در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، همچنین در سه بخش "حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی"، "حقوق اقتصادی و اجتماعی" و "میراث فرهنگی و محیط زیست" به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است.

به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه اردیبهشت ۱۳۹۶ کانون مدافعان حقوق بشر که در اول خرداد ماه ۱۳۹۶منتشر شده، به شرح زیر است:

گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه اردیبهشت ۱۳۹۶

مقدمه

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران با همه حواشی آن برگزار و حسن روحانی با اخذ ۵۷ درصد آرا برای بار دوم به ریاست جمهوری ایران انتخابات شد.

با توجه به آرای مأخوذه که میزان آن بیش از انتخابات دوره اول ریاست جمهوری حسن روحانی است، و با عنایت به اینکه تعداد نمایندگان نزدیک به طرز تفکر رییس جمهوری در مجلس شورای اسلامی بیش از دوره قبل است، بنابراین حسن روحانی در چهار سال آینده می‌تواند با اتکای بیشتری به آرای عمومی و نمایندگان مجلس، وظایف خود را انجام داده و برنامه‌هایی که وعده داده بود را اجرا کند. در رأس همه برنامه‌های ریاست جمهوری، نظارت بر مراکز و سازمان‌هایی که براساس قانون، زیر نظر ریاست قوه مجریه اداره می‌شوند، قرار دارد. یکی از این مراکز، وزارت اطلاعات است که وزیر مربوطه توسط رییس جمهور معرفی و پس از تأیید مجلس، در هیأت دولت، شرکت می‌کند. بنابراین انجام هر نوع عمل غیرقانونی از ناحیه مأموران وزارت اطلاعات، در کارنامه اعمال ریاست جمهوری نوشته خواهد شد. از همین رو نظارت بیشتر بر امور این وزارتخانه از سوی رییس جمهور منتخب، ضرورت تام دارد که باید در دستور کار خود قرار دهد.

از سوی دیگر وجود نهادهای موازی و غیرقانونی در مسائل امنیتی و اعمال غیرقانونی آنان مانند دستگیری و پرونده‌سازی برای فعالان مدنی و سیاسی بر کسی پوشیده نیست. بدیهی است که بالاترین فرد مسئول در قوه قضاییه نیز از آن خبر دارد. معرفی این نهادها و دستگاه‌ها و مقاومت در برابر تخلفات غیرقانونی آنان از وظایف رییس جمهور است که طبق قانون اساسی، برعهده او گذاشته شده است.

در ادامه گزارش ماه اردیبهشت ۱۳۹۶ همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.

وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه اردیبهشت ۱۳۹۶

بخش اول - حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی

الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

۱) در این ماه بیش از ۶۴ نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: رحمت‌الله جمشیدی لاریجانی معروف به ایرج جمشیدی- روزنامه‌نگار-، واله زمانی- فعال کارگری-، ادیب حق‌پژوه، بهادر کامجو، منوچهر بارقی، هوشنگ مختاری، بیژن اسلامی، علی انوری و فهیمه اسحاقی- ۷ شهروند بهایی.

همچنین رئیس کل دادگستری استان ایلام از بازداشت مجری برنامه افتتاح ستاد انتخاباتی حسن روحانی- یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری دوازدهم-، رئیس کل دادگستری استان اصفهان از بازداشت یک فعال فضای مجازی و مدیرکل اطلاعات استان هرمزگان از بازداشت بیش از۳۰ نفر با اتهام «فعالیت ضددینی در فضای مجازی» خبر دادند.

