شرق - رایزنی‌های برجامی بار دیگر آغاز شد؛ از مسکو تا بروکسل؛ در مسکو با همتای روس و در بروکسل با همتایان اروپایی. این رایزنی‌ها هم‌زمان شده با فرارسیدن موعد تصمیم دونالد ترامپ درباره برجام. «استیون گلدستاین»، مدیر کل دیپلماسی و امور عمومی وزارت امور خارجه آمریکا، اعلام کرده دولت ترامپ جمعه ساعت ۲۴ به وقت نیویورک و ۸ صبح شنبه به وقت تهران تصمیم خود را درباره توافق هسته‌ای با ایران (برجام) اعلام خواهد کرد. اگرچه ممکن است اعلام این تصمیم تا هفته آینده نیز به تأخیر بیفتد، اما شرکای دیگر برجام نگران این تصمیم‌گیری هستند. نشانه‌های زیادی دال بر این است که این نوبت، ترامپ کار خود را با برجام و ایران یکسره می‌کند و از این توافق خارج می‌شود، اما دیگر شرکا می‌کوشند همچنان آمریکا را از این تصمیم بازدارند. روز گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، راهی مسکو شد تا با همتای روس خود درباره برجام مذاکره کند. ظریف امروز برای مذاکره درباره برجام با همتایان اروپایی‌اش راهی بلژیک می‌شود. سفر دوم به دعوت فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، انجام می‌شود. در این سفر عباس عراقچی تنها عضو باقی‌مانده از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در کنار ظریف حضور دارد.
هفته تصمیم‌گیری
این مذاکرات در حالی رقم می‌خورد که ترامپ اواسط مهرماه به‌جای اعلام پایبندی ایران به برجام، این توافق و تصمیم‌گیری آن را به کنگره واگذار کرد. او با طرح ادعاهایی درباره ایران مدعی شد باید نواقص برجام رفع شود و از کنگره خواست با افزودن بندهایی این نواقص را رفع کند. این در حالی است که این توافق بین ایران و شش کشور دیگر و اتحادیه اروپا منعقد شده و همه طرفین تأکید کرده‌اند که آمریکا به‌عنوان یک شریک نمی‌تواند در برجام تغییری ایجاد کند. ایران نیز به‌عنوان کشوری که این توافق درباره برنامه هسته‌ای‌اش به دست آمده می‌گوید هیچ تغییری را در برجام نمی‌پذیرد و تأکید می‌کند که آمریکا باید به تعهداتش طبق برجام عمل کند. براساس برجام آمریکا باید در یک دوره سه‌ماهه و یک دوره شش‌ماهه، تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید تعلیق و پایبندی ایران به برجام را تأیید کند. این در حالی است که نهاد اصلی تأییدکننده پایبندی ایران به برجام، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که تاکنون ۹ بار پایبندی ایران به برجام را تأیید کرده و در گزارش عملکرد سال ۲۰۱۷ نیز این را تأیید کرده است؛ اما ایالات متحده بعد از تغییر دولت سعی در منهدم‌کردن تمام دستاوردهای دولت پیشین داشته، ازهمین‌رو برجام به سیبل ترامپ تبدیل شد. کنگره آمریکا درحالی‌که سه ماه از روزی که ترامپ برجام را به آنها محول کرده، گذشته هنوز تصمیمی درباره این توافق نگرفته است. در این مدت افراد زیادی تلاش کردند با آنها رایزنی کنند. فدریکا موگرینی و بوریس جانسون، لودریان و یوکیا آمانو مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزیر خارجه انگلیس، وزیر خارجه فرانسه و مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جزء کسانی بودند که اعلام شده به واشنگتن رفتند و با آنها درباره برجام مذاکره کردند. گروهی دیپلمات اروپایی نیز اواخر سال میلادی برای این مذاکرات به واشنگتن رفتند. محور همه این مذاکرات این بود که ادامه برجام به نفع همه است. آنها معتقدند که برجام درباره کنترل برنامه هسته‌ای ایران موفق بوده و یک مکانیسم موفق را نباید از بین برد؛ اما ترامپ معتقد است مسائل دیگری که با تهران وجود دارد مثل نقش منطقه‌ای ایران نیز باید در این توافق گنجانده شود. او معتقد است اوباما به ایران امتیاز داده و پول کلانی به ایران بازگردانده شده، درصورتی‌که چیزی عاید آمریکا نشده است. به‌دنبال برجام تجارت ایران با اروپا تسهیل شده و قرارداد با دو شرکت هواپیمایی بویینگ و ایرباس جزء امتیازهای این توافق برای تهران و طرف اروپایی بوده است. البته ایرباس هم برای بستن این قرارداد از وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز گرفته بود. حالا برای برجام یک بار دیگر ساعت صفر شده تا دونالد ترامپ در مورد آن تصمیم بگیرد. او در کمتر از یک سالی که روی کار آمده از توافق پاریس و یونسکو خارج شده، رابطه‌اش با سازمان ملل را به حداقل رسانده و درباره کره شمالی نیز سخنان تحریک‌کننده‌ای گفته است. حالا مشخص نیست او با برجام چه می‌کند؟
خود ترامپ هم نمی‌داند
ظریف در مسکو می‌گوید: «بعید می‌دانم خود آقای ترامپ هم هنوز اطلاع داشته باشد که در ارتباط با برجام چه کار کند». یکی از سیاست‌هایی که آقای ترامپ دنبال کرده این است که قابل پیش‌بینی نباشد و ایشان در حدی این سیاست را به نهایت خود رسانده که دیگر آمریکا حتی برای هیچ‌یک از شرکایش نیز قابل اعتماد نیست.
