مريم محمدی - خانوادههای قربانيان کشتار سياسی سال ۱۳۶۷، امسال نتوانستند مراسم يادبود آنها را برگزار کنند.
اين مراسم چند سالی بود که با تحمل بيشتری از طرف حکومت برگزار میشد. اما امسال حضور ماموران انتظامی و حمله به خانوادهها و دستگيری تعدادی از حاضران، مانع اجرای اين مراسم شد.
خانوادههای دستگيرشدگان در مراجعه به «کانون مدافعان حقوق بشر»، خواهان قبول وکالت فرزندانشان از جانب وکلای اين سازمان شدند.
در اين مورد با عبدالفتاح سلطانی و همينطور ناصر زرافشان، دوتن از اين وکلا گفت و گو کردم.
آقای سلطانی، در خبرها بود که در مقابل گورستان خاوران، تعدادی دستگير شدهاند و دو نفر از آنان، خانم سولماز گيدر و آقای علی اميرقلی، موکلين شما هستند.
ما هنوز از نظر قانونی وکالت رسمی نداريم. چون اصلاً اجازه نمیدهند و نمیدانيم هم که کجا هستند. فقط خانوادهها به ما مراجعه و تقاضای وکيل کردند. ما هم گفتهايم، چنانچه بپذيرند که ما وکيلشان بشويم، بله، هستيم.
پس تا زمانی که بين ما وکالتنامه امضا نشده است، نمیتوانيم بگوييم که ما وکيل آنان هستيم. فقط خانوادهها به ما مراجعه کردند و هنوز ظاهراً، با توجه به اين که خانوادهها هم نمیدانند کجا هستند و مشخص نيست سرنوشت اينان چه هست؛ طبيعی است ما هم نتوانستهايم وکالتنامه به امضای آنان برسانيم.
آقای سلطانی، شما چه اقداماتی انجام دادهايد يا قرار است انجام بدهيد؟
ببينيم وضعيت آنان تا روز شنبه چه میشود. شايد تا شنبه آزاد بشوند. اگر تا شنبه آزاد نشدند، ما هم به اتفاق خانواده به مرجع قانونی مراجعه میکنيم، تا ببينيم آيا وکالت را میپذيرند.
آيا کانون مدافعان حقوق بشر اطلاع دارد که دستگيرشدگان همين دو نفر بودهاند؟
آمار دستگيرشدگان خيلی بيشتر است. رقمهای مختلف شنيدهام؛ ۱۹ نفر، ۱۷ نفر. فقط خانوادهی اين دو نفر مراجعه کردهاند. بقيه چه وضعيتی دارند، ما هم نمیدانيم.
حداقل ما تا جمعه يا شنبه صبر میکنيم، ببينيم چه وضعيتی پيش میآيد. چون تا آنجايی که میدانم، قرار بوده خانوادهها مراجعه کنند. امروز هم مراجعههايی داشتهاند، هرچند که به آنان جوابی ندادهاند.
***
ناصر زرافشان، يکی ديگر از وکلای کانون مدافعان حقوق بشر است که مورد مراجعهی خانوادههای دستگيرشدگان قرار گرفته است. او میگويد:
هرچه بيشتر از آن روز، از ظهر به بعد، گذشت، خبرها و رقمهای بيشتری هم علنی شد. تعدادی از خانوادهها مثل خانوادهی خانم سولماز گيدر، خانوادهی آقای علی اميرقلی، خانم قهرمانزاده و… به اينجا مراجعه کردند. بعضیهايشان تماسهايی هم با خانوادهها داشتهاند و تا آنجايی که ما اطلاع داريم، اينها در بند ۲۰۹ هستند.
پس شما اطلاع داريد که اينها در اوين در بند ۲۰۹ هستند؟
بله، اينها بيشترشان با خانوادهها تماس گرفتهاند و حداقل اطلاع را دادهاند. تلاش خانواده برای گرفتن اطلاعی بيش از اين مقدار، يعنی بيش از محل بازداشتشان، تاکنون نتيجه نداده است.
هرچند همين هم، وقتی که بدانند بازداشت شدهاند و بدانند که در کجا و در اختيار کدام مرجع هستند، همان روز اول برای يک خانوادهی مضطرب که بچهاش از خانه بيرون رفته و برنگشته، خودش يک مقدار موجب آرامش میشود.
ولی سوای اين، مراجعات خانوادهها در دو سه روز گذشته و مکاتباتی که با مراجع مختلف، از قوهی قضاييه، تا دادستانی تهران، تا اطلاعات داشتهاند، به نتيجهای نرسيد.
آقای زرافشان، شما به عنوان وکيلی که خانوادهها برگزيدهاند، اقدامی هم میتوانيد انجام بدهيد يا انجام دادهايد؟
استحضار داريد که دخالت وکيل در اين مرحله قانوناً جايگاهی ندارد. ما مترصد هستيم که پروندههای اين کسانی که خانوادههاشان مراجعه کردهاند، به دادسرای انقلاب (اگر قرار باشد قضايی بشود) بيايد تا بتوانيم کارمان را شروع کنيم.
ولی پيش از آن، تلاشمان اين است که اصولاً اين پروندهها قضايی نشوند. زيرا در واقع امر، هيچ چيزی در اين پروندهها نيست و تا لحظهای که اين دستگيرشدگان دستگير شدهاند، عواملی که اينها را دستگير کردهاند، اصلاً نمیدانستند که دارند چه کسانی را دستگير میکنند.
اين فرق میکند با حالتی که کسی اتهامی متوجهاش است، پروندهای برايش تشکيل شده، موضوع اتهام و حداقل دلايل عليهاش در پرونده هست وآن وقت بر اساس اينها، پرونده قضايی برای بازداشت صادر میشود.
من اميدوارم، تلاشی برای توجيه اين دستگيریهايی که کردهاند، به صورت پروندهسازی، صورت نگيرد.
آيا شما از تعداد دستگيرشدگان اطلاعی داريد؟
من حدوداً ۱۶ اسم دارم که مراجعه کردهاند. اما رقم دقيق را هنوز نمیتوانم با قاطعيت بگويم که چند نفر است.