواره باعث خشم مسكو بوده است.
بوش طي سخناني درباره بحران گرجستان در كاخ سفيد گفت: اين مناقشه چيزي خيلي فراتر از در گيري دريك كشور دور دست است. وي گفت: جنگ واقعي بر سر قدرت و بلندپروازي روسيه هستهاي پس از فروپاشي اتحاد شوروي و بازگشت روسيه به عنوان يك قدرت در زمينه انرژي است.
بوش پيش از آغاز تعطيلاتي كه به علت شروع اين بحران به تاخير افتاده بود، در كاخ سفيد گفت: "عصر جنگ سرد تمام شده است. روزهاي كشورهاي اقماري و گسترههاي نفوذ را پشت سر گذاشتهايم. رابطه پرتنش با روسيه به سود امريكا نيست و رابطه پرتنش با امريكا نيز به نفع روسيه نيست.»
رايس نيز گفت: «زمان شروع بحث درباره عوارض كاري كه روسيه كرده رسيده است. اين اقدام نقشي را كه روسيه واقعا ميخواهد در صحنه سياست بينالمللي ايفا كند، زير سوال برده است.»
رايس عازم تگزاس بود تا گزارش ماموريت ديپلماتيك خود را به بوش تسليم كند. او براي خنثي كردن تاثير كنفرانس مطبوعاتي مشترك خود با ساآكاشويلي، پيش از ترك گرجستان گفت: مسلم است كه حالا زماني به شدت احساسي در گرجستان است. وي كه به ديدار عدهاي از مجروحان جنگ در بيمارستاني رفته بود، افزود: آشكارا زماني احساسي است با اين حال فكر ميكنم به اين روز بايد به عنوان روزي سازنده نگاه كنيم. اميدوارم صلح بتواند به گرجستان برگردد و مردم گرجستان بتوانند به زندگي عادي برگردند.
تفليس – گرجستان – آسوشيتدپرس
مترجم: علي كسمايي