گزارش مراسم نهضت آزادی ایران به مناسبت سالگرد خلع ید، سالگرد رحلت دکتر شریعتی و سالگرد شهادت دکتر چمران

اواخر خرداد ماه، هر ساله یادآور سه رویداد مهم است: سالروز خلع ید از شرکت نفت انگلیس، رحلت دکتر شریعتی و شهادت دکتر چمران. به همین مناسبت و طبق روال سال های گذشته، نهضت آزادی ایران جلسه ماهانه اعضای خود را به این موضوعات اختصاص داد. در این جلسه که با حضور دکترابراهیم یزدی، مهندس هاشم صباغیان، مهندس محمد توسلی، مهندس ابوالفضل بازرگان ، دکتر غلام عباس توسلی و جمعی از اعضا و علاقه مندان این حزب در منزل یکی از اعضا برگزار شد، ابتدا سه تن از اعضای جوان نهضت آزادی به ایراد سخن پرداختند.

خانم بذرپور به عنوان اولین سخنران ، سخنرانی خود را در موضوع خلع ید از شرکت نفت انگلیس ارائه داد. وی در بررسی نقش آمریکا در خلع ید اظهار داشت: مصدق در 11 اردیبهشت 1330برنامه دولت خود را به مجلس ارائه داد و در ماده اول آن اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت را از جمله رئوس برنامه های خود اعلام کرد . دکتر مصدق در رویه خود بیشتر به اهداف سیاسی نظر داشت تا اهداف اقتصادی؛ بنابراین سیاست موازنه منفی را پیش گرفته و به هیچ کشوری امتیازی نداد. هر امتیازی که پیش از آن به رقیبی داده شده بود ملغی اعلام کرد چراکه از نظر وی در چنان شرایطی تفکیک مسائل سیاسی و اقتصادی مشکل بود و انعقاد قرارداد به صلاح کشور نبود.

بذرپور افزود: دکترمصدق معتقد بود که منابع نفتی بسیار مهم است اما زمانی این منابع برای کشور سودمند خواهد بود که به استقلال و آزادی ایران لطمه وارد نکند. متاسفانه با وجود نظر مثبت دکتر مصدق به بی طرفی مثبت آمریکا، ترس آمریکا ازنفوذ کمونیست ها درایران موجب ناکامی اهداف وی شد. آمریکا به دلیل آنکه دولت مصدق به حزب توده ایران آزادی های اجتماعی و سیاسی داده بود این نگرانی را داشت که دولت برای بستن دست آمریکا و انگلیس، دست شوروی را بازگذارد و از این رو به حمایت همه جانبه انگلستان پرداخت .

عضو شاخه جوانان نهضت آزادی در پایان سخنان خود به مقایسه رفتار کنونی احمدی نژاد با دکتر مصدق از نگاه برخی از افراد پرداخت. وی گفت : دولت احمدی نژاد برخلاف دولت مصدق که به بی طرفی کامل در مسائل خارجی و عدم دخالت در مسائل کشورهای همسایه خود معتقد بود، کاملاً نقشی مداخله گرانه در کشورهای همسایه و منطقه ایفا می کند. مواضع جنگ طلبانه، تهدیدات آشکار و تلاش های مشکوک برای دسترسی به تسلیحات هسته ای جنگی از سوی دولت احمدی نژاد کاملا درتضاد با سیاست دولت دکتر مصدق است.

سخنران بعدی این مراسم آقای معتمدی مهر بود. وی که به مناسبت 29 خردادماه و سالگرد وفات دکتر علی شریعتی سخن می گفت به بررسی ویژگی های شریعتی به عنوان نماد شیعه مسئول پرداخت.

معتمدی سخنان خود را درباره این جمله شریعتی که « خدایا به من چگونه زیستن را بیاموز، چگونه مردن را خود خواهم آموخت» آغاز کرد. وی گفت: به عقیده شریعتی شیعه با « نه» علی (ع) به عبدالرحمن بن عوف شروع می شود و این «نه» نه ای مسئولانه است؛ نه ای بزرگ به صاحبان زر، زور و تزویر ابوسفیان و عمر وعاص و اشرافیت عبدالرحمن بن عوف و حماقت اشعری است. شریعتی واقعه کربلا را نتیجه ی این «نه» تاریخی می داند که شیعه را مترادف با مسئولیت و رسالت می کند.

رئیس کمیته آموزش نهضت آزادی افزود: به نظر شریعتی انسان سیاسی و اجتماعی بودن یعنی پیوند انسان و جامعه که عالی ترین تجلی انسانی است. دکتر شریعتی به تعدد افکار و اندیشه ها اعتقاد داشت و می گفت دشمن فکری خویش را به خاطر تقدس آزادی تحمل کنید، زیرا در جامعه دیکتاتوری، عدالت طلبی فریبی بیش نیست.

