شرق ـ ارمغان جوادنیا: ارز مداخله‌ای عبارتی نقش‌بسته روی تابلوی صرافی‌های عامل بانک مرکزی است که با ورودش به بازار ارز، دلار سه‌نرخی شد. سه نرخ مبادله‌ای (۳۶۰۵)، مداخله‌ای (۴۲۸۰) و دلار عرضه‌شده از سوی برخی صرافی‌ها (۴۴۵۰) نرخ‌های این روزهای بازار ارز است. در روزهای ناآرام گذشته، بازار ارز چنان متلاطم شد که بانک مرکزی تصمیم به مداخله گرفت. کمیاب‌شدن ارز در بازار و گران‌فروشی برخی صرافی‌ها باعث شد بانک مرکزی از دیروز عرضه دلار به صرافی‌های عامل بانک‌ها را آغاز کند؛ ارزی که به قیمت چهارهزارو ۲۸۰ تومان و به مشتریان خاص عرضه می‌شود. گزارش میدانی «شرق» از چهارراه استانبول حاکی از آن است که دیروز بر اساس دستور بانک مرکزی ارز با نرخ مداخله‌ای در صرافی‌های عامل بانک‌ها از‌جمله ملی، ملت، پارسیان و توسعه صادرات توزیع شد؛ اما این عرضه فقط مخصوص دانه‌درشت‌ها و آنهایی است که بالای ۴۲۷ میلیون تومان ارز می‌خواهند. صرافی‌های عامل با ثبت‌نام از متقاضیان در ازای هر کارت ملی ۱۰۰ هزار دلار با نرخ مداخله‌ای (۴۲۸۰ تومان) می‌فروشند و عرضه کمتر از این رقم در دستور کار نیست. البته در برخی از صرافی‌های عامل بانک‌ها نیز به هر نفر پنج تا ۱۰ هزار دلار ارز مسافرتی به شرط داشتن بلیت و پاسپورت داده شد. به جز ناآرامی‌های روزهای گذشته پیش‌بینی نرخ ۳۸۵۰تومانی دلار در بودجه نیز عامل دیگری بود که موجب شد صرافی‌ها دلارها را در انبارها نگه دارند و به امید گران‌تر‌شدن آن، از خریدوفروش دلار خودداری کنند و در پی دلایل آن تأکید کنند که بانک مرکزی از عرضه ارز به صرافی‌ها خودداری کرده است.
دلار نداریم
روز گذشته چهارراه استانبول حال‌و‌هوای دیگری داشت. صرافی‌های ابتدای خیابان فردوسی بسیار خلوت بود و رونق چندانی نداشت. صرافی‌ها از خریدوفروش هر‌گونه ارز خودداری می‌کردند و نرخ دلار را از روی تابلوهای خود حذف کرده بودند. علاوه‌براین روی شیشه اکثر صرافی‌ها نوشته شده بود: به دلیل نوسانات ارزی قیمت ارز را از داخل بپرسید. وارد یکی از صرافی‌ها شدم. همین که درباره نرخ دلار پرسیدم، مسئول صرافی با صدای خشن و گرفته‌ای پاسخ داد: دلار نداریم. علت را پرسیدیم که دوباره بلندتر گفت: بانک مرکزی ارزی عرضه نکرده است. وارد صرافی دیگری شدم. در این صرافی نیز نرخ دلار روی تابلوی معاملات حذف شده بود. از قیمت دلار پرسیدم که مسئول آن صرافی نیز همان پاسخ را داد. همین‌طور که از راسته صرافی‌ها عبور کردم، وارد صرافی دیگری شدم. نرخ دلار از تابلوی این صرافی نیز حذف شده بود؛ اما برخلاف صرافی‌های دیگر دلار در این صرافی موجود بود؛ اما با