صحرای سینا، بیت المقدس، ساحل غربی رود اردن و بلندی‌های جولان درهمان نخستین روز جنگ به دست ارتش اسرائیل افتاد و ائتلاف مصر، سوریه و اردن با پذیرش شکستی خفت بار پس از ۶ روز، آتش بس بی قید و شرط را پذیرفت.
ژنرال عامر فرمانده نیروی هوایی مصر که در زمان حمله اسرائیل مشغول بازی تنیس بود، خودکشی کرد و عبدالناصر هم اعتبار خود را چه در مصر و چه در میان اعراب از دست داد. موشه دایان در خاطرات خود از جنگ شش روزه می‌گوید وقتی ۴ هزار اسیر مصری را با یک سرباز اسرائیلی معاوضه کردم احساس غرور می‌کردم.
عبدالناصر که پس از شکست فاجعه بار تابستان۶۷ (جنگ شش روزه) به اشتباهات جبران ناپذیر خود پی برده بود سه سال بعد در سن ۵۲ سالگی به سکته قلبی درگذشت.
ژنرال دوگل رئیس جمهور وقت فرانسه که با ادامه اشغال سرزمین‌های عربی توسط اسرائیل مخالف بود، و پیش از جنگ شش روزه از طریق سازمانهای جاسوسی فرانسه از نقشه‌های اسرائیل آگاه شده بود، بعدها در یک مصاحبه به مسئوولیت مستقیم اسرائیل در طراحی جنگ شش روزه اشاره کرد.
پس از مرگ عبدالناصر، جانشین او، انورسادات که سیاستمدار پراگماتیست و هوشمندی بود به این نتیجه رسید که مصر نمی‌تواند سرنوشت خود را با سرنوشت فلسطین پیوند بزند و سیاست‌های عبدالناصر را ادامه دهد. او که منافع مصر را مقدم بر مصالح فلسطین می‌دانست و ادامه خصومت با اسرائیل را مانع سرمایه گذاری‌های خارجی و توسعه اقتصادی مصر ارزیابی می‌کرد، از آغاز به فکر صلح با اسرائیل بود. او اما برآن بود که پیش از صلح به یک پیروزی در برابر اسرائیل نیازمند است تا نه از سر ضعف بلکه از موضع برابر و در حالی که مصر از احساس تحقیر جنگ شش روزه رها شده و غرور خود را بازیافته با اسرائیل مذاکره کند. پیروزی نسبی ارتش مصر در جنگ غافلگیر کننده ۱۹۷۳ این فرصت تاریخی را برای او ایجاد کرد. او موفق شد به ازاء به رسمیت شناختن اسرائیل و امضای قرارداد صلح با این کشور صحرای سینا را پس بگیرد و مناسبات خود را با غرب نیز بهبود بخشد. اما اسلامیستهای مصر که در توهم نابودی اسرائیل بودند و این حرکت سادات را خیانت به آرمانهای خود تلقی می‌کردند سرانجام او را ترور کردند و جمهوری اسلامی هم با حمایت آشکار از این جنایت نام قاتل انور سادات (خالد اسلامبولی) را بر یکی از خیابانهای تهران گذاشت. در چهل سال گذشته شعارهای تند روانه جمهوری اسلامی علیه اسرائیل بزرگترین مانع عادی سازی مناسبات ایران و غرب و مانع اصلی انباشت سرمایه و توسعه اقتصادی ایران بوده است.
امروز اسرائیل به لحاظ نظامی دهها بار قوی تر از ۵۰ سال پیش است. این دولت با وجود سرپیچی از قطعنامه‌های شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با وجود ادامه اشغال سرزمین‌های فلسطینی و زورگویی‌ها و سرکوب‌های خونین علیه مردم فلسطین که از مصادیق جنایت جنگی محسوب می‌شوند به برکت دیپلماسی حساب شده و ماهرانه‌اش و ایجاد شبکه‌ای از لابی‌های موثر در آمریکا، اروپا و دیگر نقاط جهان، در موقعیت بین المللی محکم و مناسبی قرار دارد. بطوریکه از این نظر با هیچ یک از کشورهای عربی و اسلامی قابل مقایسه نیست.

