ایران وایر ـ ماهرخ غلامحسین‌پور: نامه محمد نظری، زندانی سیاسی زندان رجایی شهر، بعد از هشتاد و یک روز اعتصاب غذا، با این جمله شروع می‌شود: «من بی کس ترین زندانی این شهرم»
او از مسوولان ناامید شده و از مردم طلب استمداد میکند: «بیست و چهار سال است پشت میله‌های زندانم، از مهاباد تا ارومیه و رجایی شهر و هر روز بی کس تر از روز پیش و تنهاتر شده‌ام. پدر، مادر و برادرم رهسپار گورستان بوکان شده‌اند و جز شما مردم کسی را ندارم.»
نظری اهل شاهین دژ آذربایجان غربی است. یکی از برادرانش شهید شده و دو برادر دیگرش از اعضای سپاه پاسداران هستند. محمد روز نهم خردادماه سال ۱۳۷۳ و چهار ماه پس از پیوستنش به حزب دموکرات کردستان، در خانه خواهرش در شهر بوکان دستگیر شده.
پرونده‌اش را در ابتدا به شعبه یک دادگاه انقلاب می‌فرستند اما چندی بعد به دلایل نامعلوم، این پرونده این بار برای رسیدگی به دادگاه دیگری با ریاست قاضی «جلیلی زاده» منتقل شود.
او در یک دادگاه چند دقیقه‌ای بدون حضور وکیل به اعدام محکوم می‌شود. نظری مدت پنج سال به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و محاربه از طریق عضویت در حزب دموکرات کردستان، با حکم اعدام در حبس به سر می‌برد و سال ۱۳۷۸ و روز عید قربان مشمول یک درجه عفو شده و حکم او به زندان ابد کاهش می‌یابد.
این زندانی بر اساس قانون مجازات اسلامی جدید که از سال ۱۳۹۲ اجرایی شده، خواهان اعاده دادرسی است. درخواستی که ده‌ها بار نوشته و امضا کرده ولی هیچ پاسخی مبنی بر قبول یا رد این درخواست دریافت نکرده است. بر اساس ماده ۱۰، ۹۰، ۱۲۰ و ۷۲۸ قانون مجازات اسلامی، حکم حبس ابد محمد نظری از چندین سال پیش، باید به ۱۵ سال حبس تبدیل می‌شد، قانونی که در مورد این زندانی نادیده گرفته شده است.
«بهمن احمدی امویی» در کتاب «زندگی در زندان» ش درباره نظری نوشته: «او ۲۲ ساله بود که بازداشت شد و حالا در سال بیستم زندانش است. شصت ساله به نظر می‌رسد... گاهی با خودم می‌گویم شاید حتی سیستم قضایی ایران هم در فهرست زندانی‌های خود نامی از او نداشته باشد.»
زندانیان زندان رجایی شهر میگویند محمد نظری مردی آرام و صلح طلب است. او اهل مجادله یا درگیری نیست. گاه سال‌های متمادی، یک ملاقاتی ندارد.
«بهروز جاوید تهرانی» فعال سیاسی و هم بندی سابق محمد نظری هم چنین برداشتی از شخصیت این زندانی دارد: «محمد نظری یکی از ساکت ترین بچه‌های سالن بود و تا برای خوردن یک استکان چای به اتاقش نمی‌رفتیم، شانس هم کلام شدن با او را پیدا نمی‌کردیم. محمد هیچ گاه اعتراض نمیکرد و شرایط زندان را هرچه بود تحمل میکرد، نه برای اینکه ۲۴ سال زندان انگیزه و میل اعتراض را از وی گرفته بود، معلوم بود که روحیه‌اش همین گونه آرام است. همین موضوع من را مطمئن میکند امروز که به چنین اعتصابی دست زده، یعنی کارد به استخوانش رسیده است.»
به گفته یکی از هم بندیان سابق محمد نظری: «او جزو گروهی از زندانیان کرد بود که زمان ریاست هاشمی شاهرودی در قوه قضاییه با وساطتت جلالی جلالی زاده، نماینده سنندج در مجلس ششم توانست از حکم اعدام برهد.»
نظری جزو یک گروه نه نفره بود که سال ۱۳۸۶ به دلایل نامعلوم به زندان رجایی شهر منتقل شدند. از آن نه نفر، «ظاهر مصطفوی» و «محمدمهدی زالیه» در زندان درگذشتند، چهار نفر آزاد شده و سه نفرشان کماکان در زندانند. زندانیانی که به گفته «مسعود باستانی» هم بندی سابق آنها، در زندان رجایی شهر «گم شده‌اند.»
