با این همه جنبش دوم خرداد و دولت اصلاحات برآمده از آن با چالش های بسیاری روبرو گشت. در داخل نظام بنیادگرایان اسلامی از هیچ تلاشی برای عقیم ساختن این پروژه کوتاهی نکردند. در میان اپوزیسیون نیز بخشی انتخابات دو خرداد را نمایشی و جنگ زرگری دو جناح خواندند. اپوزیسیون معتدل تر و تحول خواه اما به رغم همسویی با این جنبش بتدریج بیکفایتی دولت خاتمی و گفتمان اصلاح طلبی دینی را به نقد کشید و خواهان "عبور از اصلاحات" به سوی تحولات ساختاری و تعمیق خواست های دمکراتیک، رفاهی و سکولاریسم شد. دولت اصلاحات به رغم دستاوردهای معین هشت ساله خود نه پرونده قتل های زنجیره ای را پی گرفت، نه توانست فساد اقتصادی، دزدی ها و شکاف های طبقاتی را مهار کند، و نه دربرابر اراده ولی فقیه ایستادگی کرد. حتی شعارهایی همچون همچون جامعه مدنی به مدینة‌النبی فرو کاسته شد. ناتوانی پیشبرد اصلاحات در ساختار نظام ولایی، سرخوردگی مردم از ناکامی ها، سردرگمی و تشدد در صفوف اصلاح طلبان زمینه عروج پوپولیسم احمدی نژادی را فراهم آورد که با دستاویز قراردادن محرومان و پشیبانی سپاه؛ بیت رهبری ودیگر اصول گرایان، پایان عمر دولت اصلاحات و حذف آنان از قدرت سیاسی را رقم زدند. کودتای انتخاباتی سال 88 و سرکوب جنبش سبز نیز نشان داد نظام مصمم است از بازگشت اصلاح طلبان به حاکمیت جلوگیرد. با این همه خاتمی و اصلاح طلبان محافظه کار با عقب نشینی و خزیدن در زیر پرچم روحانی پراگماتیست و "اعتدالگرا" نشان دادند که تقلیلگرایی در گفتمان اصلاحات را برای بقا برگزیده اند. پیروزی دوباره روحانی و پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات شوراها شهر و روستا در هفته گذشته به جان گرفتن دوباره آنان در سیاست منجر خواهد شد. جنبشی که در دو خرداد متولد شد، در 88 در خیابان بنیادگرایی را به چالش کشید و با سرکوب به عقب رانده شد، با پیروزی در انتخابات روز جمعه جانی دوباره خواهد یافت. برای آن دسته از تحول طلبان و ساختار شکن که نه دررویای انقلابی دیگر و نه مداخله نظامی بسر می برند، شاید شرایط امروز در مقایسه با دو خرداد 76 چنگی به دل نزند، اما غیر قابل انکار است با ایستادگی مدنی جامعه و استفاده از روزنه صندوق رای، اراده تازه ای در عقب راندن بنیادگرایی اسلامی و پایان بخشیدن به نظام ولایی در دل همه جان گرفته است.

منبع: رادیو فردا