ماهواره پرتاب کنید، موشک آزمایش کنید
فرامرز داور - ایران وایر
بر خلاف آنچه افکار عمومی ایران و احتمالا بخش‌هایی از نخبگان آمریکایی تصور می‌کنند، «محمدجواد ظریف» در کتاب شش جلدی «راز سر به مهر» می‌گوید او فقط چند هفته پس از توافق موقت اتمی که منجر به توقف تحریم‌های تازه و پرداخت مقداری از پول های مسدود شده ایران شد، از سرتیپ پاسدار «حسین دهقان»، وزیر وقت دفاع جمهوری اسلامی خواسته بود، فورا دست به آزمایش موشکی و پرتاب ماهواره بزنند.
یکی از موضوعاتی که پیوسته در کتاب «راز سر به مهر» از آن انتقاد شده گزارش «غیرواقعی و کذب» نهادهای امنیتی یا اظهار نظر افراد نزدیک به این سازمان‌ها درباره گروه مذاکره‌کننده، محتوای گفت‌وگو و نتایج به دست آمده است. به نوشته «محمدجواد ظریف»، این گزارش‌های کذب در برخی از موارد موجب انتقاد شدید غیرعلنی آیت‌الله «علی خامنه‌ای» یا سخنرانی‌های گلایه‌آمیز وی می‌شده است.
کتاب ظریف و همکارانش یکی از نتایج این دست گزارش‌ها را در اتفاقات راهپیمایی بیست و دوم بهمن ۱۳۹۲ روایت می‌کند:
«زمانی که دکتر ظریف و همسرش وارد جمع مردم شدند و یک مسیر نسبتا طولانی را طی کردند، ناگهان بر خلاف واکنش صمیمانه مردمی که کنارشان قدم می‌زدند، با یک گروه خاص از جوانان روبه‌رو می‌شوند که برخورد آنها برخلاف عامه مردم سخت و همراه با شعارهای تند بود. سن آنان متوسط ۱۶ تا ۲۵ سال بود و به طور غیرمترقبه یکی از آن میان که پرچم مقدس کشور را در دست داشت، خود را به پشت دکتر ظریف رساند و سعی کرد چوب پرچم را از قفا به سر ایشان بکوبد... در این راهپیمایی دکتر (عباس) عراقچی و (حسن) قشقاوی معاونان وزارت خارجه هم دکتر ظریف را همراهی می‌کردند و طی همان هیجانات تلفن همراه آقای قشقاوی سرقت شد که احتمالا با هدف خاصی صورت گرفته بود».
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
کتاب می‌گوید که در اواسط بهمن دو شایعه درباره مذاکره‌کنندگان و در سطح کشور پخش شده بود که گرچه به منبع آن اشاره نمی‌کند، اما از سوی خبرگزاری‌های وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نمایندگان نزدیک به سازمان اطلاعات سپاه منتشر شده بود:
«در همان روز انتشار دو شایعه هم‌زمان، یکی مکالمه تلفنی وزرای خارجه ایران و آمریکا با موضوع گفت‌وگو درباره برنامه دفاع موشکی جمهوری اسلامی و دیگری ممانعت وزارت امور خارجه از سفر هیات موشکی کره شمالی به ایران که توسط جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی شکل سوال از وزیر خارجه گرفت؛ دیگر حکایت از یک اشتباه و تصادف نداشت، بلکه به نظر می‌رسید مسیری تازه در تقابل با اشتباهات گمراه‌کننده گشوده شده است.»
