بی بی سی - زنان در آمریکا به دارویی دسترسی دارند که به بالا رفتن تمایل به سکس کمک میکند، دارویی که به "ویاگرای زنانه" شهرت پیدا کرده است.
وقتی سازمان غذا و دارو در آمریکا وایلیسی (Vyleesi) را تأیید کرد، تولید این دارو به عنوان یک پیروزی در مسیر سلامت جنسی زنان مورد توجه قرار گرفت. اما طی هفتههای بعد از آن، بحث در رابطه با نقش داروها در مسائل پیچیدهای نظیر میل جنسی به شدت بالا گرفت.
این دارو میتواند مورد استفاده زنان جوان و مسنتری قرار بگیرد که شاید در دوران یائسگی یا نزدیک به آن نباشند اما از اختلالی به نام کمبود میل جنسی رنج میبرند.
پزشکان این اختلال را به عنوان بیعلاقگی به رابطه جنسی به شکل مداوم و مستمر توصیف میکنند و تخمین میزنند بین ۶ تا ۱۰ درصد از زنان آمریکایی که در سن زاد و ولد هستند، به آن دچارند.
این دومین باری است که صنعت داروسازی به ساخت ویاگرای زنانه دست زده است. دارویی که با وجود گرفتن مجوز از سوی سازمان غذا و دارو، بحثهای زیادی را برانگیخته، چون پزشکان نسبت به اثربخش بودن آن ابراز تردیده کرده و گفتهاند استفاده از این دارو میتواند برای زنان خطرناک باشد.
حالا سوال اصلی این است که برملانوتاید (با نام تجاری دارویی شیمیایی وایلیسی) تا چه حد تأثیرگذار است و چه عوارضی دارد؟
آمپول در برابر قرص
وایلیسی - که برای اولین بار در کمپانی "پالاتین " ساخته شد و در شرکت داروسازی "آماگ" به تولید انبوه رسید- میتواند توسط خود فرد به بدن تزریق شود.
این دارو از طریق کنترل میزان پیام رسانهای عصبی دوپامین و سروتونین، سعی در کاهش اضطراب و بهبود میل جنسی دارد. مصرف برملانوتاید میزان دوپامین را بالا میبرد و از ترشح سروتونین جلوگیری میکند.
وایلیسی قرار است با "آدی" (Addyi)، داروی قدیمیتر تقویتکننده میل جنسی در زنان که سال ۲۰۱۵ از سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز گرفت، رقابت کنند. آدی که تولید شرکت داروسازی اسپراوت است و به شکل قرص در بازار وجود دارد، باید به صورت روزانه مصرف شود.
عرضه آدی به بازار هم در زمان خودش سرو صدای زیادی به پا کرد چون کارشناسان معتقد بودند میزان اثربخشی این قرص بسیار کم است و استفاده از آن میتواند خطرناک باشد.
تولیدکنندگان وایلیسی میگویند در دوره استفاده از این دارو، ممانعتی برای مصرف نوشیدنیهای الکلی وجود ندارد و این در حالیست که در ابتدا به مصرفکنندگان آدی توصیه میشد الکل را کنار بگذارند.
آنها همچنین اطمینان دادهاند که این داروی جدید عوارض جانبی کمتر و اثربخشی سریعتری دارد. علاوه بر این هیچ نیازی نیست که به شکل روزانه مصرف شود.
اما مادلین آرمسترانگ، خبرنگار حوزه دارو و فناوری سلامت این ادعاها را زیر سوال برده است: "افراد باید دست کم ۴۵ دقیقا پیش از رابطه جنسی وایلیسی را به خودشان تزریق کنند، اما حالت تهوع ممکن است برنامهشان را به هم بزند. طبق گزارشها ۴۰ درصد از افراد ظرف یک ساعت از مصرف این دارو حالت تهوع گرفتهاند."
رنج کشیدن در سکوت
بنابر مطالعهای که سال ۲۰۱۶ انجام شد، از هر ۱۰ زن در آمریکا یک نفر اختلال کمبود میل جنسی دارد و بیشتر آنها هرگز به دنبال درمان نمیروند.
ویلیام هیدن، مدیر اجرایی شرکت داروسازی آماگ میگوید: "بسیاری از این زنان در سکوت رنج میکشند و این یعنی در واقع برای چنین محصولی بازاری وجود ندارد."
