آنها حتی شغل رسمی نیز ندارند، تکدی گری و دست فروشی شغل اصلی آنهاست و به واسطه این نوع زندگی، کنش های اجتماعی آنها نیز تغییر می کند. حاشیه نشین ها کمتر بومی شهرهایی هستند که در آنها زندگی می کنند. آنها از یک سو به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری و از سوی دیگر بر اثر عوامل پس ران شهری از محیط های شهری پس زده می شوند و به تدریج در کانون های به هم پیوسته یا جدا از هم در قسمت هایی از شهر سکنا می گزینند. محل سکونت و نوع مسکن آنها با محل سکونت متعارف شهری مغایر بوده و مالکیت آن غالبا غصبی است. همچنین آنان از نظر وضعیت فرهنگی و اقتصادی نیز با جمعیت شهری تمایز دارند. حاشیه نشینی در استان خراسان رضوی نیز یکی از معضلات اصلی محسوب می شود. به گفته تقی زاده خامسی، شهردار مشهد، بزرگ ترین معضل شهر مشهد حاشیه نشینی ٣٠ درصد از جمعیت این شهر است که در کل مجاورین که ٣،٥ میلیون نفر هستند اثر گذاشته است. مردم معمولا از شهرستان ها و نقاط دور آمدند و در حاشیه شهر مشهد خانه های غیرقانونی ساختند، بچه هایشان به مدرسه می روند و وضعیت مناسبی ندارند. بعد از انتشار خبر کشته شدن ندا علیزاده، کودک شش ساله افغانستانی، گروه جامعه روزنامه «شرق»، در سفری یک روزه به استان خراسان رضوی، وضعیت حاشیه نشینی در محل وقوع این قتل را مورد بررسی قرار داد. محل وقوع قتل محله ای است که به نام قلعه ساختمان مشهور است. قلعه ساختمان متشکل از چند محله است؛ محله هایی که آسیب های اجتماعی به واضح ترین شکل ممکن در آن جمع شده اند. محله ای متشکل از بلوچ ها، فارسی زبان ها و افغانستانی ها. میلان ٦ یکی از پرآسیب ترین کوچه های قلعه ساختمان است. مهلا گلمکانی، مدیر خانه علم جمعیت امام علی است. حالا چهار سال است که جمعیت امام علی در محله قلعه ساختمان خدمات مددکاری ارائه می کند. به گفته گلمکانی، مردم آنها را به عنوان معلم پذیرفته اند. او می گوید: «از نظرشان ما خانم معلم های بی کاری هستیم که فقط می توانیم درس بدهیم و کار بیشتری هم از ما برنمی آید. توقعی هم از ما ندارند، اما بعد از روزهای اول که تلاش می کردند به ما هم مواد بفروشند، دیگر ما را پذیرفتند و رفت وآمد ما هم اینجا آغاز شد. وارد محله هم که بشوید می بینید بیشترین متلکی هم که لات های محله به ما می گویند همین است: باز معلم ها اومدند. خاله به ما هم درس می دید؟ حتی حضورمان در خانه ها هم همین قدر است. ممکن است هربار که ما وارد یک خانه می شویم همه چیز عیان اتفاق بیفتد، یک عده در حال مصرف مواد مخدر باشند، چند نفر تن فروشی کنند و بچه ها هم آماده رفتن به محله برای جابه جایی مواد مخدر باشند». در میانه تمام خانه هایی که به دلیل فروش مواد مخدر پلمب شده اند، تک وتوک خانه ای باقی مانده که از پلمب جان سالم به در برده.

