وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد ۱۳۹۶

بخش اول - حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی

الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

۱) در این ماه بیش از ۷۷ نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: یغما فشخامی، ساسان آقایی- دو روزنامه‌نگار-، مهدی خزعلی- فعال مدنی-، وحید پور طهماسب- عضو گروه عرفان حلقه-.

همچنین رسانه‌های خبری در ایران از بازداشت سه نفر در مشهد به اتهام آنچه که تبلیغ و توزیع آثار یک گروه انحرافی (شیطان‌پرستی) عنوان کردند، خبر دادند. سپاه پاسداران نیز از بازداشت تعدادی از شهروندان اهل تهران، ری و پردیس- بدون ذکر نام و تعداد- در راستای آنچه که برخورد با شبکه تبلیغ و ترویج مسیحیت تبشیری می‌نامید، و پلیس از بازداشت دو نفر با نام‌های اختصاری «م. ج» و «ی. ق» در شهرستان سیمرغ به اتهام نشر اکاذیب و توهین به مقدسات دینی در شبکه‌های اجتماعی خبر دادند. از سوی دیگر سپاه پاسداران نیز از بازداشت ۲۱ نفر در استان اصفهان- بدون ذکر نام- و رسانه‌های خبری در ایران از بازداشت ۹ نفر در تبریز به‌دلیل آنچه که هواداری از گروه عرفان حلقه عنوان کردند، خبر دادند.

همچنین خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از بازداشت ۱۵ کارگر مجتمع نیشکر هفت‌تپه و پلیس از بازداشت یک نفر در دامغان- بدون ذکر نام- به‌دلیل آنچه که نگارش و نشر مطالبی علیه پلیس در فضای مجازی عنوان می‌کرد، خبر دادند.

از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت سهیل محمدپور- دانشجو-، حیدر الیاسی- شهروند اهل سرپل‌ذهاب-، فاطمه الماسی- فعال مدنی-، بیژن کلنگری- زندانی سیاسی سابق-، مجتبی فولادی و مقداد فولادی- دو شهروند اهل اراک-، سهیل حقدوست- شهروند بهایی-، سروش سرایی- نوکیش مسیحی-، ریاض زهیری، جواد هاشمی، حسن حیاوی (الحایی)، حسن دلفی، حیدر ساری (سوارى)، میلاد عفراوی، یوسف خسرجى، یاسر سیلاوی، سجاد الحائی (نصیری)، احمد حیدری، علی باوی، شاکر شریفی، عباس شریفی و سید موسی موسوی (محمدی رئوف) - ۱۴ شهروند اهل اهواز- حکایت دارند.

لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.

۲) روئین عطوفت- فعال ملی، مذهبی- برای گذراندن حکم ۵ سال حبس، بازداشت و به زندان منتقل شد.

۳) عالیه مطلب‌زاده- عکاس و فعال حقوق زنان- به سه سال زندان، کیانوش (مهدی) سنجری- فعال مدنی- به ۱۱ سال زندان که با اجرای ماده ۱۳۴ به ۵ سال زندان، دانیال استخر- وکیل دادگستری- به دو سال زندان و محرومیت شغلی محکوم شدند. سیامک میرزایی- فعال آذری- نیز در دادگاه تجدید نظر با تقلیل حکمش به سه سال حبس تعزیری و یک سال تبعید به شهرستان طبس محکوم شد.

همچنین سخنگوی قوه قضاییه از محکومیت ۱۴ نفر مرتبط با پرونده مشهور به مدیران کانال‌های تلگرامی از ۹۱ روز حبس تا ۵ سال حبس خبر داد.

از سوی دیگر بر اساس خبر برخی سایت‌های خبری غیررسمی، على مزرعه- شهروند اهل اهواز- به ده سال زندان، سید شهاب حسینی- شهروند اهل اشنویه- به سه سال حبس، رسول شایر، مولود شایر و عبدالواحد سلامت- سه شهروند اهل اشنویه- هر یک به ۵ سال حبس تعزیری و خلیل شاهی- شهروند اهل اشنویه به شش سال حبس محکوم شدند.

۴) فائزه هاشمی- فعال سیاسی- از ممنوع‌الخروجی‌اش خبر داد.

۵) لقمان صفرپور- از دراویش گنابادی- به وزارت اطلاعات احضار شد.

۶) صادق زیباکلام- استاد دانشگاه- و علی رنجکش- روزنامه‌نگار- بعد از تفهیم اتهام و با صدور قرار وثیقه، موقتاٌ آزاد شدند.