جمهوری اسلامی و اسرائیل

سقوط شاه و روی کار آمدن رژیم اسلامی، فلسطینی‌ها را به بازپس گیری سرزمینهای اشغالی امیدوار کرد. تصویر خندان و خوشحال یاسر عرفات که آیت الله خمینی را در آغوش گرفته نمادی از این توهم در نخستین روزهای پس از انقلاب ایران است. در آن زمان عرفات با خوشنودی می‌گفت اگر پشتیبانی مصر را ازدست دادیم در عوض با انقلاب ایران ورق به سود فلسطین برگشته است.
جمهوری اسلامی از نخستین روز تولد خود نابودی اسرائیل را یکی از اهداف اساسی خود قرار داد. آیت الله خمینی آخرین جمعه هر ماه رمضان را روز "آزادی قدس" نام گذاری کرد. از آن زمان تا به امروز شعار "مرگ بر اسرائیل"، دشمنی با اعراب متمایل به مصالحه با اسرائیل، حمایت ازافراطیون فلسطینی و وعده نابودی قریب الوقوع اسرائیل ورد زبان سران جمهوری اسلامی بوده است. اما هرچه جمهوری اسلامی در این عرصه بیشتر شعار داده، اسرائیل در عمل بهتر و بیشتر از آن به سود پایمال کردن حقوق فلسطینی‌ها و تحکیم قوای نظامی و موفقیت بین المللی خود بهره برداری کرده است.
در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق یکی از شعارهایی که بر درودیوارهای تهران و سایر شهرهای کشور به چشم می‌خورد این بود که "راه قدس از کربلا می‌گذرد".
پس از آزادی خرمشهر، سران جمهوری اسلامی بیش از شش سال جنگ میان دو کشور را بدون آن که حاصلی بجز ویرانی و مرگ جوانان برای دو طرف به همراه داشته باشد ادامه دادند. در همه این سالها اسرائیل با خیال آسوده همراه با گسترش توان نظامی خود، به توسعه شهرک‌ها در مناطق اشغالی و سرکوب فلسطینی‌ها ادامه داد...
اسحاق رابین در خاطرات خود نوشته است که برای من هیچ چیز شیرین تر از آن نبود که می‌دیدم جنگ میان دو دشمن اسرائیل سالها ادامه دارد.
پس از ترور اسحاق رابین دست راستی‌های اسرائیل روز به روز قدرت بیشتری در اسرائیل کسب کرده‌اند. آنها با قرارداد اسلو و تشکیل یک دولت مستقل در کنار اسرائیل از آغاز مخالفت داشته و با ادبیانی شبیه به جمهوری اسلامی نام سازش و تسلیم به آن داده‌اند. حمایت از گروههای تندرو و مخالفت با جریانات میانه رو فلسطین، تشدید اختلاف میان سازمانهای فلسطینی و جنگ‌های میان شیعه و سنی که تبلیغات رسمی جمهوری مدام به آن دامن زده است، با مقاصد و راهبردهای آنها کاملا خوانایی دارد.
در دوره ۸ ساله ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد که شعار نابودی اسرائیل بیش از هر زمان رونق پیدا کرد و همزمان شعله جنگ‌های نیابتی میان ایران و عربستان گسترش یافت، اسرائیل با بزرگنمایی قدرت نظامی ایران و گسترش ایران هراسی در جهان به بهترین وجهی از شعارها و تهدیدهای توخالی جمهوری اسلامی در جلب افکار عمومی جهانیان و کسب کمک‌های هرچه بیشتر از آمریکا بهره برداری کرد. در همین دوره بود که اجماع جهانی علیه ایران به قطعنامه شورای امنیت و تحریم ایران منجر شد.
آیا موساد در افراطی گری‌های جمهوری اسلامی نقش دارد؟
همواره از خود پرسیده‌ام که اگر قرار بود پس از سقوط شاه حکومتی در ایران بر سر کار آید که کاملا در خدمت منافع و مقاصد دست راستی‌های اسرائیل عمل کند، چه فرقی با جمهوری اسلامی داشت؟
سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی از چهار جهت به دولت دست راستی اسرائیل خدمت کرده است.