از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت سعید زرگانی، على زرگانى، مهدى زرگانى، حسین مقطاعى (زرگانى)، اعتدال مقطاعی (زرگانى)، میثم خسرجى، رضا زویدات و حمود دبی- ۸ شهروند اهل اهواز و شوش-، رمضان سوارى، رسول سوارى، سعید سوارى، عبدالکریم کعبى، بشیر سوارى، احمد چلداوى، سعید سوارى، حسن کعبى، على کعبى و صاحب کعبى- ۱۰ شهروند اهل شوشتر-، رضا ملک- فعال مدنی-، صلاح‌الدین کاوانی، منصور محمدپور، محسن برده‌زرد و ریبوار محمدی- ۴ شهروند اهل بوکان- حکایت دارند. همچنین برخی خبرها از بازداشت تعدادی از شهروندان تهرانی در جریان برگزاری انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری حکایت دارند.

لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.

همچنین برخی خبرها از بازداشت حسین کعبی، رحیم کعبى و محمد کعبى- سه شهروند اهل شوشتر- در آخرین روز از ماه فروردین ماه حکایت دارند.

۲) محسن عمرانی- فعال صنفی معلمان- برای گذراندن حکم یک سال حبس، بازداشت و به زندان منتقل شد.

۳) عیسی سحرخیز- روزنامه نگار- بار دیگر به یک سال حبس، رحیم شرهانى- شهروند اهل اهواز- به یک سال حبس تعزیری و سلمان (یونس) سرخى- شهروند اهل اهواز- به شش ماه حبس تعزیری، خشایار تفضلی، شایان تفضلی و سینا اقدس‌زاده- سه شهروند بهایی- هر کدام به یک سال حبس تعزیری، محمد مهاجر، علیرضا توکلی و محمدمهدی زمان‌زاده- سه فعال تلگرامی که در بازداشت به‌سر می‌برند- هر کدام به ۱۲ سال حبس تعزیری، زرتشت (اسماعیل) احمدی راغب- فعال مدنی- به ۹ ماه حبس، آرش شعاع شرق- خبرنگار- به مجازات شلاق و على پیروى نژاد (سوارى) و عدنان بیانات بنى سکینى- دو شهروند اهل اهواز- هر کدام به مجازات پرداخت ۱۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم شدند. همچنین عزیز قاسم زاده- فعال صنفی معلمان- توسط هیأت رسیدگی به تخلفات اداری به یک سال تبعید از انزلی به رودبار محکوم شد.

عثمان اسماعیلی- فعال کارگری- نیز در دادگاه تجدید نظر با تقلیل حکم دادگاه بدوی، به دو ماه حبس محکوم شد.

۴) عبدالستار حسین‌بر- فعال مذهبی اهل سنت- و شیث امانی- فعال کارگری- به وزارت اطلاعات احضار و بازجویی شدند. همچنین فارس گویلیان- فعال کارگری- به نیروی انتظامی احضار شد.

ب- وضعیت حقوق فرهنگی

۱) مقام‌های مسئول از برگزاری کنسرت محمد معتمدی- خواننده- در شهر بیرجند جلوگیری کردند.

۲) مقام‌‌های قضایی از سخنرانی غلامحسین کرباسچی- دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی- در شهرهای شیراز و فسا، فائزه هاشمی- فعال سیاسی در گچساران، محمود بهشتی لنگرودی- فعال صنفی معلمان- در قزوین و علی شکوری‌راد در بندرانزلی جلوگیری کردند. مقام قضایی از برگزاری گردهمایی حامیان حسن روحانی جلوگیری کرد.

همچنین افرادی بدون آنکه نیروی انتظامی مانعشان شود، از حضور غلامحسین کرباسچی در ستاد انتخاباتی حسن روحانی در قزوین جلوگیری کردند.

۳) دادستان تهران اعلام کرد که سید محمد خاتمی- رییس جمهور اسبق ایران- همچنان ممنوع التصویر است.

۴) مقام‌های مسئول از ادامه تحصیل مصطفی دانشجو- وکیل دراویش گنابادی که مدتی را هم در زندان گذرانده است- جلوگیری کردند. همچنین حسب اعلام محمدعلی طاووسی- کارشناس حقوق-، نامبرده از سازمان میراث فرهنگی به‌ اتهام گرایش دینی‌اش یعنی درویشی اخراج شد.

