ناصر اعتمادی - رادیو بین المللی فرانسه
فرانسوا نیکولو، دیپلمات و سفیر پیشین فرانسه در ایران که پروندۀ اتمی این کشور و پیچیدگی‌های جامعه و نظام ایران را خوب می‌شناخت شنبه بیستم مارس در نخستین روز از نوروز در سن هشتاد سالگی چشم از جهان فروبست.
فرانسوا نیکولو تمام عمر خود را صرف سیاست خارجی کشورش کرد. او در سال ١٩٦٤ در نخستین دورۀ ریاست جمهوری شارل دو‌گُل وارد وزارت امور خارجۀ فرانسه شد و به مدت چهل و یک سال در این وزارتخانه فعالیت داشت.
در این مدت، فرانسوا نیکولو در سازمان ملل، در شیلی نخستین سال‌های دیکتاتوری پینوشه، برلن دورۀ جنگ سرد، بمبئی و بوداپست خدمت کرد. او مشاور دیپلماتیک پییر ژوکس، وزیر سوسیالیست فرانسه و سپس رئیس دفتر او در وزارت دفاع این کشور شد. فرانسوا نیکولو چپگرا بود و از آغاز ورود خود به وزارت امور خارجۀ فرانسه در اقدامی بی سابقه به عضویت سندیکای "س.اف.د.ت" نزدیک به حزب سوسیالیست فرانسه درآمد.
در سال ٢٠٠١ دولت سوسیالیست لیونل ژوسپن فرانسوا نیکولو را به عنوان سفیر فرانسه راهی تهران کرد. مناسبات دیپلماتیک فرانسه و ایران پس از انقلاب اسلامی در این کشور هرگز بدون مشکلات و سختی نبود. اما، انتصاب فرانسوا نیکولو به عنوان سفیر فرانسه در ایران با دورۀ کم تنش ریاست جمهوری محمد خاتمی در عرصۀ خارجی ولی قتل‌های زنجیره ای اعضای کانون نویسندگان ایران، منتقدان و دگراندیشان، سرکوب دانشجویان و روزنامه‌نگاران و تعطیلی گستردۀ جراید مستقل در این کشور همزمان بود.
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو بین المللی فرانسه
انتصاب فرانسوا نیکولو به عنوان سفیر فرانسه در تهران در عین حال با عملیات تروریستی یازدهم سپتامبر همزمان بود که در پی آن "دشمن دور" جمهوری اسلامی ایران، ایالات متحد آمریکا، دشمن نزدیک تهران، یعنی رژیم طالبان را در کابل سرنگون کرد. در این دوره فرانسوا نیکولو پیام‌های مقامات ایران و آمریکا را میان آنان رد و بدل می‌کرد.
در سال ٢٠٠٢ جورج بوش پسر ایران را در کنار عراق و کره شمالی در "محور شرارت" قرار داد، هر چند با سرنگون کردن دیگر دشمن نزدیک تهران، رژیم صدام حسین، و سپردن قدرت به شیعیان متحد سپاه پاسداران زمینۀ نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق را تا امروز فراهم ساخت.
در سال ٢٠٠٣ اما، بحران هسته‌ای ایران آغاز شد و فرانسوا نیکولو یکی از کارشناسان مجرب مسئلۀ بسیار فنی عدم گسترش سلاح‌های اتمی بود و به همین خاطر دهه‌ها پیشتر مدیریت امور راهبردی وزارت امور خارجۀ فرانسه را برعهده داشت.
در دورۀ مأموریت خود در تهران، فرانسوا نیکولو تمام انرژی خود را صرف پروندۀ اتمی ایران کرد. او در اکتبر ٢٠٠٣ از وزیر امور خارجۀ وقت فرانسه، دومینیک دو ویلپن، در تهران استقبال و برای نخستین بار با حسن روحانی مسئول وقت مذاکرات اتمی ایران ملاقات کرد. در آن دوره قدرت‌های اروپایی می‌کوشیدند با جستجوی یک راه‌حل دیپلماتیک برای پروندۀ اتمی ایران از وقوع سناریوی مشابۀ اشغال عراق توسط آمریکا جلوگیری کنند.
اما، انتخاب محمود احمدی نژاد به ریاست جمهوری ایران در سال ١٣٨٤ این تلاش‌ها را نقش برآب کرد. در همین سال دورۀ مأموریت دیپلماتیک فرانسوا نیکولو در ایران نیز خاتمه یافت و جمهوری اسلامی ایران از نو وارد مناسباتی پرتنش با جهان شد. در بازگشت به پاریس فرانسوا نیکولو تجارب خود را در تهران در کتابی با عنوان "عمامه و گُل رُز" منتشر و در آن با اشاره به پیچیدگی‌های ایران رویکردی متواضعانه برای حل بحران اتمی این کشور پیشنهاد کرد. به همین خاطر فرانسوا نیکولو برخی مواضع سرسختانۀ نیکلا سرکوزی، رئیس جمهوری پیشین فرانسه، را در قبال ایران سرزنش می‌کرد. او حتا در یکی از آخرین نوشته‌هایش با انتقاد از رویکرد رئیس جمهوری کنونی فرانسه، امانوئل ماکرون، در قبال ایران گفت : "وظیفۀ یک میانجی در درجۀ اوّل شنیدن همۀ سخنان، افکار سنجی همگان و سپس طرحریزی تدریجی و بیطرفانۀ راه‌حلی قابل قبول برای همه است."
"دُنی بوشار" همکار نیکولو در وزارت امور خارجۀ فرانسه در وصف او گفته است : "فرانسوا نیکولو دیپلماتی معتقد و پایبند به اصول به ویژه نوعدوستی و دلبستگی عمیق به مردمان بود." نیکولو در صفحۀ توئیتری خود سرکوب دگراندیشان را در ایران محکوم می‌کرد. او در ماه مه ٢٠١٠ در دفاع از آموزگار کُرد ایرانی، فرزاد کمانگر، از او به عنوان "صلح دوست ترین انسان" یاد نمود. اندکی بعد جمهوری اسلامی ایران فرزاد کمانگر را به اتهام مشارکت در عملیات تروریستی اعدام کرد.
