***

شما باتوجه به مسؤولیتی که طی سال‌های 45 تا 50 در صحنه سیاست خارجی ایران داشتید و شناختی که از مناسبات بین‌المللی و به‌ویژه از آمریکا دارید، آیا تأیید می‌کنید نوع مواجهه آمریکا با جهان به خصوص ایران مواجهه‌ای ظالمانه و زورگویانه است ؟

من تایید می‌کنم که آمریکا می‌خواهد به ایران زور بگوید، البته ایران را نمی‌شناسند و از شرایط موجود دنیا سوءاستفاده می‌كنند. این حرفی كه اینها امروز به ایران می‌زنند، خلاف شرف، اخلاق و انسانیت است، به‌خصوص كشوری كه ادعای ابرقدرتی می‌كند. ابرقدرت باید فهم داشته باشد و مخاطب خود را بشناسد. رابطه ایران و آمریكا بیشتر از 167 سال سابقه دارد و اسباب تأسف است كه آمریكا چنین دوستی را از دست داده‌است. ایران این‌قدر از خودش حوصله نشان داد و برای این‌که مشكلاتش را حل كند و به مردمش برسد، گفت‌و‌گو با 1+5 را قبول كرد و دو سال و خرده‌ای هم چانه زدند تا پنج كشور اروپایی بعلاوه آمریكا آن را امضا كردند. كشوری كه خودش را ابرقدرت می‌داند، به دلیل این‌که رئیس‌اش یا اطرافیان او دل‌‌درد گرفته‌اند، نمی‌تواند به خودش اجازه دهد كه زیر این قرارداد بزند، چون هم خلاف اخلاق و هم خلاف وجدان است و در هیچ جای دنیا نمی‌تواند اخلاقا قابل قبول باشد، به‌خصوص كه سازمان ملل و این پنج كشور امضا كردند، اما ایشان چون از آقای اوباما خوشش نمی‌آمد، این كار را كرد كه هم بچگانه و هم غلط و هم غیرقابل قبول بود.

سیاست دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در برخوردبا آمریکا راچگونه ارزیابی می‌کنید ؟

هر چیز در موقعیت خودش معنا پیدا می‌كند. البته من هم دیپلمات برجسته‌ای نبودم، ولی سعی كردم هر چیزی كه از دستم برمی‌آید برای مملكتم انجام دهم. مسلماً در شروع كار، مسؤولین ایران فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده و احتمالا اشتباهاتی هم داشته‌اند، ولی همان‌طور كه من در نطقی كه دموكرات‌ها و دیپلمات‌ها هم حضور داشتند گفتم، در تمام مذاهب، بخشش بزرگ‌ترین لذت در دنیاست و انتقام‌گرفتن یكی از بدترین چیزهاست.

امروز جمعیت مملكت 83میلیون است، وقتی كه ما بودیم 35میلیون بود. از این 83میلیون، حداقل 60میلیون سواد دارند و می‌توانند بخوانند و بنویسند. 40میلیون دانشگاه‌رفته هستند. 30میلیون از 83میلیون، كسانی هستند كه كار می‌كنند و 20میلیون آنها خانم‌ها هستند كه برای ایران و هر كشور دیگری افتخار است و همه باید به آن افتخار كنیم. باید بگویم كه به‌خصوص در چند سال اخیر، برای وزارت خارجه‌ای كه دوست داشتم و آن را مثل فرزند خودم می‌دانم، احترام زیادی قائل هستم. من در اینها حس وطن‌پرستی می‌بینم و به آنها تبریك می‌گویم كه سیاست‌شان قابل احترام است. حتی رئیس‌جمهور کنونی ایران هم، با كمال قدرت و ادب پاسخ رئیس‌جمهور آمریكا را داد. برای من دولت‌ها فرق نمی‌كنند، آنچه كه مهم است مملكت و وطن و مردمانی هستند كه من آنها را برادرها و خواهرهای خود می‌دانم. به اینها ظلم شده‌ است و می‌شود.

