این روشنفکران جنس اختیار و انتخاب و ازادی تصمیم را برای انسان صائب می‌دانند.

پس دیگر موجودات جبری عمل می‌کنند که شامل جنیان هم می‌شود. این روشنفکران قوای طبیعی مانند ابر و باد باران و غیره را دارای چنین ویژگی می‌دانند و در تشبیه به جن و فرشته قیاس می‌کنند. در این تشبیه جن با دید نیروی که در چهارچوب تقدیر عمل می‌کند ازریابی می‌شود. مثلا ویروس محصولی ازمایشگاهی یا جهش طبیعی است، مطابق قوانین جبری عمل می‌کند.

خامنه‌ای اعمال امریکا را انسانی و جن گفت. در اینجا دیگر نگاه سنتی حوزه را رد کرده است. اما در اصلاح بعدی سخنان وی این کلمه (جن) برداشته شد. چرا که تصحیح کنندگان می‌دانند که این تشبیه ویروس به جن با باور سنت حوزه نمی‌خواند.

اما چرا این مسئله را مطرح کردم.

خامنه‌ای قبل از انقلاب شعر می‌گفت و می‌خواند. معروف است که به ساز تار دستی داشت. پیپ می‌کشید. نظرات روشنفکری ابراز می‌کرد. حتی نوع زیارت با حرم امام رضا را افراطی و نادرست می‌دانست.

به یاد می‌آورم زمانی که رهبر شد جمعی از هنرمندان که نام شجریان هم میانشان بود به امید بهبود امور هنری به وی نامه دادند و امید به تحول در امور هنری داشتند.

اما رفتار خامنه‌ای به جای نوگرائی در حوزه، وا گرائی در برابر حوزه سنتی حکومتی شده بود.

چرا که وی فقیهی مانند منتظری یا صالحی نجف ابادی نبود که شناخت فقهی و شجاعت ابزار نظر داشته باشد او در حوزه سابقه‌ای نداشت تا ابراز نظر فقهی کند. در نتیجه حتی توجه و پرداختن به موسیقی را در حکمی شرعی سزوار ندانست مصداق وقت تلف کردن دانست. نظرات دیگر وی هم در همین مسیر است.

پس وقتی که خلاف عادت اخیر خود مطلبی را شاید به دلیل کهولت سن می‌گوید تصحیح کنندگان این اختیار را دارند که آن را حذف کنند.

پس می‌توان گفت روحانی که قبل از انقلاب نوگرائی را باور داشت حتی به گفته مرحوم احمد قابل کتاب توحید اشوری با نظرات خودش یکسان می‌دید. کتابی که زمینه اعدام اشوری را در سال ۱۳۶۰ فراهم کرد.

خامنه‌ای بعد از انقلاب به قدرت دل بست و در تبلیغ نظرات گذشته‌اش سکوت کرد و زمانی که رهبر نظام شد خط قرمز‌های حوزه حکومتی را شدیدتر از دیگران رعایت کرد چرا که تجربه و مطالعه قوی فقهی نداشت تا به نظری فقهی برسد و از آن دفاع کند.