چند خانه متحدالشکل با درهای سبزرنگ هم وجود دارند که مسئولان جمعیت امام علی می گویند اینها مسجدهای اهل تسنن محله است که خودشان درست کرده اند؛ یعنی خود اهالی بلوچ منطقه خانه هایی را به عنوان مسجد مشخص کرده اند تا امورات شرعی شان را در آنجا انجام بدهند. از اول تا انتهای کوچه خبری نیست و تقریبا خلوت است، تک وتوک بچه ها پابرهنه از خانه بیرون آمده اند و دوان دوان وارد خانه های دیگر می شوند، اینها فروشنده های کوچک محله هستند، مواد جابه جا می کنند، در می زنند، بسته را تحویل می دهند و در ازایش یا طلبی صاف می شود یا مواد دیگری به دست بچه داده می شود یا مبلغی که بتواند یک روز خانواده را بگذراند؛ بچه های بی شناسنامه، بچه های ازاینجامانده و ازآنجارانده بدون وطنی که غربتی صدایشان می زنند و وقتی در آغوشت جای می گیرند، شبیه همه بچه ها هستند، اما با دغدغه های متفاوت... یکی از آنها اسمش عباد است...، توی بغلم جابه جا می شود و می گوید: خاله شناسنامه میدی بهم؟ در جواب اینکه شناسنامه می خواهد چه کار، می گوید: شناسنامه می خوام که بابام یارانه بگیره... . در یک ساعت قدم زدن میان میلان ٦، مسئولان جمعیت امام علی متوجه می شوند که خیلی از دانش آموزانشان عروس شده اند و رفته اند. زهرا، آرزو و ستاره قبل از عید از شهر رفته اند. عباد می گوید: ستاره و آرزو رفتند شمال، زهرا هم نیشابور... . گلمکانی می گوید میانگین سنی بچه هایی که اینجا ازدواج می کنند، بین ١٠ تا ١٤ سال است. آنها وقتی به دنیا می آیند، نامزد می شوند و یک روز از مدرسه صدایشان می کنند تا به خانه بخت بروند.

خانه مهدی

عبد را صدا کرده اند تا برایمان تمپو بزند. اینجا خانه مهدی است؛ مرد ٤١ساله ای که با چهار فرزندش بیش از ١٢ سال است ساکن میلان٦ است. آنها خرده فروش های محله اند. مهدی عکس برادرش را نشانمان می دهد و می گوید: چهار ماه پیش در دماوند گم شده، اگر تهران می روید برایم پیدایش کنید. خانه مهدی برق ندارد؛ یک رشته سیم برق از داخل کوچه برای روشن نگه داشتن بخاری و تلویزیون داخل خانه کشیده اند. از او به آرامی سراغ همسرش را می گیریم، پک محکمی به سیگارش می زند و می گوید: رفته خانه مشتری... . مهدی یکی از معدود خانواده هایی است که توانسته به کمک جمعیت امام علی برای خانواده شناسنامه بگیرد؛ اما هنوز یارانه آنها وصل نشده است. او می گوید: خب اگر می دانستم که شناسنامه به درد نمی خورد، این همه منتظر نمی ماندم، شناسنامه را بفروشم که برایم سود بیشتری دارد، هی اصرار کردید شناسنامه بگیر به چه دردم خورد؟ بالای خانه مهدی کوچه میلان ٦ تمام می شود؛ همان جایی که دیوارهای زمین های آستان قدس شروع می شود و تا آخر محله ادامه دارد. از اول قلعه ساختمان تا بعد از قلعه خیابان، معتادها بالای دیوار ایستاده اند و از صدمتری نگاهمان می کنند، وقتی عکاس دوربینش را درمی آورد، یکی از کارتن خواب ها قبل از پریدن برایش ژست می گیرد و می گوید: از ما قاتل های جانی عکس بگیر تا اعداممان کنند، می رویم توی زمین های امام رضا، اینجا نه مال شماست نه مال کس دیگر، مال امام رضاست. اینجا مال امام است، عکسم را بگیر و توی کتابت چاپ کن. این آخرین عکسی است که در دوربین ثبت می شود و همان موقع زن مهدی از خانه مشتری برمی گردد و جلوی در سیگاری روشن می کند و منتظر مشتری بعدی می ماند