دولت ایران با فرض اینکه دادگاه تجدیدنظر هم رای دادگاه اولیه را تایید می کند، با هدف صرفه جویی مالی از هزینه های دادرسی به حکم دادگاه بدوی اعتراض نکرد. ایران از حضور در حراج کریستی برای خرید اثر باستانی مسروقه اش هم خودداری کرد. هدف این کار پرهیز از مشروعیت دادن به حکم دادگاه و وارد شدن به خرید اثر مسروقه تاریخی بود که ادعای مالکیت بر آن داشت.

یکی از مقام های سازمان میراث فرهنگی ایران اعلام کرده بود که «ايران در حراجي شركت نمي‌كند چون اگر بخواهد اين اقدام را انجام دهد، ثابت می‌شود كه حق با دادگاه است. زمانی كه شي متعلق به ايران است، ما آن‌ را نمی‌خريم، چون با اين كار، ثابت كرده‌ايم كه حق با آنهاست و با خريد آن، بر مالكيت آن‌ها صحه می‌گذاريم». مدتی بعد اعلام شد سرباز هخامنشی به موزه مونترال کانادا اهدا شده است.

سرقت از موزه مونترال و انتقال به نیویورک برای فروش

در حالی که تصور می شد بازگشت سرباز هخامنشی به کشورش دیگر امکان پذیر نیست درست هفت سال پیش در چنین روزهایی دو شی باستانی از موزه مونترال کانادا به سرقت رفت. اما تا دو سال این سرقت به صورت عمومی اعلام نشد و فقط موسسات بین‌المللی و حراجی ها معتبر در جریان آن قرار گرفتند تا از خرید اثر مسروقه خودداری و به یافتن آن کمک کنند.

موزه مونترال کانادا پس از ناامیدی از پیدا شدن اثر، خسارات سرقت آن را از شرکتی که سرباز هخامنشی را بیمه کرده بود دریافت کرده بود و عملا دیگر ادعایی بر مالکیت آن نداشت. زمستان سال 1390 نشانه هایی مبنی بر این منتشر شد که یکی از این اشیا به سرقت از موزه مونترال، سرباز هخامنشی دوهزار و پانصد ساله ایران است.

پاییز سال گذشته یک نمایشگاه هنری در نیویورک آگهی فروش این اثر را منتشر کرد. اعلام شد که این شی در اختیار دو مجموعه دار ساکن لندن بوده است.

در روز اول نمایشگاهی که سرباز هخامنشی ایران را به قیمت پایه یک میلیون و پانصدهزار دلار در نیویورک به فروش گذاشته بود، ایران به یک دادگاهی کیفری در نیویورک شکایت کرد.

به محض شکایت ایران، پلیس نیویورک با حکم دادستانی این ایالات، سرباز هخامنشی را تا زمان برگزاری دادگاه توقیف کرد و در اختیار خود گرفت. آگهی فروش سرباز ایرانی هم از وب سایت نمایشگاه حذف شد. دفتر نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک خواستار در اختیار گرفتن سرباز هخامنشی بود اما دادستانی اعلام کرد که تا زمان اعلام نظر دادگاه، چنین اقدامی غیرممکن است.

وقتی ایران تصمیم به شکایت به دادگاهای آمریکا گرفت

جمهوری اسلامی ایران بر اساس سنتی که از ابتدای تاسیس دارد، از حضور در دادگاه های امریکا خودداری می کند اما در یکی از معدود مواردی که گفته شده بر اساس تصویب شورای عالی امنیت ملی بوده است، تصمیم به شکایت از فروش اثر مسروقه اش در امریکا گرفته بود.

دو تاجر اشیای عتیقه ساکن لندن در دادگاه نیویورک مدعی خرید قانونی این اثر بودند. وکلای ایران هم استناد سرقت این قطعه از تخت جمشید را ارائه کردند و با حضور کارشناسان آثار باستانی، برای دادگاه محرز شد که اثر توقیف شده، قطعه اصلی اثر باستانی سرقت شده از نخت جمشید در ایران است. دادگاه کیفری نیویورک به نفع ایران رای و حکم به استرداد سرباز هخامنشی به خانه اش داد اما دو تاجر عتیقه خواستار تجدیدنظر شدند و اسنادی را که می گفتند نشان دهنده خرید قانونی این اثر است به دادگاه ارائه کردند.

دادگاه تجدیدنظر از پذیرش موضوع به دلیل اینکه ماهیت آن را کیفری نشخیض نداده بود خودداری کرد و پرونده به دادگاه علی نیویورک بالاترین مرجع قضایی ایالتی ارجاع داده شد.

فرار از تحریم با هواپیمای روحانی

سرانجام دادگاه عالی نیویورک رای دادگاه اول به نفع ایران را تایید کرد و حکم قطعی به بازگشت سرباز هخامنشی به ایران داد. قاضی دادگاه در حکم خود نوشته است که هیچ خریداری نمی تواند با خرید اثر هنری مسروقه مدعی حسن نیت شود و چنین اثری قابل مبادله تجاری نیست.

حکم قاضی دادگاه عالی نیویورک راه توقیف سرباز هخامنشی را در دادن آن به خانواده های قربانیان حملات تروریستی هم مسدود می کرد.

دیوان عالی ایالات متحده قبلا توقیف اموال دولت های متهم به سازماندهی حملات تروریستی را با هدف پرداخت خسارات به بازماندگان آنها صادر کرده بود و تاکنون هم میلیون ها دلار ایران از جمله یک میلیاد و هفتصد و پنجاه میلیون دلار ایران را به استناد به همین حکم مصادره کرده که پرونده شکایتی از آن دردادگاه لاهه در جریان است اما سرباز هخامنشی به دلیل متنی که قاضی در حکم خود نوشته بود شامل چنین اموال قابل مصادره ای نمی شد. برای توقیف این شی شکایت دیگری لازم بود که در صورت باقی ماندن سرباز هخامنشی فرصت آن می توانست ایجاد شود.

پس از این حکم اثر از حالت توقیف خارج و به نماینده دائم ایران در سازمان ملل تحویل داده شد اما حالا مشکل دیگری وجود داشت: تحریم های امریکا علیه ایران مانع شرکت ها در بیمه کردن این اثر به مقصد ایران بود در صورت حل مشکل بیمه هم، تحریم در ماتع ارسال این محموله به مقصد ایران از داخل خاک آمریکا بود.

باقی ماندن سرباز هخامنشی هم که بیمه نبود هم خطر سرقت مجدد داشت و هم احتمال شکایت خانواده قربانیان حملات تروریستی برای دستیابی به این اثر. تا زمان بررسی موضوع از سوی دادگاه، احتمال توقیف دوباره سرباز هخامنشی وجود داشت اما مجمع عمومی سازمان ملل و حضور حسن روحانی در نیویورک بهترین فرصت برای بازگرداندن این اثر با هواپیمای تشریفاتی رییس جمهور ایران به خانه بود.

مقام های ارشد دولتی در سفرهای رسمی، مصونیت دیپلماتیک دارند و بار و لوازم همراه آنها مورد بازبینی گمرک یا پلیس قرار نمی گیرد.

سرباز دوهزار پانصد ساله متعلق به ایران با استفاده از فرصت مصونیتی که رییس جمهور ایران در انتقال بار از امریکا به ایران داشته، اینک پس از سفر پرماجرای 80 ساله در ایران است.