نرخ چهارهزارو ۴۳۰ تومان. در صرافی‌های دیگر نیز خبری از خریدوفروش ارز نبود. صرافی‌ها نیز با خیال راحت و بدون کمترین نگرانی پشت میز نشسته بودند و تنها به این موضوع بسنده می‌کردند که تا اطلاع ثانوی دلار نداریم. وارد صرافی دیگری شدم. مسئول این صرافی نیز گفت که دلار نداریم و از پاسخ به سؤالات دیگر طفره رفت. مسئول یکی دیگر از صرافی‌ها نیز همان حرف‌های تکراری را زد و در پاسخ به شرایط بازار توضیح داد که بانک مرکزی به ما دلار نداده است و معلوم نیست این روند تا چه زمانی ادامه دارد. او درباره اینکه این روند تا چه زمانی ادامه دارد، اضافه کرد؛ در جریان اقدامات بانک مرکزی نیستیم. در‌این‌حال خریداران دلار یکی‌یکی وارد صرافی‌ها می‌شدند؛ اما دست خالی از صرافی‌ها باز می‌گشتند. همه سردرگم هستند و سخت دنبال صرافی می‌گشتند که بتواند ارز مورد نیاز آنها را تأمین کند؛ اما همگی دست خالی بازمی‌گشتند. مسئول یکی دیگر از صرافی‌ها در پی این سردرگمی‌ها گفت؛ صرافی‌ها امروز دلار ندارند. اگر دلار نیاز دارید، باید به صرافی عامل بانک‌ها مراجعه کنید. برای همین هم وارد یکی از صرافی‌های عامل بانک‌ها شدم که در یکی از مراکز خرید بزرگی در راسته دلارفروشان قرار داشت. یکی از کارمندان شرکت صرافی سپهر صادرات درباره توزیع ارز از سوی بانک مرکزی این‌گونه توضیح داد؛ اگر دلار می‌خواهید باید به پاساژ افشار بروید و آنجا ثبت‌نام کنید. کارت ملی هم باید داشته باشید. بعد از ثبت‌نام برای دریافت ارز می‌توانید به این صرافی مراجعه کنید. او درباره میزان دلاری که در اختیار هر فرد گذاشته می‌شود، گفت؛ آن‌طور که بانک مرکزی اعلام کرده است، به هر نفر صد هزار دلار آن هم با نرخ چهارهزارو ۲۷۰ تومان داده می‌شود. البته دراین‌میان برخی هم معتقدند که این صد هزار دلار تنها برای صرافی‌هاست و برخی دیگر عنوان می‌کنند که این میزان به افراد عادی هم داده می‌شود. به صرافی ملت که یکی دیگر از صرافی‌های عامل بانک مرکزی است، رفتم. آنجا هم شلوغ بود و جمعیت زیادی هم بیرون آن صف کشیده بودند. مسئول صرافی ملت نیز گفت؛ برای دریافت صد هزار دلار باید ثبت‌نام کنید. او در پاسخ به این سؤال که این صد هزار دلار به چه کسانی داده می‌شود، پاسخ داد که هم صرافی‌ها و هم مردم می‌توانند این میزان را با داشتن کارت ملی دریافت کنند. وارد صرافی ملی شدم که با فاصله کمی از صرافی ملت قرار گرفته است. از مسئول صرافی ملی درباره توزیع ارز پرسیدم که گفت؛ در این صرافی فقط پنج هزار دلار ارز مسافری با نرخ چهارهزارو ۲۸۴ تومان داده می‌شود؛ آن هم به شرط داشتن پاسپورت و بلیت.