اما دلیل این وضعیت آشفته در داخل ایران چه بود؟ در حالی که توافق موقت ژنو اجرایی شده بود و با اجرای آن اعمال تحریم تازه متوقف و ماهانه میلیون‌ها دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران در اختیارش قرار می‌گرفت؛ چرا مخالفان مذاکرات خصوصا افراد نزدیک به سپاه پاسداران، چنین وضعیتی برای گروه مذاکره‌کننده به وجود می‌آورند که سرگرم گفت‌وگو همراه با رفع کردن همه تحریم‌های اتمی بودند؟
«شرح مختصر ماجرا این بود. در تاریخ پانزدهم بهمن ۱۳۹۲ خانم (وندی) شرمن (معاون وزارت خارجه آمریکا) در ای‌میلی به عباس عراقچی خبر داده بود که تحریم تعدادی شرکت ایرانی و غیرایرانی روز پنجشنبه هفدهم بهمن انجام می‌شود، لذا دکتر ظریف در تماس تلفنی با وزیر دفاع به ایشان اطلاع می‌دهد که آمریکایی‌ها تصمیم دارند تعدادی از افراد و شرکت‌ها را در روز یاد شده تحریم کنند و به ایشان پیشنهاد می‌کند که به عنوان اقدام متقابل ضمن هماهنگی با ریاست‌جمهوری آمادگی لازم برای انجام آزمایش موشکی و پرتاب ماهواره برای روز پنجشنبه یا جمعه را ایجاد نماید. وزیر دفاع پس از پیگیری با متولیان صنعت هوا-فضا در پاسخ بیان می‌دارند که برای پرتاب ماهواره مشکلات فنی وجود دارد و آزمایش موشکی هم نیاز به زمان و انجام مقدماتی دارد که ایشان هر دو مورد را پیگیری خواهد کرد.»
به این ترتیب بر خلاف تصویری که دست‌کم تا آن زمان از ظریف به عنوانی فردی مصالحه‌جو و با شناخت از نظام بین‌المللی وجود داشت، وی در تماس با حسین دهقان، وزیر دفاع پیشنهاد آزمایش موشکی و پرتاب ماهواره به عنوان اقدام متقابل در برابر وارد شدن افراد تازه‌ای به تحریم‌های از پیش اعمال شده آمریکا، اراده انجام چنین اقدامی را کرده بود؛ در حالی که اصل تحریم‌های آمریکا جدید نبود، بلکه افراد تازه‌ای که ناقض تحریم‌ها بودند به این فهرست اضافه می‌شدند.
مشابه همین اقدام متقابل که پاسخی نسنجیده محسوب می‌شود، اقدامی دیگر پس از به دست آمدن توافق برجام در پاییز ۱۳۹۴ انجام شد و سپاه با درج شعار «مرگ بر اسراییل» دست به آزمایش موشکی بالستیک زد که منجر به ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل و از دست رفتن فضای مثبتی شد که درباره ایران به دست آمده بود.
حدود یک سال بعد از این آزمایش، «دونالد ترامپ» از جمله این آزمایش را یکی از نتایج برجام به عنوان «بدترین توافق تاریخ آمریکا» خواند و سرانجام هم از این توافق خارج شد و دوباره همه تحریم‌های اتمی را به اجرا گذاشت.
با اینکه ظریف طراح آزمایش موشکی و پرتاب ماهواره در پاسخ به وارد شدن نام چند فرد به فهرست تحریم‌های آمریکا بود، عباس عراقچی در پاسخ به وندی شرمن در ای‌میلی ایالات متحده را «تهدید به عمل متقابل» کرده بود.
پس از اعلام اضافه شدن افراد تازه به تحریم‌های پیشین آمریکا، وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای از تصمیم به عمل متقابل گفت؛ در حالی که عمل متقابل قاعدتا اضافه شدن افرادی از ایالات متحده به تحریم‌های فرضی ایران علیه آمریکا می‌توانست باشد.
با اضافه شدن افراد جدیدی به فهرست تحریم‌های آمریکا، فضای داخلی در ایران علیه مذاکرات اتمی وارد جو تازه‌ای شد. خامنه‌ای در اظهاراتی عمومی گفت تحریم‌ها با مذاکره رفع که نشد هیچ، ایالات متحده تحریم‌های جدیدی هم اعمال کرد و مجددا توافق اتمی با آمریکا و رفع تحریم‌ها را «محال» خواند.