۱-ترساندن مردم اسرائیل از خطر ایران و تحکیم دولت دست راستی اسرائیل در داخل!
۲-جلب حمایت‌های مالی و معنوی جهانی برای اسرائیل!
۳-نزدیک شدن عربستان و امارات به اسرائیل در جهت شکل دادن ائتلاف علیه ایران
۴-تحت الشعاع قرار گرفتن مساله فلسطین
اگر در آغاز حیات جمهوری اسلامی سیاست خصومت با اسرائیل برای حکومت جدید جنبه اعتقادی و ایدئولوژیک داشت، با آشکار شدن پیامدهای مخرب این سیاست می‌توان گفت که ادامه شعارها و رفتارهای ضد اسرائیلی عمدتا جنبه ابزاری پیدا کرده است. اسرائیل یک قدرت اتمی است که گفته می‌شود بیش از ۳۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد. علاوه بر این ارتش اسرائیل از مجهزترین و کارآمدترین ارتش‌های جهان است. از اینها گذشته ایالات متحده که دارای قدرتمند ترین ارتش جهان است خود را ملزم به دفاع از اسرائیل و ضامن امنیت آن می‌داند. با این اوصاف کیست نداند که نوشتن شعار نابودی اسرائیل به زبان عبری روی موشکهای آزمایشی ایران و تکرار شعار محو اسرائیل از نقشه جهان که خود شعار دهندگان بهتر از همه به پوچی آن آگاهی دارند بزرگترین خدمت به مقاصد اسرائیل و بدترین خیانت به منافع ملی ایران است.
آیا در میان کسانی که جمهوری اسلامی را به این شعارها و سیاستهای فاجعه بار ترغیب می‌کنند، عوامل سازمان جاسوسی اسرائیل (موساد) حضور ندارند؟ آیا در این ۴۰ ساله سازمان موساد دست کم بطور غیر مستقیم در کشاندن جمهوری اسلامی به تبلیغات ضد اسرائیلی دخیل نبوده است؟ این را می‌دانیم که تاکنون تعدادی از افراد بلندپایه اطلاعاتی و نظامی ایران به جرم جاسوسی برای اسرائیل دستگیر شده‌اند. حتی گفته می‌شود که مامور میز اسرائیل در سازمان اطلاعات سپاه جاسوس اسرائیل از کار درآمده است.
عادی شدن مناسبات ایران و جهان، بدون کنار گذاشتن شعار نابودی اسرائیل غیرممکن است، اسرائیل متحد استراتژیک آمریکا و دولت‌های اتحادیه اروپا است. تهدید یک دولت عضو سازمان ملل متحد به نابودی آنهم دولت اسرائیل که به دلایل مختلف تاریخی، مذهبی و سیاسی جایگاه ویژه‌ای در آمریکا و کشورهای اروپائی دارد، فقط به درد متحد کردن جهانیان علیه ایران و قربانی کردن منافع و مصالح ملی ایران می‌خورد.
سالیان درازی است که هم اعراب و هم ایران در رقابت‌های خود با مساله فلسطین و اسرائیل ابزاری برخورد می‌کنند و مناسبات خود را با جنبش‌های فلسطینی و دولت‌های اسرائیلی تابع نزاع‌ها و مقاصد خود کرده‌اند. شکاف میان جنبش‌های فلسطینی نیز به نوبه خود به قدرت‌های منطقه‌ای فرصت دخالت در امور فلسطین و استفاده ابزاری از آن را تسهیل می‌کند و به فراخور آن موجب تضعیف و بی اعتباری جنبش فلسطین می‌شود. امری که اسرائیل در دهه‌های گذشته با هوشیاری به سود خود از آن بهره برداری کرده است.
اگر سیاستهای ناسنجیده و شعارهای عبدالناصر و متحدان عرب آن به مقاصد اسرائیل در اشغال سرزمین‌های فلسطینی و اعراب خدمت کرد. سیاستهای ۴ دهه گذشته جمهوری اسلامی به اهداف اسرائیل در ابدی کردن اشغال سرزمین‌های اعراب و تحت الشعاع قرار گرفتن مساله فلسطین خدمت کرده است.

