فرشته قاضی - یورونیوز
قیمت دلار در ایران روز دوشنبه رکورد بی سابقه ای از خود برجای گذاشت و از مرز ۱۳ هزار تومان گذشت. این در حالی است که قیمت دلار در برابر ریال ایران در شهریور ماه ۱۳۹۶ یعنی کمتر از یک سال پیش ۳۸۰۰ تومان بود.
طی یکسال گذشته ارزش پول ملی ایران بیش از ۷۰ درصد سقوط کرده است و بازار ثانویه و همچنین توصیه های آیت الله خامنه ای، رهبر ایران به سران سه قوه در خصوص راهکارهای برون رفت از بحران هم نتوانسته است جلوی سیر صعودی قیمت دلار و بحران اقتصادی حاکم بر کشور را بگیرد یا حداقل تاثیری مثبت در این راستا داشته باشد.
سعید لیلاز، روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل اقتصادی در ایران پیش می بینی می کند که قیمت دلار به ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان هم خواهد رسید. او در مصاحبه با یورونیوز در عین حال گفت که «اگر نظام جمهوری اسلامی شامل آقای خامنه ای و آقای روحانی بخواهند، کشور قائل به ایستادگی موثر در برابر تحریم های امریکا است اگر نیستیم به این معنی است که عمدتا نمی خواهند نه اینکه نمی توانند یا نمی شود.»
چرا اوضاع بهتر نمی شود؟
روزنامه دنیای اقتصاد که در تهران منتشر می شود ورود دوباره تقاضای سفته‌بازی و شکست پی در پی سطوح قیمتی را زمینه‌ساز بازگشت نوسانات به بازارها دانسته است.
سعید لیلاز، روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل اقتصادی و سیاسی در ایران در مصاحبه با یورونیوز گفت: «ورود اسکناس (دلار) از دی ماه سال گذشته به بازار ایران از سوی آمریکایی ها ممنوع شد و دولت روحانی هم در این زمینه بسیار بی کفایت و بسیار بد عمل [کرد] و دقیقا پا جای پای احمدی نژاد گذاشت و نتیجه شد وضعیتی که شاهد هستیم.»
آقای لیلاز توضیح داد: «شاکله بازار ارز ایران را بازار ثانویه تشکیل می دهد و ممکن است تصور بکنید که دلار با قیمت ۱۲ یا ۱۳ هزار تومان، صد درصد بازار ارز است درحالیکه تمام وارداتی که ما در شرکت های مختلف داریم انجام می دهیم با دلار زیر۸ هزار تومان در بازار ثانویه صورت می گیرد. چون ما با محدودیت اسکناس دلار مواجه هستیم فروش نفت که انجام می دهیم نمی توانیم اسکناس دلار بگیریم و می توانیم ال سی باز کنیم که بیش از ۸۰ درصد بازار و ۸ هزار تومان است ولی اسکناس ۱۲ هزار تومان است.»
مسئولان جمهوری اسلامی وضعیت اقتصادی ایران را، وضعیتی جنگی توصیف می کنند که بازار ثانویه و تدابیر اندیشیده شده از سوی دولت هم نتوانسته وضعیت فعلی را بهبود ببخشد. سعید لیلاز به یورونیوز گفت: «وقتی بازار ملتهب می شود از حالت نرمال و طبیعی خود خارج می شود، مردم دارایی های خود را تبدیل به طلا و دلار می کنند و این بر التهابات بازار دامن می زند. عامل دیگر اما سوءمدیریت دولت اقای روحانی است که به ناشیانه ترین شکل ممکن با این پدیده برخورد کرد. به نظر من آقای روحانی هیچ تصویر و برآورد روشنی در روز اول از موج تحریم هایی که به سمت اقتصاد ایران سرازیر می شد نداشت. تصمیم هایی گرفت و تدبیرهایی اتخاذ کرد که به التهابات بازار دامن زد. مثلا به جای اینکه جلوی مصرف ارزی را بگیرند شروع کردند به یک سلسله اقدامات مشوق مصرف ارز از جمله اعطای ۵۰۰ یا هزار یورو برای سفر خارجی که منجر به افزایش تقاضای سفر خارجی شد در حالیکه ما باید جلوی آن را می گرفتیم.»