ثبت‌نام برای ۱۰۰هزار دلار
به سمت پاساژ افشار رفتم. محلی که برای ثبت‌نام دلار بانکی در نظر گرفته شده است. نرسیده به این پاساژ مقابل صرافی پارسیان که تحت نظارت بانک مرکزی است، جمعیت زیادی صف کشیده‌اند. همه در حال پچ‌پچ هستند. عده‌ای هم مدام در حال تماس با دوستان و آشنایان خود هستند و با صدای آهسته و آرام می‌گویند؛ اینجا صد هزار دلار می‌دهند. بعد یک مقدار بلندتر اضافه می‌کنند؛ کارت ملی یادتان نرود. کرکره صرافی پایین است؛ اما به فاصله کمی در شیشه‌ای از پشت کرکره باز می‌شود و برگه‌ای را به افراد می‌دهد. اینجاست که متوجه می‌شوم در این صرافی‌ها هم ثبت‌نام دلار انجام می‌شود. یکی از افرادی که در صف ایستاده، با صدای بلند می‌گوید؛ اینجا فقط به صرافی‌ها ارز می‌دهند. برای دریافت ارز باید به صرافی دیگری که کمی پایین‌تر قرار گرفته سر بزنید. در آنجا می‌توانید پنج تا ۱۰ هزار دلار دریافت کنید. به پاساژ افشار رسیدم. اینجا برخلاف راسته صرافی‌های فردوسی بسیار شلوغ و بازارش حسابی داغ است. جمعیت زیادی دور سبزه‌میدان گرد هم آمدهاند. از صبح زود آمدهاند تا برای دریافت صد هزار دلاری که از سوی بانک مرکزی در اختیار صرافی‌های عامل بانک‌ها گذاشته شده، ثبت‌نام کنند. جمعیت به قدری است که صدا به‌سختی شنیده می‌شود. نماینده بانک مرکزی هم بعد از ارائه کارت ملی و کارت عابربانک از افراد متقاضی ثبت‌نام می‌کند. جمعیت زیادی هم منتظرند تا بعد از اعلام نام‌شان برای دریافت دلار به صرافی‌های عامل مراجعه کنند. درهمین حال برخی می‌گویند معلوم نیست این روند در روزهای آینده ادامه خواهد داشت یا نه؟ با‌وجود‌این باید دید تزریق این میزان ارز از سوی بانک مرکزی که روز گذشته آغاز شده، آیا می‌تواند نوسانات بازار ارز را کاهش دهد یا با این اقدام دلار در روزهای آینده ملتهب‌تر خواهد شد؟
ارز ۳ نرخی شد
نرخ آزاد، نرخ مبادله‌ای و حالا نرخ مداخله‌ای. این خلاصه چیزی است که این روزها در بازار ارز شاهدش هستیم نرخی که بانک مرکزی سه‌هزارو ۶۰۵ تومان می‌داند، نرخی که با نام نرخ مداخله‌ای از سوی بانک مرکزی با قیمت چهار هزارو ۲۷۸ تومان در بازار عرضه می‌شود و نرخ سومی که این روزها برخی صرافان با قیمت چهارهزارو ۴۵۰ تومان عرضه می‌کنند. ارزی که البته با این قیمت عرضه می‌شود، اما فروخته نمی‌شود و صرافان با برداشتن تابلوهای قیمتشان، نه حاضر به عرضه آن با چنین قیمتی هستند و نه می‌توانند با نرخ بالاتری که مدنظر دارند عرضه‌اش کنند. برخی که جرئت بیشتری دارند، خطر کرده و قیمت بازار آزاد را تعیین می‌کنند: بیش از چهارهزار و ۴۰۰ تومان. نکته اینکه این ارز مداخله‌ای تنها به کسانی عرضه شده است که قدرت خرید حداقل صدهزار دلار را داشته باشند. به عبارت دیگر این مداخله تنها در تعامل با خریدارانی انجام شده که حداقل ۴۲۷ میلیون تومان نقدینگی قابل سرمایه‌گذاری در بازار ارز را داشته باشند. یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد اگر کسی تنها و تنها همین کف خرید ارز از بانک مرکزی را (یعنی ۴۲۷ میلیون تومان) انجام داده باشد، ساعتی بعد، ارزی معادل (۴۴۵ میلیون تومان) در اختیار داشته و ۱۸ میلیون تومان از همین تفاوت قیمت سود کرده است. غم‌انگیز اینکه فشاری که امروز بانک مرکزی برای چنین مداخله‌ای متحمل می‌شود، در آینده‌ای نه‌چندان‌دور بالاخره روی دوش مردمی خواهد افتاد که نه می‌دانند پاساژ افشار کجاست و نه می‌دانند چرا متحمل این فشار می‌شوند.