۵) وزارت اطلاعات از برگزاری جلسه شورای مرکزی جبهه ملی ایران جلوگیری کرد.

۶) مقام‌های مسئول مانع از حضور فعالان مذهبی اهل سنت مانند حسن امینی، حسین گرگیج و جلال جلالی‌زاده شدند که قصد داشتند تا در همایش فارغ‌التحصیلی طلاب دارالعلوم زاهدان شرکت کنند.

۷) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، مدیر مسئول سایت خبری پارسینه را مجرم شناخت.

پ- سایر موارد نقض حقوق بشر

۱) در این ماه حداقل ۵ نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:

رسانه‌های خبری در ایران از اعدام سه نفر در مشهد به اتهام قتل عمد خبر دادند.

«ح.ر» در ملاء عام در بابل اعدام شد. مقام قضایی اتهام این فرد را قتل عمد عنوان کرد.

رسانه‌های خبری در ایران از اعدام یک نفر در بیرجند به اتهام تجاوز به عنف خبر دادند.

از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های بندرعباس، رجایی‌شهر، همدان و خرم‌آباد خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.

۲) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای دو نفر در رودبار به اتهام قتل عمد، «آرش»، «محمدرضا» و «سیاوش» در استان تهران به اتهام قتل عمد خبر دادند.

همچنین حکم اعدام «محسن» در اسلام‌شهر به اتهام قتل عمد در دیوان عالی کشور تایید شد.

۳) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم قطع دست «امیر» به اتهام سرقت خبر دادند.

۴) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای «کورش» در استان تهران به اتهام سرقت، «م.ط» در استان مازندران به اتهام توهین، یک زن و یک مرد در استان تهران به اتهام رابطه خارج از زناشویی و سه نفر در استان تهران به اتهام ارتکاب جرایم جنسی خبر دادند.

۵) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند نوشین‌دخت میرعبدالباقی، ستوده فاضلی، علیرضا گلی پور، بهنام موسیوند، عمر فرهنگ، فاطمه مثنی، مجید اسدی و احسان مازندرانی بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.

۶) یوسف (مصطفی) کاکه‌ممی به زندان مرکزی تبریز منتقل شد. لازم به توضیح است که این انتقال‌‌‌ بدون ذکر علت مشخص و خلاف آیین نامه امور داخلی زندان‌ها صورت گرفته است.

۷) قاسم آبسته، آتنا دائمی، رضا سمیعی منفرد، هنگامه شهیدی، آتنا دائمی و اسماعیل عبدی، سید حسن حسینی، علی جهانگیری و حسین یحیایی در اعتراض به نقض حقوق قانونی زندانیان، دست به اعتصاب غذا زدند.

۸) مقام‌های قضایی از بازداشت ۶۰ نفر در توسکستان گرگان، ۵۵ نفر در کرمان، ۴۵ نفر در قم، ۲۵ نفر در اهواز، ۶۳ نفر در مشهد و ۳۶ نفر در آبادان در پی شرکت در یک مهمانی خبر دادند.

۹) رسانه‌های خبری در ایران از اعزام تعدادی دانش‌آموز به میدان‌های تیر که مخصوص آموزش نظامی است، خبر دادند. لازم به توضیح است که به‌کارگیری کودکان در امور نظامی، خلاف تعهدات بین‌المللی ایران از جمله کنوانسیون حقوق کودک است.

۱۰) حسین مهر اندیش- وکیل دادگستری- بازداشت شد.

۱۱) رییس ستاد انتخابات کشور از رد صلاحیت ۱۴ هزار و پانصد نفر از داوطلبان انتخابات پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا خبر داد. همچنین خبرها از رد صلاحیت ۲۸ نفر از سی داوطلب شرکت در انتخابات شوراهای شهر و روستا که متعلق به یارسان‌ها بودند، حکایت دارد.