یك كشور كه ادعای ابرقدرتی می‌كند، نمی‌تواند حتی دارو را برای این مردم تحریم و برای آنها زحمت ایجاد كند. صرفا به این دلیل كه تصور می‌كند تغییر رژیم در ایران به این سادگی‌هاست و می‌تواند آنها را به زانو درآورد. این را خطاب به جوان‌ها می‌گویم كه تاریخ 200‌ ساله اخیر ایران را بخوانند تا ببینند كه متأسفانه، همیشه اجنبی‌ها به ایران زور گفته‌اند و لذا ایران باید قدرت داشته باشد تا بتواند در مقابل زورگویی خارجی‌ها بایستد. این مردم نجیب -كه من واقعا افتخار می‌كنم بگویم ایرانی هستم- تمام این مشكلات را تحمل می‌كنند تا خودفروشی نكنند. متأسفانه افرادی هم هستند كه یا مملكت‌شان را فراموش كرده‌اند یا شرافت و حیثیت خود را از دست داده‌اند. ضرب‌المثلی فارسی داریم که بر اینها منطبق است: بدترین آدم كسی است كه سینه مادرش را گاز گرفته است! یك عده‌ای مصداق این ضرب‌المثل هستند و تِز می‌دهند كه: بروید و روی ایران بمب بیندازید! بر سر چه كسی؟ سر مردمی كه بی‌جهت به آنها ظلم می‌شود؟ روی سر مردمی كه این‌طور شرافتمندانه مشكلات را تحمل می‌كنند تا بتوانند به مملكت‌شان كمك و خدمت كنند. این مردم قابل احترام و افتخارند. ممكن است عده‌ای از این حرف‌ها خوششان نیاید و فحش هم بدهند. من به این حرف‌ها نه اهمیت داده‌ام، نه می‌دهم و فقط آنچه را كه از دستم برمی‌آید و وظیفه من هست، انجام می‌دهم كه در برابر وجدان و خدای خودم شرمنده نباشم. از طرف خارجی‌ها به ایران ظلم شده و ظلم می‌شود و باید جلوی آن را گرفت. خوشبختانه ایرانی‌ها مرد و مردانه ایستاده و توانسته‌اند به‌تدریج حق خود را بگیرند و خود را ثابت كنند. همین الان كه دارم با شما صحبت می‌كنم، مقاله نیویورك‌تایمز جلوی روی من هست كه درباره مقاومت ایرانی‌ها در برابر این فشارها نوشته. منظورم این است كه خود آمریكایی‌ها هم این را قبول دارند. من معتقدم اینها با این قرتی‌بازی‌هایی كه انجام می‌دهند، به جایی نمی‌رسند.

اینها با عربستان سعودی معامله می‌كنند. عربستان سعودی چه عنوانی دارد جز این‌که یك رژیم آدمكش و خونخوار است كه می‌رود و در مملكت دیگری آدم‌ها را می‌كشد و بعد می‌گوید: من حافظ مكه هستم! كسی كه مسلمان است و شرف دارد، آدمكشی و خونخواری نمی‌كند، آن هم این‌طور وحشیانه. اینها خلاف وجدان و قوانین انسانی است و من نمی‌توانم با این چیزها موافق باشم. ایران هزاران سال تاریخ دارد و همیشه به دنبال صلح بوده است. حكومت‌ها همیشه آمده و رفته‌اند، ولی باید امروز و فردا را دید. آب ریخته را نمی‌شود به جوی برگرداند. من به همه هموطنانم قول می‌دهم كه شرافت و وجدانم را در اختیارشان قرار بدهم و در هر جا كه از دستم بربیاید، از وطنم دفاع خواهم كرد، چون افتخار می‌كنم كه هم ایرانی باشم، هم مسلمان و از چیزی هم باك ندارم. این را باید غرب بفهمد که اگر یك مسلمانی بد كرد، او نامسلمان است، نه این‌که همه مسلمان‌ها بد هستند. این جوان‌ها آتیه این مملكت هستند. من به روح پدر و مادرم -كه عزیزترین كسانی هستند كه داشتم- قسم می‌خورم كه وقتی تلفنی یا حضوری با این جوان‌ها صحبت می‌كنم، به آنها حسادت نمی‌كنم، بلكه افتخار می‌كنم و خجالت می‌كشم كه در قدیم آن‌طور كه باید و شاید متوجه اینها نبودیم! اینها لیدرهای جدید هستند و غیرت و شرف و هوش دارند. معلوماتی را كه اینها دارند، امثال من ندارند! بنابراین من خیلی خوشبین هستم و تردید ندارم كه بالاخره حق به حقدار می‌رسد.