کتاب راز سر به مهر در جایی از ظریف در برابر گروه ۱+۵ نقل می‌کند که به آنها گفته بابت اضافه شدن افراد جدید به فهرست تحریم‌های ایالات متحده از سوی آیت‌الله خامنه‌ای «سرزنش» شده و شرایط داخلی نامناسبی برای وی ایجاد شده است. مجلس شورای اسلامی که در دوره نهم بود، تذکری کتبی با امضای بیست و چهار نماینده خطاب به دولت منتشر کرد که به نوشته کتاب ظریف محتوای آن، سند سری نظام جمهوری اسلامی را افشا می‌کرد:
«چرا باید وزارت امور خارجه آمریکا با تحریک سفیر آمریکا در سازمان ملل از سفر هیات کارشناسی کشورهای دیگر به جمهوری اسلامی جهت توسعه توان موشکی جلوگیری کند؟»
نمایندگان نزدیک به سازمان اطلاعات سپاه، یعنی «جواد کریمی قدوسی»، سرتیپ پاسدار «اسماعیل کوثری» و «علیرضا زاکانی» بودند. کتاب راز سر به مهر می‌گوید سفر هیات موشکی مربوط به کارشناسان کره شمالی بود که عمده برنامه موشکی جمهوری اسلامی متکی بر زیرساخت‌های آن کشور است؛ اما می‌گوید که جلوگیری از انجام این سفر به دروغ به وزارت خارجه نسبت داده شده بود.
کتاب می‌گوید که تصمیم به تاخیر آزمایش موشکی در جلسه‌ای در اوایل دی ۱۳۹۲ یعنی حدود دو ماه قبل از تذکر نمایندگان مجلس، از سوی شورای عالی امنیت ملی گرفته شده بود؛ اما پس از به روز شدن تحریم‌های آمریکا با پیشنهاد وزیر خارجه و دستور «حسن روحانی»، رییس جمهور آزمایش در شرف انجام بود؛ هرچند که وزیر دفاع وقت گفته بود که امکان فنی پرتاب ماهواره در آن تاریخ وجود نداشته است.
«راز سر به مهر» می‌گوید در همان زمان وقتی از رییس دانشگاه شریف که به دلیل ارتباط با برنامه اتمی جمهوری اسلامی تحت تحریم بود، درباره علت مخالفت با پرتاب ماهواره پرسیده شده بود، وی گفته بود که «حسین شریعتمداری»، نماینده خامنه‌ای در روزنامه کیهان شخصا به وی گفته بود وزیر خارجه از این اقدام جلوگیری کرده است؛ در حالی که به گفته ظریف، وی پس از اضافه شدن افراد جدیدی به تحریم آمریکا از وزارت دفاع خواسته بود هم پرتاب ماهواره و هم آزمایش موشکی انجام شود؛ در حالی که به گفته او حسین دهقان پاسخ داده بود به دلیل مشکل فنی پرتاب ماهواره منتفی است و به آزمایش موشکی بسنده شد.
کتاب شش جلدی ظریف و همکارانش در مذاکرات اتمی پراکنده و نامنسجم و بسیار مطول است. تلاش آن نشان دادن وفاداری دائمی به آیت‌الله خامنه‌ای است و رد این تلاش تا به حدی در کتاب پررنگ است که ظریف را فردی حامی آزمایش موشکی و پرتاب ماهواره تصویر می‌کند.
در برابر این اعلام وفاداری، کتاب به صورت مستقیم و غیرمستقیم مملو از انتقادات پرحجم از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و رسانه‌های متنوع آن است که به طور پیوسته از دید نویسندگان کتاب با انتشار اطلاعات غلط و مغشوش فضای داخلی را بر آنها تنگ و باعث بدبینی و انتقاد خامنه‌ای از جمله به شخص وزیر می‌شده است.
اعتراض خیابانی و تلاش برای کتک زدن ظریف در بیست و دوم بهمن اولین سال وزارت او، به تعبیر کتاب راز سر به مهر یکی از اولین و منسجم‌ترین اقدامات علیه وی و مذاکرات بود که تدارک آن از سوی نمایندگان و رسانه‌های نزدیک به سپاه چیده شده بود و تا هفت سال بعد ادامه پیدا کرد.
این بدبینی در آخرین ماه های وزارت ظریف شکلی بی‌سابقه یافت؛ طوری که خامنه‌ای پس از انتشار فایل صوتی ظریف که در آن از دخالت سپاه پاسداران و شخص «قاسم سلیمانی» فرمانده ترور شده نیروی قدس در دیپلماسی انتقاد کرده بود، اظهارات ظریف را مشابه گفته‌های «دشمن» خواند و پس از پایان وزارت وی هم هیچ سمتی برایش در نظر نگرفت و با وجود اظهار سرسپردگی دائم ظریف به نظام، از نهادهای حکومت یک‌سره کنارش گذاشت.
سردار سعید محمد هم در دولت رئیسی سِمت گرفت