چرخش نگاه ایرانی نسبت به اسرائیل

نسل ما -از هر گرایشی- در مبارزه علیه نظام پیشین، جنبش فلسطین را متحد خود و اسرائیل را بخاطر مناسباتش با حکومت وقت ایران در برابر خود می‌دید. امروز اما نسل جوان ایران نسبت به چهل سال پیش نگرشی دیگر به این مساله پیدا کرده است. نسل‌های جدید امروز ایران از آنجا که جمهوری اسلامی متولی دفاع از فلسطین و پرچمدار دشمنی با اسرائیل است نه فلسطینی‌ها را با خود همراه می‌بینند و نه اسرائیل را در برابر خود.
۴۰ سال ایدئولوژی و تبلیغات ضد اسرائیلی حاکمیت که یکی از انگیزه‌های حضور ایران در جنگهای نیابتی کشورهای عربی است هم بهانه‌ای بوده است برای ادامه سرکوب‌های داخلی و هم یکی از دلایل گسترش فقر و بیکاری وسیع ایرانیان. به این اعتبار چرخش نگاه ایرانی به مساله اسرائیل و فلسطین در جنبش دموکراسی خواهی و ضد دیکتاتوری کنونی طبیعی به نظر می‌رسد. این چرخش که در شعارهایی مثل "فلسطین رو رها کن - فکری به حال ما کن" خود را نشان داده به هیچ روی به مفهوم همراهی با سیاستهای سرکوبگرانه و زورگویانه اسرائیل علیه مردم فلسطین نیست. اتفاقا جدا از سیاستهای ضد اسرائیلی جمهوری اسلامی قضاوت عمومی نسبت به اسرائیل و یا دست کم نسبت به دولت دست راستی کنونی آن در ایران منفی است. در سالهای گذشته کارشکنی‌های دولت نتانیاهو چه در جریان شکل گیری برجام و چه پس از آن برای نابودی برجام که در حد خود موفق بوده، ماهیت دولت دست راستی اسرائیل و خصومت آن با منافع و مصالح ملی ایرانیان برمردم ایران آشکار شده است.

نگاه به اسرائیل از منظر منافع ملی

سیاست خارجی و مناسبات دیپلماتیک دولت‌ها تابعی است از منافع و مصالح ملی آنها. در این عرصه آرمانخواهی جایگاه چندانی ندارد.
هر دولتی با دولت‌های دیگر هم منافع مشترک دارد و هم در مواردی دارای تضاد منافع است. وقتی میان دو دولت رقیب تضاد منافع بر منافع مشترک برتری پیدا می‌کند به ناچار یا از راه دیپلماسی و مصالحه به حل و فصل آن برمی آیند و یا به راه حل‌های دشمنانه مثل تهدید، تحریم و جنگ روی می‌آورند.
از جنگ جهانی دوم به بعد برای اجتناب از جنگ نقش گفتگو و دیپلماسی میان دولت‌ها افزایش یافته و در عین حال نهادهای مختلف بین المللی برای حل و فصل دعواها و اختلافات میان دول پدید آمده‌اند.
منافع ملی هر کشوری از جمله ایران ایجاب می‌کند که سیاست خارجی و دیپلماسی از نگرش‌های ایدئولوژیک و آرمانی جدا شود. جمهوری اسلامی نه از طرف مردم ایران و نه از طرف فلسطینی‌ها برای حل مساله فلسطین و بیرون راندن اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی وکالت و نمایندگی ندارد.
هرکس و هر جریان سیاسی آزاد است که قضاوت خود را نسبت به اسرائیل دارا باشد. اما سیاست خارجی ایران باید تابع دو اصل زیر باشد:
۱- از آرا و اراده عمومی نشات گرفته باشد و ۲- تابعی از متغیرمنافع ملی باشد.
در همه چهل سال گذشته اما سیاست خارجی ایران در قبال اسرائیل در تقابل با دو اصل بالا و مطابق امیال مذهبی سران حکومت و مقاصد قدرت پرستانه آنان اتخاذ شده است. حاصل این بی اعتنایی به دو اصل بالا قربانی شدن منافع و مصالح ملی ایران به پای اهداف قدرت‌های جهانی و رقبای منطقه‌ای ایران بویژه جناحهای راست اسرائیل بوده است.