ویرانگرترین آزمایشات گرما هسته ای در جهان + دو فیلم
جزیره مرجانی کوچک انوتاک که در مجمع الجزایر میکرونزی در اقیانوس آرام قرار دارد، 65 سال قبل شهرت منحوسی در جهان پیدا کرد. ساعت هفت صبح روز اول نوامبر 1952 به وقت محلی آمریکا اولین بمب هیدرژنی در تاریخ بشریت را در اینجا مورد آزمایش قرار داد.
آندره کوتس، گزارشگر خبرگزاری اسپوتنیک می نویسد این جزیره زیبا و بهشت گونه طی چند ثانیه به جهنم تبدیل شد. فاجعه با ظاهر شدن شعله آتش درخشان و خیره کننده ای شروع شد و به دنبال آن امواج پرقدرتی همه روستاها و ساختمان را به آسانی در هم شکسته و از صحنه زمین محو کردند. آب دریا به جوش در آمده ، شن ها ذوب شده و زمین سوخت. ابر قارچ گونه عظیمی با ارتفاع چهار قله اورست بر فراز آتش به آسمان بلند شده و اراضی اطراف به قطر 161 کیلومتر را در خود فرو برد. قدرت انفجار رکورد و 10.4 مگاتن بود که تقریبا 700 برابر شدیدتر از انفجار هیروشیما است. می تاون گفت فقط یک سیارک بی نام که 65 میلیون سال قب به زمین برخورد کرده و به این تریب آغاز گر دوره یخبندان در کره زمین شد، ضربه شدیدتری به سیاره ما وارد کرده بود. با این وجود بشریت دیرتر بارها با بمب های پرقدرت تری نیز بازی کرده است. به مطلب ما درباره ویرانگرترین آزمایشات سلاح گرما هسته ای توسط ابرقدرت ها توجه کنید.
بمبی به اندازه یک خانه دو طبقه
نظامیان آمریکایی فقط یک سال و نیم بعد ـ اول مارس 1954 بمب هیدرژنی تمام و کمال را منفجر کردند. آزمایشات آن تحت عنوان Castle Bravo در جزیره مرجانی بیکینی ، متعلق به جمهوری جزایر مارشال انجام شد. پنتاگون طی مدت طولانی از این میدان آزمایش برای تست کردن بمب های هسته ای و گرما هسته ای استفاده می کرد. بمب جدید به نام SHRIMP (میگو) به مراتب کوچکتر از "ایوی مایک" و به شکل استوانه ای به قطر 1.35 متر و وزن 10.5 تن بود. هدف از آزمایشات ساختن بمبی بود که بتوان آنرا با یک هواپیمای بمب افکن سنگین حمل کرد. بعدا بر اساس نتایج حاصله در آزمایشات Castle Bravo بمب گرما هسته ای Мk21 ساخته شد که تا سال 1962 در خدمت ارتش آمریکا قرار داشت.
به عنوان سوخت گرما هسته ای بمب "میگو" برای نخستین بار از دیترید لیتیم استفاده شد که در داخل غشای اورانیوم دارای درجه اندکی غنا قرار داشت. قدرت محاسبه شده بمب بین 4 تا 8 مگاتن بود اما شدت انفجار آن از همه انتظارت فراتر رفته و به 15 میلیون تن تی ان تی رسید. ناظران در پناهگاه انفجار را به منزله یک زلزله شدید دانستند که پناهگاه آنها را به شدت لرزاند.ارتفاع ابر قارچ گونه 50 کیلومتر ،قطرش 100 کیلومتر و طولش هفت کیلومتر بود که بطور محسوس بیشتر از بمب قبلی به نام "ایوی مایک" است. این انفجار خرابی های شدیدتری را به وجود آورده و سیمای جزیره مرجانی بیکینی را برای همیشه تغییر داد. همچنین میزان آلودگی رادیواکتیوی منطقه فوق العاده زیاد بود. به گفته منابع امریکایی انفجار Castle Bravo، "کثیف" ترین انفجاردرسراسر تاریخ آزمایشات هسته ای امریکا بود. منطقه ای به طول بیش از 550 کیلومتر و عرض حدود 100 کیلومتر آلوده شد. باد رسوبات رادیو اکتیوی را به سرعت پخش و پراکنده کرد. ابرهای رسوبات رادیواکتیوی از جمله کشتی ماهیگیری ژاپنی "فوکوریو ت مایو" واقع در 170 کیلومتری جزیره بیکینی را پوشانده و در نتیجه همه سرنشینان مورد اصابت شدید ترین تشعشعات رادیوامتیوی ـ هرکدان حدود 300 رنتگن قرار گرفته و به آدم های معلول برای همه عمر خود نبدیل شدند. رادیست کشتی ژاپنی پس از شش ماه درگذشت. این حادثه موج تظاهرات گسترده ضد هسته ای در ژاپن و سراسر جهان را بر انگیخت.
