شرق، آمنه شیرافکن: زنان باز هم شگفتی آفریدند؛ این‌بار در بخش مرکزی خاش. ۲۲ زن از فردا رئیس شورای روستای خود خواهند بود. بخش مرکزی خاش ۶۰۰ آبادی دارد و ۱۹۱ شورا؛ به‌این‌ترتیب، سهم ریاست زنان بر شوراهای این بخش، تا اینجای کار، ۱۵ درصد است؛ سهمی که برای مشارکت زنان در ساختار قدرت، شبیه یک معجزه سیاسی است. در روستاهای مختلفی در بخش مرکزی خاش، زنان تنها نامزدهای انتخابات شورا بودند. ۱۵۰ زن نیز عضو علی‌البدل شوراها در بخش مرکزی خاش شده‌اند. علی کرد، نماینده خاش در مجلس، در این زمینه می‌گوید: «حضور زنان در قدرت تأثیرگذار است و این اتفاق را به فال نیک می‌گیریم. خوشبختانه زنان در ۲۲ روستای خاش رئیس شورای روستا شده‌اند که اتفاق مثبتی به نظر می‌آید». بخش مرکزی خاش در استان سیستان‌وبلوچستان واقع است. این بخش رتبه اول را در میزان مشارکت زنان در سطح کشور در ثبت‌نام شوراهای روستایی به دست آورد. در بهار ۹۶، ثبت‌نام تعداد زیادی از زنان در این منطقه باعث شگفتی شد؛ ۳۴۷ زن بلوچ همپای مردان برای رقابت در ۱۹۱ شورای اسلامی روستایی (سه شورای پنج‌نفره و ۱۸۸ شورای سه‌نفره) ثبت‌نام کردند و از این تعداد، ۷۰ زن برگزیده شدند. حالا آن ۷۰ نفر برگزیده در ۴۰ شورای روستا مشغول فعالیت‌اند. بخش مرکزی خاش با ۱۰ هزار کیلومتر‌مربع وسعت، نیمی از وسعت شهرستان خاش را دارد و دارای ۸۰ هزار نفر جمعیت و پنج دهستان و ۶۰۰ آبادی و ۱۹۱ شورا و ۷۳ دهیاری است.
از استاد دانشگاه تا زن خانه‌دار
مرتضی شجاعی، بخشدار منطقه، در گفت‌وگو با «شرق» گفته: «بخش مرکزی خاش با ۱۲۴ کیلومتر مرز با پاکستان، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های استان است و به لحاظ اجتماعی، بخش مرکزی خاش مرکز ثقل عمده طوایف بلوچ استان به‌شمار می‌آید. فروردین گذشته و هم‌زمان با مهلت ثبت‌نام نامزدهای شوراهای روستایی در بخش مرکزی خاش، این بخش توانست رتبه نخست تعداد ثبت‌نام‌کنندگان در بین بخش‌های سطح استان را به دست بیاورد». به گفته او، «در ۱۴ شورای روستا، از سه منتخب، دو نفر خانم هستند و در روستای افضل‌آباد، همه اعضای شورا از میان زنان انتخاب شدند. در میان این زنان از استاد دانشگاه گرفته تا فرهنگی، دانشجو، کشاورز و خانه‌دار به چشم می‌خورد». بخشدار منطقه به تلاش و نگاه مثبت استاندار در افزایش حضور زنان در سطوح میانی قدرت، اشاره دارد: «تلاش استاندار، معاونت استانداری، فرماندار، بخشدار، مدیرکل و شهردار و دیگر افراد مسئول در الگوسازی برای زنان و تقویت اعتمادبه‌نفس آنها با احترام به سنت‌های بومی و محلی در شکل‌گیری وضعیت امروز تأثیرگذار بوده است. تعداد زیادی دهیار زن در بخش مرکزی خاتم نیز منصوب شده که در جای خودش نشان مؤثری است».
