یورونیوز - شهروندان آمریکا هفته آینده به پای صندوق های رای می روند تا رئیس جمهوری آینده خود را انتخاب کنند.
انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده دهه‌هاست که برای اغلب کشورها اهمیت دارد اما این بار به نظر می‌رسد که ایرانی‌ها، چه شهروندان کشور و چه دولتمردان، بی صبرانه در انتظار نتیجه این انتخابات هستند.
آنها منتظرند ببیند بین دو نامزد، رئیس جمهوری کنونی و معاون پیشین باراک اوباما کدامیک پیروز خواهد شد. در این باره با نیسان رفعتی، تحلیلگر ویژه مسائل ایران در موسسه «گروه بحران»، کرایسیس گروپ، گفتگو کردیم.
یورونیوز: تا چه انداره برای یک رای دهنده آمریکایی مساله توافق هسته ای ایران و یا به‌صورت عام، رابطه ایران و آمریکا اهمیت دارد؟
نیسان رفعتی: من بین آنچه که میانگین رای دهندگان می‌خواهند و آنچه تاثیر نتیجه انتخابات آمریکا روی سیاست‌های آمریکا با ایران خواهد بود، تفکیک قائل می‌شوم. زمانی که از سیاست‌های آمریکا درباره ایران صحبت می‌کنیم، می‌توان گفت انتخابات اخیر آمریکا تاثیر ویژه‌ای روی سیاست‌های این کشور با ایران خواهد گذاشت. چه آن که سیاست‌های فشار حداکثری روی ایران ادامه پیدا کنند، سیاستی که دولت ترامپ در سال های اخیر پیش گرفته است، چه آنچه بایدن در مقام رئیس جمهوری قصد دارد در دستور کار خود قرار دهد. سیاستی که می‌توان آنرا بازگشت به زبان دیپلماسی با ایران نامید.
یورونیوز: آنچه که برای دولت ایران، در درجه اول اهمیت قرار دارد، برداشتن تحریم‌ها علیه ایران در صد روز اول به قدرت رسیدن دولت جو بایدن است، همزمان می‌دانیم که کاخ سفید در حال تصویب قوانینی است که برداشتن تحریم‌ها علیه ایران را دشوار خواهد کرد؟
نیسان رفعتی: شما دست روی نقطه مهمی گذاشته‌اید، همانطور که می‌دانیم دولت ترامپ که سیاست فشارحداکثری را علیه ایران بکار گرفته است، در این روزها این فشارها را دو برابر کرده است. در هفته‌های اخیر شاهد تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران بوده‌ایم، تحریم‌ها علیه بانک‌های ایرانی، تحریم‌ها علیه شرکت‌های کشتیرانی ایران، تحریم‌ها علیه صنعت نفت در ایران، که برخی از این تحریم‌ها به‌نوعی مازاد بر تحریم‌های قبلی هستند اما روی مثلا محورهایی متمرکز شده‌اند که بخش‌های تحریم شده را به جای مثلا مقابله با گسترش تسلیحات هسته‌ای و یا حقوق بشری به انجام فعالیت‌های تروریستی متهم می‌کنند.
به این ترتیب کاخ سفید یک مجوز جدید برای این تحریم‌ها ثبت می‌کند. ایده اصلی این است که کار برای برداشتن تحریم‌ها برای دولت احتمالی بایدن بسیار سخت‌تر از گذشته شود. حال سوال این است که آیا دولت احتمالی بایدن می‌تواند تحریم‌ها را لغو کند؟ بله می‌تواند بخشی و یا اغلب تحریم‌های مصوب دوران ترامپ را لغو کند. اما سوال اساسی اینجاست به چه قیمتی؟ چه در بخش سیاست داخلی و همچنین در چه شکل و فرم مذاکرات با تهران این کار انجام خواهد گرفت. شما ۱۰۰ روز را در سوالتان پرسیدید، باید بگویم قطعا چگونگی انجام جزییات و محدوده زمانی لغو تحریم‌ها اهمیت دارد. برخی کارهاست که دولت بایدن می‌تواند در روز اول انجام دهد، بخش دیگری از این تصمیم‌ها زمان طولانی‌تر، می‌تواند چند هفته و یا ماه‌ها خصوصا از لحاظ کارهای اداری و کاغذ بازی‌های معمول به‌طول بینجامد. در واقع می‌توان گفت بازگشت به دوران «پیشاخروج از برجام» روند پیچیده‌ای خواهد داشت اما بی تردید از سوی دولت بایدن اگر اراده آن وجود داشته باشد، می‌تواند اجرا شود.