ظریف در پاسخ به این سؤال که آیا این احتمال وجود دارد که با توجه به دعوت خانم موگرینی از شما برای سفر به بروکسل، آنها از تصمیم ترامپ در ارتباط با برجام آگاهی داشته باشند، با خنده گفت: من بعید می‌دانم خود آقای ترامپ هم اطلاع داشته باشد که می‌خواهد چه کند. حتما اروپایی‌ها هم هنوز اطلاع ندارند که آمریکایی‌ها چه تصمیمی خواهند گرفت. ظریف در دیدارش با لاوروف نیز با تشکر از حمایت‌های دولت فدراسیون روسیه از اجرای برجام و نقش سرگی لاوروف در به‌نتیجه‌رسیدن برجام، گفت: برجام از معدود دستاوردهای جامعه بین‌الملل در سال‌های گذشته است و همان‌طور که شما گفتید آژانس بارها تعهد ایران به برجام را تأیید کرده است، ولی متأسفانه یکی از اعضای برجام نه‌تنها تاکنون تعهدات خود را براساس برجام کامل اجرا نکرده، بلکه سیاست‌های مخربی را در پیش گرفته است. ازاین‌رو ما و شما و سایر اعضای برجام نیاز داریم از نزدیک هماهنگی کنیم که این دستاورد با جدیت پیگیری شود.
۲۱ سفر به روسیه
ظریف همچنین با بیان اینکه امروز حساب کردم از زمان پذیرش مسئولیت وزارت خارجه این بیست‌ویکمین بار است که به مسکو سفر کرده‌ام، اضافه کرد: رابطه ما با روسیه رابطه راهبردی است. روسیه یکی از اعضای مهم ۱+۵ است و در گفت‌وگوهای مربوط به برجام نقش مهمی داشت و از دو سال گذشته نیز در روند اجرای برجام نقشی اساسی داشته است. به گزارش ایسنا، ظریف به نقش روسیه در شورای امنیت در دو سال گذشته و برخورداری منافع جمهوری اسلامی ایران از حمایت روسیه در این شورا اشاره کرد و افزود: قبل از جلسه با وزیران امور خارجه سه عضو اتحادیه اروپا به همراه خانم موگرینی، در مسکو با سرگی لاوروف درباره برجام به‌ویژه سیاست‌های مخرب آمریکا درباره برجام گفت‌وگو خواهیم کرد. او با بیان اینکه جامعه بین‌الملل به صراحت نشان داده است که از سیاست‌های آمریکا درباره برجام حمایت نمی‌کند و حتی آن را مخرب می‌داند، به جلسه روز جمعه شورای امنیت که به اصرار آمریکا برگزار شده بود، اشاره کرد و گفت: آن جلسه به نظر ما بی‌مورد تشکیل شد و اصل تشکیل جلسه کاری غلط و خطرناک برای شورا بود و با توجه به فشارهای آمریکا این جلسه تشکیل شد؛ ولی خود آمریکایی‌ها در آن جلسه منزوی شدند و تقریبا همه کشورهایی که در آن جلسه صحبت کردند، بر برجام و ضرورت اجرای آن تأکید کردند و این نشان‌دهنده اجماع در‌این‌باره در جامعه جهانی است و به نظر ما باید این اجماع تبدیل به اقدام شود. ظریف با تأکید بر اینکه آمریکایی‌ها باید متوجه این اجماع جهانی شوند و سیاست خود را اصلاح کنند، تأکید کرد: اگر جامعه جهانی تمایل دارد برجام ادامه پیدا کند، باید در برابر هر اقدام خلاف برجام ایالات متحده آمریکا ایستادگی کند. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران انتخاب‌های گوناگونی دارد، ادامه داد: قطعا در همه این انتخاب‌ها منافع مردم ایران حفظ خواهد شد و به نظر ما این منافع تقویت می‌شود. مدیرکل دیپلماسی و امور عمومی وزارت امور خارجه آمریکا گفته اواخر هفته جاری، وزیر امور خارجه در کاخ سفید با ترامپ، ماتیس و سایر مقامات گفت‌وگو خواهد کرد، بحث‌ها در‌این‌باره همچنان ادامه دارد و ما روز جمعه در‌این‌باره تصمیم‌گیری خواهیم کرد.