این عضو دفتر سیاسی در ادامه به بررسی این پرسش پرداخت که دکتر شریعتی اگر امروز حاضر بود چه می کرد و دارای چه پایگاهی بود و رابطه ایشان با ساختار قدرت و مردم چگونه بود. معتمدی در پاسخ به این پرسش ها اظهار داشت: من فکر می کنم اگر دکتر شریعتی امروز بود به مراتب پرکارتر و دلسوزتر از گذشته عمل می کرد و باز هم دغدغه اسلام و تشیع را داشت و صدها مقاله و کتاب در این باره منتشر می کرد. او در برابر بدعت ها و رانت های میلیاردی سکوت نمی کرد و در مقابل آموزه های آزمون شده روحانیون، روشنفکری دینی را گسترش می داد. او با یادآوری مسئولیت شیعه علوی، حاکمان زور و زر و و یزیدان زمان را رسوا می کرد و البته اگر او امروز حاضر بود از تدریس در دانشگاه محروم و گفته هایش ممنوع الانتشار می شد و حتماً به قید وثیقه های چند صد میلیونی آزاد بود.

وی سخنان خود را اینگونه پایان داد: امروز ما دوستان شريعتي كه در نهضت آزادي ايران به خاطر آزادي ملت و استقلال ميهنمان تلاش مي‌كنيم، از كم‌ترين حقوق انساني و شهروندي بي‌بهره‌ايم، اما هرگز نااميد نيستيم و اين اميد را كه از راه باور و حقانيت مسووليت‌مان به دست آورده‌ايم، يگانه راز پيروزي و هراس دشمنان آزادي اين ملت می دانیم. خداوند به ما توان به دوش كشيدن اين مسووليت را ارزاني فرمايد.

مهندس غروی به عنوان آخرین سخنران این مراسم به مناسبت سالگرد شهادت دکتر چمران و با موضوع «دکتر چمران و فروکاستن نهضت» به ارائه بحث خویش پرداخت. وی ضمن تعریف مفهوم «فروکاستن» با اشاره به داستان معروف فیل در اتاق تاریک از مثنوی مولوی گفت: در این داستان هر فرد با لمس قسمتی از بدن فیل به برداشتی ناقص از فیل می رسد و این فروکاستن فیل به تعاریف محدودی از اجزایش است.

غروی اظهار داشت: از آنجا که دانش بشر نسبت به پیچیده گی های جهان کم و ناقص است، سعی در ساده سازی مسائل پیچیده دارد. بشر با کوچک کردن پدیده های بزرگ سعی در انکار بخشی از حقیقت می کند که این در روش شناسی، فروکاهش تلقی می گردد. به عقیده من پدیده نهضت آزادی ایران چنانچه ما امروز از این حزب می فهیم نسبت به فهم دکتر چمران از نهضت آزادی فروکاسته شده است.

عضو شاخه جوانان نهضت آزادی افزود: مهندس بازرگان درسخنرانی جلسه اعلام تاسیس نهضت آزادی ایران گفت که ما « مسلمان، ایرانی و مصدقی هستیم». آنچه در دکتر چمران انگیزه و شور عضویت در نهضت آزادی را به وجود آورد، نه فقط علاقه به ایران یا اعتقاد به اسلام و یا باور به راه مصدق بود بلکه کلمه آخر آن جمله یعنی «هستیم» بود. زیرا این کلمه «هستیم» نشان دهنده آن است که اعضای نهضت آزادی مسلمانی، ایرانی و مصدقی بودن را در درون و جزئی از وجود خویش می دانند و نه تنها صرفاً مجموعه اعتقادات و خط مشی های اخذ شده ای که با مرور زمان و مناسبات مختلف و شرایط ویژه جای خود را به خط مشی دیگر بدهد. نهضتی بودن یک منش است یک خصلت انسانی است و صفاتی چون مسلمان، ایرانی و مصدقی بودن به تنهایی عمق و مفهوم آن را فرو کاهش می دهد.

غروی گفت: آنچه که باعث شد دکتر چمران عضو نهضت آزادی شود نگرانی ها و دل مشغولی هایی است که در نهضت می بیند و برای آینده و آیندگان خود دل می سوزاند. چمران بی قرار آزادی بود و تنها خصلت «نهضتی بودن» می توانست این بی قراری او را التیام بخشد.

بخش دوم از این مراسم اما به گزارش سفر دکتر ابراهیم یزدی به آمریکا اختصاص داشت. ابراهیم یزدی که به تازگی پس از سفری سه ماهه به ایران بازگشته است، به ارائه گزارشی از رخدادهای سفر و شرح خلاصه ای از سخنرانی های خود در دانشگاه های مختلف آمریکا پرداخت. در پایان مراسم نیز حاضران در جلسه پرسش های خود را در ارتباط با مسائل سیاسی روز با دکتر یزدی مطرح کردند که وی ضمن ارائه تحلیل هایی به آن پرسش ها پاسخ گفت