پاسخ اتحاد شوروی
اولین بمب گرما هسته ای اتحاد شوروی 12 اوت 1953 میلادی یعنی یک سال بعد از بمب امریکایی "ایوی مایک" در میدان آزمایش "سمی پالاتینسک" منفجر شد. قدرت بمب "آر دی اس-6 اس" به مراتب کمتر از بمب امریکایی و حدود 0.4 مگاتن بود اما در عوض کوچک و با هواپیما بمب افکن توپولف 16 قابل حمل بود. با این وجود آنرا از هواپیما پرتاب نکرده بلکه در روی دکل ویژه 40 متری نصب کردند. در پنج متری این دکل پناهگاه مستحکمی قرار دادند که مشخصات انفجار را به ثبت می رساند. در مجموع بیش از 500 دستگاه اندازه گیری و فیلم برداری در پناهگاه های زیرزمینی و روی سطح زمین نصب کردند. 16 هواپیما از هوا ناظر انفجار بودند.
علامت انفجار ساعت 7 و 30 دقیقه صبح داده شد. دانشمندان شوروی ناظر آزمایش اعلام کردند قدرت انفجار 20 برابر اولین بمب اتمی شوروی بود. ساختمان های اجری واقع در شعاع چهار کیلومتری از مرکز انفجار بطور کامل ویران گردیدند. همچنین پل راه آهن صد تنی واقع در فاصله یک کیلومتری از محل انفجار همچون جعبه مقوایی به فاصله 200 متری پرتاب شد. در نتیجه انفجار ابر رادیوآکتیوی به اندازه 100 در 200 کیلومتر به وجود آمد.
اولین بمب هیدرژنی شوروی ـ موازنه هسته ای دو ابرقدرت
آزمایشات شوروی در آمریکا ترس و وحشت واقعی به وجود آورد. در حالی که بمب هیدرژنی امریکا به اندازه یک خانه بزرگ بود، اتحاد شوروی چنان سلاح ویرانگری در اختیار داشت که می شد آنرا در هواپیما بارگیری کرده و سپس به روی کشور دشمن انداخت. دیرتر در بالا بردن قدرت بمب هیدرژنی کوچک "آردی اس-37" توفیق حاصل شد و شدت انفجار در جریان آزمایش آن به 1.6 مگاتن رسید. به این ترتیب دانشمندان، مهندسان و طراحان شوروی برای نخستین بار از مرز یک مگاتن عبور کردند.
بمب هیدرژنی 58 مگاتنی موسوم به "بمب تزار" با مارک "آ ان602" که اتحاد شوروی آنرا در دوره سالهای 1954 تا 1961 ساخت بحق پر قدرت ترین بمب گرما هسته ای در همه زمان ها محسوب می شود. این هیولای هشت متری به وزن 26.5 کیلوگرم روز 30 اکتبر 1961 در میدان آزمایشات هسته ای "سوخوی نوس" در مجمع الجزایر "نووایا زملیا" مورد آزمایش قرار گرفت. به عنوان حامل از مدل ویژه هواپیمای بمب افکن استراتژیک "توپولف 95 و" استفاده شد. بمب "آ ان602" از ارتفاع 10.5 کیلومتری روی هدف انداخته شده و در ارتفاع 4200 متری منفجر شد. طی این مدت هواپیمای حامل بمب توانست 40 کیلومتر از محل دور شود اما در هرحال موج ضربتی انفجار آنرا بطور محسوس تکان داده و لرزاند. هیچکس هیچگاه آنچه را خلبان هواپیما بطور زنده دید، ندیده است.
شعاع کره آتش ناشی از انفجار به حدود 4200 متر رسید. ابعاد ابر قارچ گونه هسته ای به تقریبا حدود 70 کیلومتر رسید و از مرزهای استارتوسفر فراتر رفت. موج لرزه ای انفجار سه بار کره زمین را دورزد. یونیزه شدن استارتوسفر باعث ایجاد اختلالات در ارتباطات رادیویی حتی در فاصله صد ها کیلومتری از میدان آزمایش طی حدود 40 دقیقه شد. تشعشعات نوری بطور بالقوه می توانست باعث بروز سوختگی درجه سوم در فاصله تا صد کیلومتری شود. اما آلودگی رادیوآکتیوی در محل عملا رخ نداد و اندازه گیری های انجام شده در مرکز انفجار دو ساعت پس از آن این نکته را نشان داد.
سازندگان "بمب تزار" ثابت کردند که قدرت بمب گرما هسته ای می تواند نامحدود باشد اما خوشبختانه بعد از آن هیچ کشوری بمب قوی تر و سنگین تری را آزمایش نکرده است. آخر بدون این هم هزاران انفجار هسته ای و گرما هسته ای انجام شده توسط کشورهای گوناگون ضررهای زیادی را به سیاره ما وارد کرده اند. هرکدام از ما به خاطر عواقب آزمایشات هسته ای بطور متوسط مورد اصابت 7 تا 10 میکروسیورت تشعشعات رادیو آکتیو قرار می گیرد اما این رقم در جاهای نزدیک به میدان های آزمایشات هسته ای می تواند بسیار بیشتر باشد و چنین جاهایی در دنیا کم نیست.
