«انتخاب» / بردیا دانش
یک هفته از قطعی اینترنت در کشور می‌گذرد و بسیاری از مردم به واسطه شغل یا ارتباطات عادی روزانه خود دچار مشکل شده اند؛ با این حال از اظهارات پراکنده مسئولان خبر قطعی و مهمی دستگیر کسی نمی‌شود و گویا قرار نیست کشور از این بلاتکلیفی رها شود.
اتفاق بی سابقه
قطعی اینترنت همزمان با روز دوم اعتراضات به افزایش قیمت بنزین در کشور آغاز شد؛ اتفاقی که نه در حوادث سال ۸۸ سابقه داشت و نه در رویداد‌های دی ماه ۹۶. اما این بار تصمیم غیرمنتظره‌ای گرفته شده. به گفته جانشین فرمانده سپاه اعتراضات از روز دوم یعنی شنبه ۲۵ آبان در ۲۸ استان و بیش از ۱۰۰ شهر کشور رنگ و بوی جدی تری گرفت. در این بین گویا تدبیر مسئولان برای کنترل اوضاع قطعی اینترنت بوده. با این حال مشخص نیست که چرا با وجود آنکه از سوی مسئولان گفته شده اعتراضات در ۴۸ ساعت یعنی تا روز دوشنبه ۲۷ آبان ۹۸ «جمع و جور» شد، هنوز خبری از وصل شدن اینترنت نیست.
چه کسی اینترنت را قطع کرد؟
یک روز پس از قطعی اینترنت، یک مسئول مطلع در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به ایسنا گفت: محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب «شورای امنیت کشور» صورت گرفته و زمان پایان آن هنوز مشخص نیست. کمی بعد وزیر ارتباطات نیز این موضوع را تایید کرد. شورای امنیت کشور زیر نظر وزیر کشور است؛ از این رو تعدادی از نمایندگان مجلس نیز به این موضوع واکنش نشان دادند. تا جایی که علی مطهری با بیان اینکه با بازگشت آرامش به کشور ادامه قطع اینترنت ضرورتی ندارد، گفت که اگر وزیر کشور به قطعی اینترنت ادامه دهد، حتی امکان استیضاح او نیز وجود دارد. طیبه سیاوشی هم از تذکر ۱۱ نماینده به وزیر کشور برای قطع اینترنت خبر داد.
اینترنت داخلی؟
در روز‌های قطعی اینترنت، سایت‌های داخلی که گویا سرور آن‌ها در داخل کشور است، همچنان فعالند، اما سایت‌های خارجی کاملا قطع شده اند، حتی موتور جستجویی مانند گوگل. شبکه‌های اجتماعی خارجی نیز کاملا قطع هستند حتی واتس اپ. اما شبکه‌های اجتماعی داخلی فعالند. برخی مسئولان و شخصیت‌ها در این میان از این موضوع استقبال کرده اند و حتی با همراهی صداوسیما تلاش کرده اند تا ثابت کنند این وضعیت به نفع مردم است؛ چراکه به گفته آن‌ها کشور از تهدیدات خارجی در امان می‌ماند و در ضمن، امور ضروری مانند امور بانکی داخلی همچنان برقرار است.
نقض ادعای کافی بودن اینترنت داخلی
در حالی که موافقان قطعی اینترنت از بی نیاز بودن به شبکه جهانی اینترنت صحبت می‌کنند و حتی حجت الاسلام سید احمد خاتمی، در نماز جمعه تهران قطعی اینترنت را از تدابیر «ستودنی» خوانده و خواستار ادامه قطعی آن شده، اصناف گوناگون از اختلال و حتی توقف فعالیت‌های خود در پی قطع اینترنت خبر می‌دهند. به طور مثال، جامعه تورگردانان ایران به شورای عالی امنیت ملی نامه نوشته و اعلام کرده «ارتباطمان با توریست‌ها و آژانس‌های خارجی کاملا قطع شده است و خبر نداریم چه تصمیمی برای سفر به ایران گرفته‌اند.» دبیر کل کانون صرافان ایران هم گفته که امکان ارسال حواله‌ها وجود ندارد و از طرفی ساز و کار مالی با خارج از کشور با مشکل مواجه شده. او گفته: «در گزارش‌های تلفنی از آنجایی که هیچ یک از گزارش‌ها مستند نیستند نمی‌توان به این گزارش‌ها اعتماد داشت و با ریسک جعل اسناد و حواله‌ها، تایید‌های نابه جا مواجه هستیم. به همین دلیل است که صرافان ترجیح دادند که فعلا کار را متوقف کنند.» قطعی اینترنت فقط مشاغل بخش خصوصی را تعطیل نکرده، حتی بخش‌های مهم دولتی نیز مختل شده اند. به طور مثال، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران طی سال‌های اخیر اقدام به انتشار جزییات کیفیت هوا، پیش‌بینی آلودگی برای روز‌های آینده، سرعت و جهش و باد، بارندگی و... می‌کرد، اما طی روز‌های اخیر جزییات کیفیت هوای تهران که پیش از این روی سایت یا اپلیکیشن این شرکت قرار می‌گرفت به روز رسانی نشده. شهیدزاده مدیرعامل این شرکت گفته: «ما بخشی از اطلاعات خود را برای پیش‌بینی هواشناسی و آلودگی هوا از سایت‌ها و مدل‌های جهانی تامین می‌کنیم. اختلالات به وجود آمده در اینترنت کشور، سبب شده است که به این اطلاعات جهانی دسترسی نداشته باشیم و در نتیجه نتوانیم پیش‌بینی آلودگی هوا برای روز‌های آینده، جهش وزش باد و مقدار بارندگی را روی سایت خود بارگذاری کنیم.»
