تنها یک هفته پس از ادعاهای سران نظامی درباره توطئه بیولوژیک آمریکا، خامنه‌ای در ۲۲ اسفند، هم‌زمان با صدور فرمانی خطاب به محمدحسین باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، برای تشکیل قرارگاه بهداشتی و درمانی مقابله با کرونا، به این فرضیه دامن زد که «این احتمال مطرح است که شیوع ویروس کرونا در ایران حمله بیولوژیکی بوده باشد».

صرف‌نظر از این‌که احتمال جنگ بیوتروریسم را درباره ویروس جدید کرونا، حتی از نظر مبانی بیولوژیک، نمی‌توان صد درصد منتفی دانست، اما مقام‌های جمهوری اسلامی به دلایل زیر به آن دامن می‌زنند.

۱) مسئولان برآن‌اند تا با دشمن‌تراشی و توهم توطئه، بی‌کفایتی‌ها و فشلی کل سیستم حکومتی در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه اکنون در بحران شیوع کرونا، را توجیه کنند. در همین راستاست که بدون اشاره به ضعف مدیریت داخلی و با انکار فساد و رانت‌خواری، بسیاری از نابسامانی‌ها از جمله در نظام بهداشت و درمان را صرفا به تحریم‌های آمریکا نسبت می‌دهند.

۲) تمسک به توطئه‌های دایی جان ناپلئونی باعث می‌شود با تشدید فضای امنیتی در جامعه، مردم از همان حداقل آزادی‌های مدنی در انتقاد و ابراز نظر محروم شوند. فرضیه کرونا به‌عنوان ابزار تهاجم بیولوژیک در دست دشمن خارجی از سوی دیگر، باعث می‌شود بحران مدیریتی در کنترل مرگ‌ومیر ناشی از آن نیز به گردن آمریکا بیفتد و طبیعی است که در چنین فضایی، نفس نقد نظام برابر است با اتهام همکاری با دشمن.

۳) صرف‌نظر از مقطع فعلی، رفتار جمهوری اسلامی در چهار دهه اخیر نشان داده که مسئول همه نابسامانی‌ها «شیطان بزرگ» است، به‌ویژه در مقاطعی که بحران‌های داخلی تشدید شده است، از جمله طرح این ادعا که اعتراض‌های مردمی آبان ۱۳۹۸ را دشمن خارجی برنامه‌ریزی کرده بود.

کم‌کاری حکومت در برابر کرونا

هرچند بخشی از مرگ‌و‌میر ناشی از ویروس جدید کرونا به مسامحه برخی دولت‌ها در برخورد با گسترش این بیماری برمی‌گردد‌ــ به‌‌طوری‌که رییس سازمان بهداشت جهانی نیز از کشورها انتقاد کرده است‌ــ مشکل در ایران حتی در مقایسه با ایتالیا که خود به ضعف مدیریت در کنترل کرونا متهم است، تفاوت‌های اساسی دارد. حتی اگر تئوری توطئه درباره کرونا را بتوانیم بپذیریم، رژیم ایران در برخورد با این فاجعه انسانی، بیش از هر کشوری متهم به کوتاهی در مدیریت بحران است. مقام‌های ایرانی به دلایل زیر متهم و مسئول‌اند.

۱) رفتار دوستانه با چین و خوش‌خدمتی به آن کشور باعث شد ویروس جدید کرونا ایران را بستری راحت برای انتشار بیابد. تداوم پروازهای ایران تا مدت مدیدی پس از شیوع کرونا در چین، در حالی‌که همه دولت‌ها مقررات سختی را در مورد پروازها به آن کشور برقرار کرده بودند، نمونه روشنی از این مسامحه‌کاری است. شرکت هواپیمایی ماهان، به اعتراف برخی مسئولان حکومتی، هیچ‌گاه به پروازهایش به مقصد چین پایان نداد، هرچند این سهل‌انگاری با این بهانه که فعالیت‌های ماهان محدود به باربری بود توجیه شد.

۲) قرنطینه قم همواره خط قرمز حکومت بوده است، در حالی‌که اقدام به‌موقع درباره این شهر می‌توانست از شیوع گسترده و مرگ‌ومیر دهشت‌بار در سایر استان‌ها جلوگیری کند. انگیزه اصلی مقاومت در برابر قرنطینه قم چیزی جز حفظ آبروی نظامی نیست که خود بر مبنای شفاعت و دعا شکل گرفته و بدیهی است با چنین ذهنیتی، ولی فقیه یا عقبه اصولگرایش نمی‌توانست با شفاخانه‌ای چون قم برخوردی غیر از آنچه شد داشته باشد.

۳) بیش از دست‌کم دو هفته پنهان‌کاری در اعلام ورود ویروس به کشور برای حفظ مصالح و منافع نظام و اکنون، امتناع از ارائه آمار واقعی تلفات ناشی از کرونا رفتاری است که رژیم ایران از دیرباز به آن متوسل می‌شد. آخرین نمونه اعلام نکردن آمار واقعی کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان‌ماه است که قریب به پنج ماه از آن جنایت می‌گذرد.

۴) قربانی شدن کادر درمانی کشور به‌واسطه کمبود امکانات ابتدایی پزشکی. هرچند تحریم‌های آمریکا را به‌عنوان یکی از عوامل اصلی این معضل انسانی نمی‌توان انکار کرد، رهبری که مذاکره با آمریکایی‌ها را «سمی مهلک» می‌داند اکنون باید بپذیرد که مسئول اصلی فاجعه جان باختن پزشکان و پرستاران فداکار این مرزوبوم است و با شهید خواندن کادر درمانیِ قربانی کرونا، از اندوه بی‌پایان مردم ایران کاسته نخواهد شد.

مردم ایران بیش از «وبای کرونا» همواره قربانی «عبای حکومتی» بوده‌اند که هر بار به شکلی برایشان ارمغان‌آور فاجعه است. از پاییز گذشته تا بهار امسال، ایران شاهد سه فاجعه ملی بوده است. کشتار آبان ۱۳۹۸، شلیک موشک به هواپیمای مسافربری و اکنون، کرونا. همه این‌ها از یک درد مشترک نشات می‌گیرد و آن چیزی جز ابتلای ایران به «وبای عبا» نیست که عواقبش در چهار دهه اخیر به اشکال گوناگون بروز کرده است.

کمتر کسی است که شرایط امروز ایران را به دردناکی ایرج‌میرزا، آن هم بیش از یک قرن قبل، پیش‌بینی کرده باشد

و بعد از عبا، درد دیگر وباست

که خود عامل درد و رنج و بلاست

چو حاکم شود بر دیاری عبا

در آن نشنوی غیر صوت عزا

امان از عبا و امان از وبا

که شد ملت ما بدان مبتلا