ولی زمانش مناسب نیست...

شیما شهرابی - ایران وایر

تنها پنج روز به برگزاری همه پرسی برای استقلال کردستان عراق باقی مانده. رفراندمی که در منطقه خاورمیانه مخالفان جدی دارد اما یک رویای چند ده ساله مردم اقلیم کردستان است و حالا روز به روز به واقعیت نزدیک می­شود. در چند روزاخیر مخالفان و موافقان جدایی کردستان عراق تحلیل­های متفاوتی از این اتفاق ارائه داده­اند. با صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران درباره نظریاتش درباره این همه­پرسی و مخالفان و موافقان آن گفت وگو کرده­ایم.

به طور کلی نظرتان درباره همه پرسی استقلال کردستان عراق چیست؟

من معتقدم که حق تعیین سرنوشت، حقی است که به همه اقوام و اقلیت­ها در هر کجا که هستند تعلق می­گیرد و همانطور که مردم اسکاتلند می­توانند در همه­پرسی شرکت کنند که آیا می­خواهند با انگلستان باقی بمانند یا نه، مردم اقلیم کردستان عراق هم باید این حق را داشته باشند و این قاعده کلی برای آن­ها هم به رسمیت شناخته شود. هیچ ملتی را نمی­توان با زور وادار به پذیرش یک مجموعه کلی به نام کشور کرد.

اما برخی تحلیلگران معتقدند زمان مناسبی برای این همه پرسی نیست ...

من هم معتقدم الان زمان مناسبی برای برگزاری همه­پرسی نیست و دلیل­اش هم واضح است. مساله داعش و وضعیت به هم ریخته سوریه که همه شاهدش هستیم، باعث می­شود استقلال و جدا شدن کردستان عراق به این هرج مرج و حالت آشفتگی که الان وجود دارد، دامن بزند. تصور می­کنم شاید رهبران کردستان عراق، طرح مساله همه­پرسی را به عنوان یک وسیله برای گرفتن امتیازات بیشتر از بغداد مطرح کردند و احتمالا ته دلشان این نبوده که این رفراندم جدی جدی برگزار شود اما الان برگزاری این رفراندم به صورت یک مطالبه خیلی جدی و یک حق درآمده، چون اگر برای رهبران کردستان برگزاری رفراندم یک تاکتیک بوده، برای میلیون­ها نفر از مردم کردستان عراق یک آرزو بوده که حدود یک قرن در سر داشته­اند. بنابراین حتما پیامدهایی خواهد داشت. پیامدهایی که در این وضعیت بر خاورمیانه تاثیر می­گذارد.

چرا ایران یکی از مخالفان جدی این همه پرسی است؟ آقای شمخانی گفتند اگر این اتفاق بیفتد تمام گذرگاههای مرزی با ایران را مسدود می­کنند...

دو دلیل اصلی برای این که چرا اینقدر ایران مخالف حق تعیین سرنوشت و استقلال کردستان عراق است، وجود دارد. دلیل اول این­که ما می­دانیم حداقل ۸۰درصد کردهای ایران با کردهای عراق همجوار هستند. بخش قابل توجهی از آذربایجان غربی با کردستان عراق هم مرز است. استان کردستان هم که کاملا هم­مرز با کردستان عراق است. بنابراین این نگرانی وجود دارد که مستقل شدن کردهای عراق تاثیر بلندمدتی روی کردهای ایران بگذارد و آن­ها را به سمت خودمختاری ببرد یا کمترین تاثیرش می­تواند این باشد که خواهان مطالبات بیشتری در زمینه استفاده از زبان مادری و جایگاه شان شوند. از سوی دیگر عراق متحد استراتزیک، رسمی و جدی ایران در خاورمیانه است، بنابراین طبیعی است که ایران نمی­خواهد این کشور تجزیه شود یا دچار ضعف شود. شاید اگر عراق، عراق دوران صدام بود، جمهوری اسلامی ایران اینقدر حساسیت به خرج نمی­داد.