یورونیوز، سرانجام بامداد شنبه حمله مشترک آمریکا، فرانسه و بریتانیا رقم خورد و بیش از صد موشک به سوی سوریه پرتاب شد؛ در این میان اظهار نظر وزارت دفاع روسیه مبنی بر اینکه تجهیزات ضد هوایی این کشور در دفاع از سوریه مشارکت نداشته‌اند در کنار دیگر مواردی که طی این روزها در رسانه‌ها مطرح بود، بار دیگر این گزاره را میان منتقدان مطرح کرد که روسیه شریک مطمئنی نیست.
چرا بسیاری از ایرانی‌ها و به ویژه اصلاح‌طلبان همواره روسیه را شریکی غیر قابل اطمینان می‌خوانند؟
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که پیشینه تاریخی ایران و روسیه به واسطه عهدنامه‌های ننگین ترکمنچای و گلستان سبب شده است تا ایرانیان همواره نسبت به کشور شمالی خود بیم داشته باشند و بسیاری از اصلاح‌طلب‌ها نیز همواره با اشاره به موضوعاتی نظیر اس ۳۰۰، نیروگاه بوشهر و رژیم حقوقی دریای خزر و سهم حداقلی ایران از بزرگترین دریاچه جهان، بر طبل بی‌اعتمادی بکوبند و روس‌ها را غیرقابل اعتماد بخوانند. برآیند این افکار سبب شده است که برخی در جامعه ایران بر این باور باشند که روسیه آنها را دور خواهد زد؛ موضوعی که این روزها با تقابل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در سوریه بسیار پررنگ‌تر از پیش شده است. البته باید اشاره کرد که رویکرد مشابه متقابلی نیز از سوی اصولگرایان در تقابل با آمریکا و بریتانیا وجود دارد.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
بررسی علل یاد شده تاریخی در مجال این یادداشت نیست؛ از این رو نگارنده تنها به این موضوع بسنده می‌کند که باید به خاطر داشت زمانی که حکومتی از استراتژی مدون در سیاست خارجی و تدبیر به مفهوم عینی آن در کشورداری برخوردار نباشد، نمی‌تواند بر قدرت‌های دیگر خرده بگیرد که چرا در امور داخلی آن دخالت کرده‌اند و منافعش را به واسطه منافع خودشان نادیده گرفته‌اند.
در سال‌های اخیر همواره اغلب اصلاح‌طلبان و جریان روشنفکری در ایران، روس‌ها را شریک مطمئنی برای جمهوری اسلامی ندانسته و تلاش کرده اند وزنه تعاملات را به سوی غرب سوق دهند، اگر چه آنها نیز به واسطه دستاوردهای نافرجام برجام و گمانه زنی‌ها در رابطه با خروج آمریکا از این معاهده بین‌المللی تحت فشار اصولگرایان هستند که تمرکزشان بر روابط با روسیه است.
اما به نظر می‌رسد یکی از علل مهمی که مردم روس ها را شریک غیر قابل اطمینان می‌دانند، تفسیرهای نادرستی است که از سوی برخی دولتمردان ارائه می‌شود؛ تفاسیری که به مرور زمان برای کارشناسان و مردم توقع ایجاد می‌کند و هنگامی که موضوعی غیر آن رخ می دهد، در اصطلاح عامیانه مردم این طور می‌اندیشند که طرف روس از پشت به آنها خنجر زده و آنها را دور زده است؛ فارغ از آنکه استراتژی کرملین از ابتدا در مسیر دیگری بوده است. اتفاقی که طی سال‌های دولت حسن روحانی نیز تشدید شد. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، داماد علی یونسی، دستیار رئیس جمهور در امور اقوام سکان سفارت ایران در روسیه را به دست گرفت. در این سال‌ها برای آنکه به مخالفان برجام پاسخ دهند که دولت به صورت یکجانبه به غرب گرایش ندارد و دیپلماسی فعالی را دنبال می‌کند، همواره بر گسترش همکاری‌های ایران و روسیه تاکید می‌کردند. سفیر ایران در روسیه پس از هر دیدار کاری روحانی با پوتین که همه آنها در حاشیه کنفرانس‌های چندجانبه رخ داده است، با تکیه بر تعداد دیدارهای روسای جمهور، روابط ایران و روسیه را استراتژیک‌تر از قبل می‌خواند. موضوعی که در گفته‌های برخی اصولگرایان شدت بیشتری داشت تا آنجا که برخی از گرایش پوتین به اسلام شیعی در مقابل عربستان سخن می‌گفتند و به بازگشایی حسینیه‌ها و مساجد شیعی در روسیه اشاره می‌کردند.
این ادعاها در حالی است که روسیه میان سال‌های اخیر تلاش دارد با تمامی قدرت‌های منطقه‌ای وارد مذاکره شود و خود را محور گفتگوها قرار دهد؛ این دیپلماسی چندجانبه از یک سو و همکاری های عمیق راهبردی میان مسکو-تل‌آویو از سوی دیگر نشان می دهد که منافع واقع‌گرایی مسکو با منافع تهران به گونه استراتژیک گره نخورده است و در مسیر تاکتیکی در راستای منافع ملی طرفین همکاری‌ها ادامه دارد.
از سوی دیگر سیاستگذاری نادرست و خبرهای ضد و نقیض از سوی برخی دولتمردان ایرانی سبب شد میان این سال‌ها بار دیگر افکار عمومی نسبت به روس‌ها بی‌اعتماد شود. میان این سال‌ها سفیر ایران در مسکو برای آنکه گسترش روابط دو کشور را نشان دهد، بارها از لغو روادید میان ایران و روسیه در آینده نزدیک سخن می‌گفت، حال آنکه این اتفاق در عمل تحقق پیدا نکرده بود و مردم ایران بر این باور می شدند که روس ها کارشکنی می کنند؛ از سوی دیگر ایرانی ها در مقطعی از سوی خبرگزاری‌های روسیه شنیدند که روسیه از پایگاه نوژه استفاده می‌کند، در حالی که مقامات ایرانی تکذیب می‌کردند و بعد چندین بار تکذیب به یکباره تائید شد. عدم فهم پذیری از آگاهی راستین با توجه به پیشینه تاریخی این سوال را در ذهن مخاطبان پدید می‌آورد که چرا گفته‌های روسیه و ایران اینقدر با یکدیگر در تضاد هستند؛ موضوعی که در پروسه تحویل سامانه دفاعی اس سیصد نیز مشاهده شد و این ایام در پاسخ نظامی روسیه نسبت به غرب مطابق تفسیرهای ارائه شده خودنمایی می‌کند.
