شبکه بیان - بررسیهای یک پژوهش در سازمان برنامهوبودجه ایران نشان میدهد سهم دهکهای پردرآمد جامعه از یارانههای پنهان و آشکارِ 900 هزار میلیارد تومانی، بسیار بیشتر از دهکهای محروم جامعه است.
به گزارش «شبکه رسانهای بیان» برخلاف شعارهای انقلاب اسلامی مبنی بر حمایت از «پابرهنگان» و «مستضعفین»، نظام پرداخت یارانهها در ایران همواره در خدمت رفاه و تقویت بنیه مالی ثروتمندان بوده است. در این میان، سیاستگذاران اقتصادی کمتر به اقشار کمدرآمد جامعه پرداختهاند و در برنامههای نظام اقتصادیِ رانت محور جمهوری اسلامی، کاهش شکاف طبقاتی هرگز در اولویت قرار نداشته است.
بر اساس آمارهای رسمی، رژیم ایران از ابتدای انقلاب تاکنون بیش از یک هزار میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورده است؛ اما این درآمد کلان به دلیل سیاستهای اشتباه، ناکارآمدی نظام توزیع درآمدها و فساد گسترده، به جامعه هدف اصابت نکرده و در نتیجه، فقر و شکاف طبقاتی روزبهروز و سالبهسال افزایش یافته است.
چنانکه پژوهش سازمان برنامهوبودجه ایران نیز مؤید همین مسئله است. بررسیهای این پژوهش قابلتأمل نشان میدهد سالانه 900 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان و آشکار در نظام اقتصادی ایران توزیع میشود که سهم سه دهک بالای جامعه چند برابر سه دهک پایین جامعه است.
بر اساس یافتههای این گزارش، میزان بهرهمندی دهکهای بالای درآمدی از یارانه پنهان، گاز، برق و بنزین 23 برابر دهکهای پایین درآمدی است. اعدادی که از نگاه این گزارش، گواه بر «توزیع ناعادلانه یارانهها» در بخش انرژی، کالاهای اساسی و دارو است.
بخشی قابلتوجهی از یارانهها که در پژوهش سازمان برنامهوبودجه اصطلاحاً یارانههای پنهان خوانده شده، معادل 649 هزار میلیارد تومان است. نیمی از این مبلغ نجومی در فرآوردههای نفتی مانند بنزین، نفت سفید، نفتگاز و سایر موارد مستتر شده است.همچنین میزان یارانه گاز طبیعی نیز 279 هزار میلیارد تومان، هزینه یارانه کالاهای اساسی 40 هزار میلیارد تومان، یارانه دارو 10 هزار میلیارد تومان و یارانه برق نیز 10 هزار میلیارد تومان گزارش شده است.
مجموع یارانه بنزین به 123 هزار میلیارد تومان میرسد که از این میان هرساله 67 هزار میلیارد تومان به سه دهک بالا یا ثروتمند جامعه و فقط 11 هزار میلیارد تومان به سه دهک پایین یا کمدرآمد جامعه میرسد.
از سوی دیگر، طبقه ثروتمند ایران هرساله 18 هزار میلیارد تومان هم از طریق کالاهای اساسی میبلعد. سهم دهکهای پایین جامعه از یارانه کالاهای اساسی تنها 6.5 هزار میلیارد تومان است. این در حالی است وضع یارانه بر روی کالاهای اساسی مشخصاً به منظور حمایت از طبقات محروم و کمدرآمد جامعه است!
این پژوهش نشان میدهد در مجموع از 249 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، 121 هزار میلیارد تومان به سمت ثروتمندان سرازیر میشود و فقط 15.8 هزار میلیارد تومان به سه دهک پایین جامعه اختصاص مییابد.
همچنین متوسط دریافتی پنهان دهک دهم بیش از هفت برابر متوسط دریافتی دهک نخست است. هر خانوار دهک دهم سالانه به طور میانگین از 21 میلیون تومان یارانه پنهان بهرهمند میشود؛ اما هر خانوار دهک اول فقط از سه میلیون تومان یارانه پنهان بهره میبرد. این روند ناعادلانه در ضریب اصابت یارانههای پنهان گاز، برق و بنزین نیز قابلمشاهده است؛ بهگونهای که میزان بهرهمندی دهکهای بالای درآمدی در این سه نوع کالا 23 برابر دهکهای پایین است.
توزیع ناعادلانه درآمدها و یارانهها شکلی از احساس تبعیض و بیعدالتی عمیق را در جامعه ایران به ویژه در میان اقشار محروم به وجود آورده که در نهایت منجر به افزایش آسیبهای اجتماعی شده است. افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر و خودکشی از جمله تبعات بیعدالتی و کژکارکردی نهادهای رژیم ایران در بحث کاهش فقر است. علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی بهمن 1396 اذعان کرده بود که در زمینه عدالت اقرار میکنیم که «عقب» ماندهایم.