آرمسترانگ هم نظری مشابه دارد: "سوال اصلی همچنان این است آیا کمبود میل جنسی در زنان یک بیماری به حساب میآید؟ طبق برآوردهای تحلیلگران شرکت لیرینک (شرکت تأمین سرمایه در آمریکا که روی خدمات درمانی تمرکز دارد) نزدیک به ۶ میلیون نفر از زنانی که در دوران پیش از قاعدگی هستند از این مسأله رنج میبرند اما ۹۵ درصد آنها نمیدانند مشکل سلامتی دارند."
اما تحلیلگران اقتصادی پیشبینی میکنند وایلیسی میتواند به فروش سالانه یک میلیارد دلار برسد.
گروه مشاوره "بلومبرگ اینتلیجنس" میگوید تجویز آدی در آمریکا در ماه مه ( در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته) بیش از ۴۰۰ درصد افزایش داشته و این دارو به طور کل ۳ هزار بار از سوی پزشکان به بیماران توصیه شده است. با همه اینها، این دارو هنوز هم در رقابت با ویاگرا که هر ماه میلیونها بار تجویز میشود، حرفی برای گفتن ندارد.
جنجال
شرکت داروسازی آماگ میگوید در جریان آزمایش روی این دارو، ۴۰ درصد از مصرفکنندگان دچار درجات مختلف حالت تهوع از سبک تا شدید شدند. سایرین عوارضی نظیر سردرد و گرگرفتگی را گزارش دادند.
سازمان غذا و داروی آمریکا از وایلیسی به عنوان گزینه درمانی برای اختلال کمبود میل جنسی در زنان نام برده است: " میل جنسی این زنان به دلایل نامشخص کاهش یافته که این میتواند باعث اضطراب شود. اما حالا امکان استفاده از یک درمان دارویی بیخطر و مؤثر برای آنها فراهم شده است. تأیید این دارو یک گزینه درمانی دیگر برای این بیماری در اختیار زنان قرار میدهد."
این سازمان البته به این نکته هم اشاره کرد که مشخص نیست این دارو برای اثر گذاشتن بر میل جنسی یا اضطراب چگونه در مغز عمل میکند.
جدای از همه اینها، این بحث هم وجود دارد که آیا داروها بهترین روش برای درمان اختلال کمبود میل جنسی به حساب میآیند یا نه. کارشناسان پزشکی میگویند دلایل بیرونی یا روانی هم میتوانند در کاهش میل جنسی دخیل باشد.
مسأله دیگری که انتقادهای زیادی را برانگیخت این بود که بیشتر پزشکان حاضر در تیم سازمان غذا و داروی آمریکا برای تحقیق روی اختلال کمبود میل جنسی زنان به نحوی با شرکت داروسازی اسپراوت - که تولید کننده آدی است- ارتباط داشتند.
علاوه بر این شماری از موسسات فعال در زمینه سلامت زنان میگویند سازمان غذا و داروی آمریکا روی بررسی عوارض بلند مدت وایلیسی تأکید چندانی نداشته است.
آزمایشهای بالینی
دایانا زوکرمن، رئیس " مرکز ملی تحقیقات بهداشت" به واشنگتن پست گفت: "خبر خوب این است که وایلیسی به عکس آدی لازم نیست هر روز مصرف شود. خبر بد هم این که مردم نمیتوانند به بیخطر بودن این دارو اطمینان داشته باشند چون اطلاعات کافی در رابطه با بیعارضه بودن آن در بلند مدت وجود ندارد."
آزمایشهای بالینی روی وایلیسی ۲۴ هفته طول کشید و این دارو روی ۱۲۰۰ زن که در دوران پیش از یائسگی خود به اختلال کمبود میل جنسی دچار بودند، امتحان شد.
بیشتر این بیماران دو یا سه بار در ماه از این دارو استفاده کردند اما میزان مصرف آنها از یک بار در هفته بالاتر نرفت. از مجموع این شرکتکنندگان، ۲۵ درصد گفتند میل جنسیشان افزایش یافته و ۱۷ درصد آن را دارویی بیاثر دانستند.
هر چند به گزارش موسسه تحقیقاتی کلمب که در زمینه سلامت زنان فعالیت میکند و در این آزمایشات بالینی شرکت داشته، نزدیک به ۲۰ درصد از زنان شرکتکننده، از ادامه این آزمایش انصراف دادند و ۸ درصد از آنها به دلیل حالت تهوع مصرف دارو را قطع کردند.