ب- وضعیت حقوق فرهنگی

۱) دادستان قوچان از برگزاری کنسرت شهرام ناظری و حافظ ناظری در شهرستان قوچان جلوگیری کرد. همچنین مقام‌های مسئول از برگزاری کنسرت‌های حامد زمانی در مشهد و فریدون آسرایی در کرج جلوگیری کردند. از سوی دیگر برگزاری کنسرت گروه مهراوه بر اثر فشارهای وارده تعطیل شد.

۲) پلیس از برگزاری مراسم سالگرد درگذشت احمد شاملو- شاعر- در محل دفن او جلوگیری کرد.

۳) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، مدیران مسئول سایت بولتن نیوز، روزنامه «ایران» و هفته نامه «صدا» را مجرم شناخت.

۴) بنگاه خبری «بی‌بی‌سی» از ممنوع‌المعامله شدن ۱۵۲ نفر از کارکنان و همکاران فعلی و پیشین بخش فارسی این رسانه توسط دستگاه قضایی ایران خبر داد.

۵) وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از مخالفت دادستان تهران با بازگشایی دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران خبر داد.

پ- سایر موارد نقض حقوق بشر

۱) در این ماه حداقل ۷ نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:

رسانه‌های خبری در ایران از اعدام یک نفر در نوشهر و مقام قضایی از اعدام یک نفر در ملاء عام در نصرآباد اصفهان به اتهام قتل عمد خبر دادند.

علیرضا تاجیکی در شیراز و «ح. س» در شهرستان جویبار اعدام شدند. رسانه‌های خبری در ایران اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کردند. «م. م» در شهرستان ابهر اعدام شد. مقام قضایی اتهام این فرد را قتل عمد اعلام کرد.

«الف. ر» در شهر فرخشهر اعدام شد. رسانه‌های خبری در ایران اتهام این فرد را تجاوز به عنف اعلام کردند.

آریا جاویدان در کرمان اعدام شد. رسانه‌های وابسته به حکومت ایران اتهام این فرد را محاربه و افساد فی‌الارض عنوان کردند.

از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های بیرجند، بابل، اهواز، اصفهان، ارومیه، ایلام، زاهدان، خرم‌آباد، شیراز، سنندج، کرمانشاه، گچساران، مهاباد، مراغه، رجایی‌شهر کرج، قم، زنجان و شیروان خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.

۲) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای یاسر و مجتبی و چهار نفر دیگر در استان تهران به اتهام قتل عمد، سه نفر در رشت به اتهام قتل عمد، امیر در استان البرز به اتهام قتل عمد، جمشید در استان تهران به اتهام تجاوز به عنف، یک نفر در اصفهان به اتهام تجاوز به عنف و قتل عمد، یک نفر در ایرانشهر به اتهام قتل عمد و یک نفر در سلماس به اتهام قتل عمد خبر دادند.

همچنین حکم‌های اعدام دو نفر در هرمزگان و یک نفر در گلپایگان به اتهام قتل عمد در دیوان‌عالی کشور تأیید شد.

۳) رسانه‌های خبری در ایران از اجرای حکم‌های شلاق برای یک نفر- بازگیر تلویزیون- در تهران به اتهام تجاوز خبر دادند.

۴) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای چهار نفر در استان تهران به اتهام رابطه جنسی خارج از ازدواج و دو تبعه افغانستان به اتهام رابطه جنسی خارج از ازدواج در ورامین خبر دادند.

همچنین حکم‌های‌ شلاق برای داریوش در استان تهران به اتهام تجاوز به عنف و سه نفر در استان تهران به اتهام رابطه جنسی خارج از ازدواج و یک نفر در ورامین به اتهام معاونت در قتل و سرقت در دیوان‌عالی کشور تأیید شد.

۵) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند محمدعلی شمشیر‌زن، محمدامین پیغامی، احسان مازندرانی و سهیل عربی بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.

۶) برخی خبرها حکایت از آن دارد که مقام‌های مسئول از ملاقات علی شریعتی، عبدالرحیم گرگیج، عبدالحکیم گرگیج، جمعه گرگیج، محمد بلوچ، علیرضا اشترک، ابراهیم زرین و محمد ترکمن با خانواده‌‌هایشان در زندان جلوگیری کردند.

۷) بیش از بیست نفر از زندانیان سیاسی و عقیدتی زندان رجایی‌شهر در اعتراض به آنچه که وضعیت نامطلوب زندانیان و نقض حقوق قانونی‌اشان می‌دانند، دست به اعتصاب غذا زدند. همچنین محمدرضا نکونام در اعتراض به آنچه که نقض حقوق قانونی زندانیان می‌داند، دست به اعتصاب دارو زد.