«فساد سیستماتیک در حاکمیت جمهوری اسلامی» عامل مهم دیگری است که به اعتقاد سعید لیلاز به تشدید وخامت بحران اقتصادی در کشور منجر شده است: «در این وضعیت فساد موجود در حاکمیت جمهوری اسلامی هم سوار بر کار شده و از کوچکترین روزنه ها دارد برای غارت سازمان یافته منابع ملت ایران استفاده می کند. این را در قالب ال سی های دروغین و واردات تقلبی می توانید ببینید. فساد در گمرک ها، وزارت صنایع، تخصیص ارز، عدم انطباق وارداتی با ثبت سفارش می توانید ببینید. پول گرفتند جنس وارد نکردند و کسی نبود که بپرسد چه می کنید؟ به گونه ای آقای روحانی و آقای جهانگیری با این مساله رفتار کردند که گویی بار اول است ما با این مسايل روبرو هستیم و بی کفایتی و فسادی که دستگاه دولت را گرفته عامل تشدید وخامت اوضاع ارز است.»
به گفته سعید لیلاز «تمام تدابیر دولت تاکنون ناکافی و بسیار متناقض بوده و باعث سردرگمی شده است. مثلا دهها میلیون تن کالا در گمرک های کشور مانده و مردم امکان ترخیص این کالاها را ندارند. اگر ترخیص می کردند قیمت ها پایین می آمد. از سوی دیگرواقعیت دیگر این است که صادرات نفت ما یک میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده معادل ۷۰ تا ۷۵میلیون دلار درآمد در روز. یعنی در حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار از درآمد سالانه نفتی ایران کم می کند. این هم اثر خود را می گذارد.»
«از ۹ ماه قبل به روحانی هشدار داده بودیم بحران در پیش است»
منازعات میان دولت و مجلس دیگر نکته ای است که سعید لیلاز به عنوان عاملی در دامن زدن به بحران اقتصادی ایران عنوان می کند. طی یک ماه گذشته دو وزیر دولت حسن روحانی از سوی مجلس استیضاح و برکنار شده اند و گزارش ها از مجلس ایران حاکی از تصمیم عده ای از نماینده ها برای استیضاح تعداد دیگری از وزرای حسن روحانی است. سعید لیلاز به یورونیوز گفت: «آتش منازعات داخلی که تجلی اش در بین مجلس و دولت زده بیرون و در خود دولت هم است چیز محرمانه ای نیست، رفتارهایی که در روز سوال از آقای روحانی یا روز استیضاح وزرا می شود مردم وقتی این صحنه ها را می بینند آینده خود را تیره تر می بینند و سعی می کنند دارایی خود را تبدیل به دلار کنند. در حالی که اگر می توانستیم انسجام در داخل حکومت ایجاد کنیم و از همه ظرفیت های ضد تحریم مان با تدبیر درست استفاده کنیم و ثبات بدهیم به سیاست گذاری مان، من مطمئن هستیم نه تنها قادر به کنترل اوضاع بودیم که قیمت دلار هم پایین می آمد. اما با روند فعلی من فکر می کنم دلار به ۱۵ و ۱۶ تومان هم می رسد چون دولت روحانی عملا هیچ کاری نمی کند و دارد تماشا می کند.»
به گفته سعید لیلاز «در درون حاکمیت، مصالح بعضی افراد در تشدید اوضاع است و این چیز عجیبی نیست که بیست سی سال گذشته جناح های داخلی در ایران برای پیشبرد مقاصد شان علیه جناح رقیب از عنصر خارجی استفاده کرده اند. این چیزی است که بارها و بارها از زمان فتعلیشاه تا الان مورد استفاده قرار گرفته است. اما من از درون ایران به شما اطمینان می دهم که اگر نظام جمهوری اسلامی شامل آقای خامنه ای و آقای روحانی بخواهند ما قائل به ایستادگی موثر در برابر تحریم های آمریکا هستیم. اگر نیستیم به این معنی است که عمدتا نمی خواهند نه اینکه نمی توانند یا نمی شود.»
آقای لیلاز گفت: «من پشت پرده را نمی دانم ولی اختیاراتی که آقای خامنه ای به روحانی و سران سه قوه داده اگر به چوب داده بود تا الان یک کاری کرده بودند. اما ناشایست ترین مردانی که ممکن بود در ۲۵۰ سال گذشته در آمریکا سر کار بیایند الان روی کار آمده اند و دارند اقتصاد و مسئولان و دولتمردان و رهبری ایران را روی انگشت می چرخانند و ما را مسخره می کنند. مسئولیت این را من اساسا متوجه آقای روحانی می دانم چون ما از ۸ یا ۹ ماه قبل مکرر به آقای روحانی هشدار دادیم که بحران در پیش است و دلار را بحران خواهد گرفت.»