او که شش سال در حبس بوده، در یکی از گزارش‌هایش درباره زندانیان محبوس در زندان رجایی شهر با عنوان «زندانیانی که گم شده اند» می‌نویسد: «نظری چندی پیش دست به اعتصاب غذا زد. چرا که مدت ۱۹ سال است که بلاتکلیف است. میگوید تکلیفش را روشن کنند. آنان میگویند بعد از این همه سال تصویر روشنی از خانواده‌هایشان بخاطر ندارند٬ محمد نظری میگفت‌ای کاش همان روز اول کار را تمام میکردند.»
مادر محمد نظری در زمان حیاتش برای آزادی او تلاش کرده. بعد از مراجعه به بیت رهبری به او میگویند: «خدا را شکر کن که اعدام نشده و زنده است.»
نظری بعدها در گفت و گو با کمپین بین المللی حقوق بشر میگوید شنیدن همین حرف و ناامیدی از آزادی پسرش باعث شده مادرش سکته مغزی کرده و فوت کند.
«رضا شریف بوکانی»، زندانی سابق که در طول دوران حبسش از دوستان نزدیک محمد نظری بوده در گفت و گو با ایران وایرمی گوید: «اولین بار محمد سال ۱۳۹۱ حدود ۴۰ روز دست به اعتصاب غذا زد. او گفت «یا آزادی یا مرگ» اما با وعده‌های دروغین مسئوولان اعتصابش را شکست.»
این روزها تنهایی محمد نظری و اینکه خانواده ایی برای پیگیری جریان پرونده‌اش ندارد، موضوع مورد توجه کاربران دنیای مجازی است. رضا بوکانی میگوید پدر و مادر محمد در طول دوران حبس او و در انتظار آزادی‌اش درگذشتند ولی برادرانش روش و منش متفاوتی دارند: «نظری در یک خانواده اهل تشیع بزرگ شد. یکی از برادرانش شهید شده و دو تا از آنها از اعضای سپاه پاسداران بودند و حتی یکی از آنها فرمانده عملیاتی در شاهین دژ استان آذربایجان غربی بوده. محمد اما در سال‌های اول جوانی به حزب دموکرات کردستان پیوست و فقط مدت چهار ماه در این حزب فعالیت کرد. او در اولین ماموریتش در شهرستان بوکان توسط نیروهای وزارت اطلاعات بازداشت شد.»
نظری بارها برای رضا بوکانی در زندان تعریف کرده که قاضی جلیلی زاده که مسوول رسیدگی به پرونده‌اش بوده، به مادرش گفته پسرش مستحق مرگ است چون از ما بوده و به حزب دموکرات پیوسته: «او به مادر نظری گفته بود من جای شما بودم، خودم طناب دار را دور گردن محمد می‌انداختم، چون از ما بود ولی سراغ گروه‌های معاند رفت.»
این روزها گروهی از هم بندیان سابق محمد نظری مصمم شده‌اند خارج از دایره جنجال‌های خبری و با دوری گرفتن از فضای مجازی، مسیر کمک به او را پیدا کنند. آنها حاضر به طرح نامشان نشده اما چندین بار گرد هم جمع شده‌اند تا راه موثری برای نجات این زندانی از بن بست پیدا کنند.
آنها در مرحله نخست متوجه شده‌اند از آن جایی که نظری با نیابت قضایی از ارومیه به گوهردشت منتقل شده، اساسا هیچ پرونده‌ای در دادگستری استان البرز و تهران نداشته و هیچ نهاد قضایی خودش را متولی پاسخگویی به جریان این زندانی نمی‌داند و معمولا همه درخواست‌ها را به دادگاهی در ارومیه ارجاع می‌دهند.
این گروه در اولین اقدام‌شان نسبت به استخدام یک وکیل برای محمد نظری قدم برمی دارند. وکیل انتخابی که از سوی دوستان نظری استخدام شده با مراجعه به ارومیه و پس از پیگیری ماجرا موفق به مطالعه این پرونده قدیمی می‌شود. آنها مصمم هستند مستقیما به مقامات قضایی مراجعه کرده و پرونده مبهم و تلخ این زندانی را به سرانجام برسانند.
یکی از زندانیان فعلی بند چهار زندان رجایی شهر که مدت شش ماه با محمد نظری هم اتاقی بوده میگوید آن طور که از محمد نظری شنیده، اداره اطلاعات ارومیه به دلایل کاملا شخصی مانع آزادی او می‌شوند.
او به عفو محمد نظری اشاره میکند: «در جریان پیگیری‌های خواهرش، چند سال پیش با درخواست عفو او موافقت کردند. حتی گزارش حسن اخلاقش از زندان رجایی شهر برای مقامات قضایی ارسال شد و نامه آزادی‌اش نوشته شد اما اداره اطلاعات ارومیه جلوی آزادی‌اش را گرفتند. بعدها گفت باشد آزاد نمی‌کنید؟ لااقل من را به زندان ارومیه منتقل کنید تا گاهی خواهرم را ببینم اما باز هم نامه دادند که نه با آزادی و نه با انتقال تو، موافقت نمی‌کنیم.»