۸) سپاه پاسداران از بازداشت ۲۴ نفر در شیراز و ۶۴ نفر در اصفهان در پی شرکت در یک مهمانی خبر دادند. دادستان استان کرمان نیز از پلمپ سه مکانی که به گفته او مرکز برپایی مهمانی‌ بوده و همچنین بازداشت ۱۸ نفر در راستای آنچه که اجرای طرح ویژه مبارزه با منکران می‌نامید، خبر داد.

۹) سپاه پاسداران از بازداشت اعضای یک گروه آموزش رقص و تهیه فیلم‌های رقص و انتشار در شبکه‌های مجازی- بدون ذکر نام و تعداد- در شاهرود خبر داد. رسانه‌های خبری در ایران نیز از بازداشت یک زوج در مشهد با عنوان آنچه که «دی جی» می‌نامیدند، خبر دادند.

۱۰) مقام‌های مسئول از ورود دختران دانشجو به ورزشگاه محل برگزاری مسابقه دانشجویی در تهران جلوگیری کردند.

۱۱) با مسدودسازی ورودی گورستان تاریخی مسیحیان کرمانشاه، خانواده‎ اموات دفن شده در آن نتوانستند به داخل محوطه گورستان وارد شوند.

بخش دوم - حقوق اقتصادی و اجتماعی

وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می‌شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران کارخانه سنگ‌بری پاسارگاد، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی خوزستان، کارخانه آجر ماشینی «گنبد»، فاز یک خط لوله انتقال آب در طرح ۴۶ هزار هکتاری سیستان، عسلویه، کارخانه گروه ملی فولاد اهواز، کارخانه صنایع ریخته‌گری آذرین اصفهان، قطار شهری اهواز، معدن امین یار فاریاب، شهرداری اهواز، کشتارگاه بجنورد، کارخانه سیمان کیاسر و کارگران اخراجی کارخانه «اشی مشی» و مهمانداران پیمانکاری رجا، کارکنان شرکتی مخابرات حکایت دارند.

۱) پرداخت‌های حقوق و مزایای ۱۲ کارگر کارخانه «اسوه ایران» برای مدت ۶ ماه، ۲۰۰ کارگر شهرداری سردشت برای مدت پنج ماه، ۱۳۰ کارگر شرکت مه‌ریل برای مدت دو ماه، ۴۷۰ کارگر کارخانه سیمان کارون (مسجد سلیمان) برای مدت سه ماه، ۷۰ کارگر شهرداری لوشان برای مدت سه ماه، ۱۹۰ کارگر کارخانه بلبرینگ‌سازی تبریز برای مدت چهار ماه، ۱۰۰ کارگر کارخانه «نختاب فیروزان» برای مدت ۶ ماه، ۱۰۰ کارگر کارخانه روغن‌نباتی پارس قو برای مدت چهار ماه، کارگران چوب و فلز اردکان (چوفا) برای مدت پنج ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.

۲) ۱۲۰ کارگر معدن طلای زرشوران تکاب و ۱۲۰ کارگر کارخانه بستنی‌ عسل در سنندج با تعطیلی این واحدها، بیکار شدند.

۳) اماکن کسب امید لطیفی، عرفان سمندری، آرمان نورزی، الهام عبدی، علی لطیفی، ناصر پناهی، ریتا لطیفی، ساسان کریمی، بنیان مقصودی، قربان نجف زاده و آقای سلیمانی- ۱۱ شهروند بهایی- توسط پلیس پلمپ شد. همچنین چند سفره‌خانه در آبادان به دلیل آنچه که رعایت نکردن شئونات اسلامی و ترویج فساد و فحشا عنوان شده، پلمپ شدند.

بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست

اخبار منتشر شده از محیط زیست در مرداد ماه، همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد، به‌گونه‌ای که تالاب «لپو» در پی برداشت بی رویه آب، به طور کامل خشک شد.

۱) در برخی روزهای مرداد ماه، میزان غلظت ذرات معلق در هوای استان سیستان و بلوچستان به ۱۴ برابر حد مجاز رسید.

۲) بر اثر انفجار سه قبضه مین در سقز، پیرانشهر و اهواز، سه نفر مجروح شد.

خاتمه

کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه مرداد ۱۳۹۶ اعلام می‌کند که هرچند قوانین ایران از بسیاری جهات، ناقص و مورد اعتراض مردم است اما نکته مهم عدم پایبندی به قوانین از سوی قوه قضاییه و برخی دیگر از ارکان حکومت است که خود باید «مجری» و «حافظ قانون» باشند. نمونه‌ای از این رفتار را می‌توان در حبس خانگی مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد مشاهده کرد.

شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
دوم شهریور ماه ۱۳۹۶

توضیح: علاقه مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت‌ها و خبرگزاری‌های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر، خبرگزاری میزان و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت‌های کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، الف، بازتاب، هرانا، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.