یورونیوز: در آن سوی ماجرا، دونالد ترامپ بارها گفته است در صورتی که در انتخابات اخیر پیروز شود، در دور دوم ریاست جمهوری او، ایرانیان با او مذاکره خواهند کرد؟
نیسان رفعتی: آنچه که دولتمردان آمریکا در حال حاضر بارها گفته‌اند این است که «فشار حداکثری» روی ایران نتیجه بخش بوده است. اگر هم نگاهی به وضع اقتصاد ایران در سه سال اخیر بیندازیم، نتیجه این فشارهای حداکثری را می بینیم. ایران سومین سال است که رکود بی سابقه اقتصادی را تجربه می کند، بخش بزرگی از آن هم به‌واسطه تحریم‌های آمریکاست. اما آنچه که شاهد آن نبوده‌ایم، رابطه دیپلماتیک و یا گفتگو بین دو کشور و تعهد ایران در راستای پذیرش مطالبات و خواست دولتمردان ایالات متحده است.
آنچه که دولت دونالد ترامپ مدنظر دارد این است که سیاست‌های فشار حداکثری که بین دو و نیم تا سه سال است که دنبال می شود در صورت پیروزی مجدد ترامپ، و ادامه چهار سال دیگر فشارهای حداکثری روی ایران، حکومت کنونی را به جایی می‌رساند که دیگر قادر به ادامه حیات نخواهد بود، به همین دلیل از نگاه کاخ سفید زمانی می‌رسد، خواه همان هفته‌های اول بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و یا ماه‌های بعد، که دولتمردان ایران مطابات آمریکا را می‌پذیرند.
یورونیوز: همانطور که می‌دانیم در ایران همه، از شهروندان گرفته تا سیاستمداران و تجار و کارخانه‌داران فعالیت‌هایشان را به‌نوعی متوقف کرده‌اند و منتظرند ببیند در سوم نوامبر چه فردی اداره کاخ سفید را بر عهده می‌گیرد، چرا این بار انتخابات ایالات متحده تا این اندازه برای ایران اهمیت دارد؟
نیسان رفعتی: همانطور که می‌دانید فشار حداکثری کاملا رابطه ایران و آمریکا در سال‌های اخیر را شکل داده است. سلاح اصلی این فشار حداکثری هم وضع تحریم‌های یک طرفه اقتصادی علیه ایران بوده است. و با وجود اینکه این تحریم‌ها یک طرفه بوده‌اند، اما بسیار قدرتمند هستند.
به عنوان مثال اگر به صادرات نفت ایران در چندسال اخیر نگاهی بنیدازید، از تولید میلیون‌ها بشکه نفت این کشور به تولید صدها هزار بشکه در روز رسیده است. اگر به ارزش ریال نگاه کنید می‌بینید که در طول چند سال گذشته، و حتی در طول ماه‌های گذشته، افت وحشتناکی داشته است.
به آن می‌توانید اثرات مخرب شیوع ویروس کرونا را اضافه کنید. خصوصا اینکه ایران بالاترین نرخ ابتلا و مرگ و میر در منطقه خود را دارد، کرونا بحران‌های اقتصادی را در چند ماه اخیر گسترش داده است.
به همین دلیل است که چشم انداز ادامه وضع فعلی و یا بازگشت به نوعی از گفتگوهای دیپلماتیک و مذاکره که می‌تواند عامل رشد اقتصادی شود، از افزایش صادرات نفت گرفته تا رشد صادرات منطقه‌ای ایران و همچنین برداشته شدن بخشی از محدودیت‌های بانکی، هم برای دولتمردان و هم برای شهروندان ایران اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