نقش مثبت فتوای مراجع اهل سنت در حضور زنان
او همچنین به فتوای مراجع و علمای اهل سنت و تأثیر آن بر افزایش حضور زنان در صحنه‌های اجتماعی اشاره دارد: «همه اینها نشان‌دهنده تغییر باور جامعه نسبت به نقش‌آفرینی زنان به‌عنوان بخش مهم جامعه، حمایت جامعه مردان و معتمدان و سران طوایف و همچنین فتوا و توصیه‌های علمای شیعه و سنی مبنی بر ایرادنداشتن حضور زنان در مسئولیتهای اجتماعی و سیاسی است».
مژگان جهانی، استاد دانشگاه است و رئیس شورای روستای «گورچان». به فتوای مولوی عبدالحمید و آیت‌الله سلیمانی، برای حضورش در انتخابات شورا اشاره دارد و هدف اصلی خود را تلاش برای زدودن محدودیت‌ها و مشکلات برای زنان روستا عنوان می‌کند. درعین‌حال، جهانی خودش را نماینده تک‌تک مردم روستای گورچان می‌داند و می‌گوید: «پیشبرد طرح‌های هادی روستا، تلاش برای ایجاد فضای اشتغال و آبادسازی و شادسازی فضای روستا برای کودکان و نسل جوان»، از برنامه‌های او به شمار می‌آید.
تقدیر از مولوی عبدالحمید در حمایت از حضور اجتماعی زنان
به گفته بخشدار بخش مرکزی خاش، «تحلیل من این است که استقبال زنان برای حضور در شوراها علاوه بر نکات مطرح‌شده، در ارتقای سطح آگاهی زنان، تلاش آنها برای رشد و ارتقای اجتماعی، همراهی مردان در روستاها، نگاه مثبت قوم و طایفه و اعتماد روستاییان به زنان برای ایجاد فضای امن برای مراجعه اهالی روستا ریشه دارد. شاید در خیلی از روستاها، حضور زن در شورا موجب می‌شود حضور اجتماعی زنان نیز در سطح روستا بیشتر شده و زنان به آسانی به خانم‌های شورا مراجعه کرده و درنهایت اتفاق‌های مثبتی در انتظار مدیریت روستاهای خاش باشد. ارزشمند است که در نقاطی با بافت فرهنگ قومی و طایفه‌ای، به‌خوبی زمینه برای حضور زنان در مدیریت روستا فراهم شده است».
تلاش برای اشتغال‌زایی برای مردم هامون
«نصیبه پاکزاد» هم رئیس شورای روستای هامون است و فتواهای مذهبی و حمایت مولوی عبدالحمید و نگاه مثبت استاندار و بخشدار و دیگر مقام‌های مسئول را در فراهم‌آمدن زمینه برای حضور زنان مؤثر می‌داند. او اشتغال‌زایی برای زنان و مردان روستا و اجرای طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی را از برنامه‌های در اولویت خود معرفی می‌کند. پاکزاد نگران استعداد دختران و پسران جوانی است که در روستا برای رشد و ارتقای شغلی و تحصیلی، امکان لازم برای آنها مهیا نشده است.
شجاعی، بخشدار خاش، همچنین درباره سطح تحصیلات زنان روستای خاش به «شرق» خبر داده: «درصد اندکی از این زنان، تحصیلات دانشگاهی دارند و درصد بالایی تحصیلات احراز شرایط شورایی دارند؛ یعنی امکان و توان خواندن و نوشتن. به همین خاطر، اراده آنها برای حضور در انتخابات، تلاش برای پیروزی در عرصه رقابت و حالا حضور در رأس شوراها، اتفاق مثبتی است.» به گفته او «در برخی روستاها، مردان رؤسای سابق شورای روستا بوده‌اند؛ اما در شورای جدید از سه نفر عضو شورا، دو نفر زن برگزیده شده‌اند و آنها هم از میان خود یکی را به ریاست برگزیده‌اند و به همین خاطر، سهم حضور زنان در قدرت بیشتر شده است».