رکوردشکنی عجیب!
در شرایطی که امکان دسترسی به سایت‌های خارجی وجود ندارد، دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه در چند روزی که اینترنت دچار اختلال و محدودیت شده رکورد ترافیک داخلی را شکستیم، گفته است: مردم در مقابل برخی از خدماتی که از سوی پلت‌فورم‌ها، پیام‌رسان‌ها و موتورجست‌وجو‌های خارجی ارائه می‌شد به جایگزین‌های داخلی مراجعه می‌کردند. این رکوردشکنی در حالی است که مردم هیچ انتخاب دیگری برای گذران امور شغلی و زندگی روزمره خود نداشته اند و از این رو، چنین رکوردی که به مثابه گلزنی در زمین خالی و بی رقیب است، افتخاری برای کسی محسوب نمی‌شود.
بلاتکیفی
فارغ از چرایی قطع اینترنت که واکنش‌های جهانی نیز در پی داشته، عدم اطلاع رسانی صحیح مسئولان نیز سردرگمی مردم را بیشتر کرده. دبیر شورای عالی فضای مجازی روز ۳۰ آبان گفته بود امروز جلسه‌ای برای تصمیم گیری درباره اینترنت برگزار می‌شود. پیشتر علی ربیعی سخنگوی دولت روز ۲۷ آبان درباره قطعی اینترنت گفته بود «تلاش می‌کنیم مشکلات ظرف امروز و فردا به حالت عادی برگردد.» محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور هم ۲۹ آبان گفته بود: «انشاالله اگر آرامش همین گونه باشد در آینده خیلی نزدیک اینترنت وصل می‌شود.» روز ۳۰ آبان نیز اخباری از وصل مجدد اینترنت ADSL در بخش‌هایی از تهران و نیز بازگشت اینترنت در استان‌های هرمزگان، بوشهر و بخش‌هایی از تبریز، اراک، مشهد، کرمان، کرمانشاه، قم و شیراز و همچنین برقراری دسترسی به واتس اپ و اینستاگرام منتشر شد، اما واقعیت آن است که این برقراری اینترنت همه گیر نبوده و تقریبا هیچ مشکلی حل نشده است.
در این بین هیچ خبری از وزیر کشور نیست و اظهارنظری از او درباره احتمال وصل شدن اینترنت منتشر نشده. ادامه این وضعیت بی تردید بر بلاتکلیفی جامعه خواهد افزود و به تعبیری گام برداشتن بر روی اعصاب مردم است. طبعا نمی‌توان برای حل مشکل اعتراضات بنزینی اینترنت را به وضعی درآورد که خود به مشکلی بزرگ تبدیل شود. دست کم از دولت روحانی که در شعار مدافع جریان آزاد اطلاعات بوده این انتظار می‌رفت که درمورد اینترنت مدبرانه عمل کند. واقعیت آن است که بهانه‌هایی مانند اینکه قطعی اینترنت در اختیار دولت نیست، برای کسی پذیرفته نخواهد بود؛ چراکه مردم حتی کوچکترین تلاشی از سوی دولت به ویژه خود رئیس جمهور برای برقراری دوبار اینترنت نمی‌بینند که بخواهند ادعا‌های بی اختیار بودن دولت در این زمینه را باور کنند. در چنین شرایطی اظهارات شعارگونه‌ای مانند اظهارات حسام الدین آشنا که گفته «از حق آزادی اطلاعات می‌توان و باید دفاع‌کرد» نیز قابل اعتنا نخواهد بود. در سومین سال دولت دوم حسن روحانی، نه تنها هیچ خبری از رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی نیست، بلکه تلگرام به عنوان پرمخاطب‌ترین این شبکه‌ها در کشور نیز فیلتر شده و بدتر اینکه اکنون ارتباط ایرانیان با اینترنت جهانی قطع شده؛ حالا مطالبات مردم از روحانی به وصل شدن یک اینترنت ساده تقلیل یافته، اما عجیب است که برای همین مطالبه ساده نیز هیچ تقلایی از سوی دولت دیده نمی‌شود.