بخش دوم - حقوق اقتصادی و اجتماعی

وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران پیمانکاری رجاء، پایانه مسافربری زاهدان، جایگاه‌های سوخت کشور، حفاری شمال، شرکت حمل و نقل خلیج فارس، فاز ۱۲ پارس جنوبی در کنگان، پالایشگاه ستاره خلیج فارس، کارخانه «تولی پرس»، کارخانه «بسته بندی البرز»، شرکت ماشین‌سازی اراک، و کارگران بازنشسته کارخانه «نیشکر هفت تپه» و کارخانه «رنگین نخ سمنان»، و ۷۵ کارگر اخراجی شهرداری تاکستان، کارگران سهامدار «معدن کرمیت اسفندقه»، ۳۳ کارگر بیکار شده کارخانه «آریا فولاد» و کارگران بیکار شده کارخانه اشکان چینی و همچنین جمعی از کارکنان بیکار شده مؤسسه مالی و اعتباری ثامن الحجج، اپراتورهای پست‌های فشار قوی برق، کارکنان شاغل در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی علوم پزشکی گیلان حکایت دارند.

۱) پرداخت‌های حقوق و مزایای مطالبات مزدی بیش از ۱۰۰ کارگر کارخانه روغن نباتی قو برای مدت بیش از دو ماه، کارگران شرکت‌های آب منطقه‌ای استان سمنان برای مدت پنج ماه، کارگران شهرداری بروجرد برای مدت پنج ماه، ۴۵ کارگر کارخانه «فولاد الماس» تاکستان برای مدت ۴ ماه، ۶۰ کارگر کارخانه ایران سوئیچ برای مدت پنج ماه، کارگران شرکت کشتی‌سازی بحرگستر هرمز برای مدت دو ماه، کارگران کارخانه «شیشه قزوین» برای مدت ۴ ماه، کارگران کارخانه «آذر آب» برای مدت سه ماه، ۱۰۰ کارگر شهرداری اهواز برای مدت دو ماه و ۳۰ کارگر شهرداری طبس برای مدت دو ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.

۲) ۳۰ کارگر کارخانه «ریز موج» (زرین موج) و ۷۰ کارگر مجتمع کشت وصنعت هفت تپه از محل‌های کار خود تعدیل شدند.

بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست

اخبار منتشر شده از محیط زیست و میراث فرهنگی در اردیبهشت ماه، همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد.

۱) در برخی روزهای اردیبهشت ماه، ذرات معلق هوای شهر یزد به ده برابر حد مجاز، ریزگردها در بوشهر و گناوه به ۶ برابر حد مجاز، میزان آلودگی هوا در اهواز و شادگان به بیش از ۱۰ برابر حد مجاز و میزان گرد و غبار در آبادان و خرمشهر به بیش از هشت برابر استاندارد رسید.

۲) بر اثر انفجار یک قبضه مین در شهرستان سرپل‌ذهاب، یک نفر کشته و دو نفر مجروح شد. همچنین بر اثر انفجارهای ۵ قبضه مین در شهرهای قصر شیرین، سقز و اشنویه و منطقه طلاییه، ۵ نفر مجروح شدند.

خاتمه

کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه اردیبهشت ۱۳۹۶ با تأکید بر این نکته که شهروندان ایرانی، چه آنانی که پای صندوق‌های رأی رفتند و چه آنانی که رأی ندادند باید از قوانین جاری تبعیت کنند، از نهادهای دولتی نیز انتظار دارد تا به قوانین احترام گذاشته و خارج از حدود اختیارات خود، به‌ویژه در مسایل حساس امنیتی، اقدامی انجام ندهند.

شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
اول خرداد ماه ۱۳۹۶

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

توضیح: علاقه مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت‌ها و خبرگزاری‌های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر، خبرگزاری میزان وو باشگاه خبرنگاران جوان و سایت‌های کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، الف، بازتاب، هرانا، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.