رژیم ایران در طول سال‌های گذشته، به بازی در خارج از سرزمین خود ادامه می‌داد و حتی در این اواخر با افتخار اعلام کرد که شش ارتش در بیرون از مرزهای کشور سازماندهی کرده است. اما امروز شعله‌های آتش جنگ از جانب مرزهای افغانستان و عراق خود را به مرزهای ایران رسانده است و مرز آن کشور با آذربایجان نیز در آستانه قرار گرفتن در معرض تنش و ناآرامی است.

به گفته یکی از ناظران، «تهران از یک سو نگران نزدیکی روزافزون ترکیه و اسرائیل است، و از سوی دیگر از نزدیکی بین پاکستان و طالبان ابراز نگرانی می‌کند.» علاوه برآن، جمهوری اسلامی ایران از ایجاد روابط دیپلماتیک اسرائیل با برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس نگرانی دارد و انتقاد شدید ایران از سفر وزیر امور خارجه اسرائیل به بحرین، این موضوع را می‌تواند به خوبی آشکار کند.

بنابراین، ماجرای واقعی تشدید تنش بین ایران و آذربایجان و تهدید به اقدام نظامی علیه آن کشور، به این معنی است که تهران افزایش خطر ناآرامی در مرزهای خود را از چند طرف احساس کرده است و چنین به نظر می‌رسد که پس از بازی درازمدت در مرزهای کشورهای منطقه (از طریق شبه‌نظامیان و گروه‌های وابسته به خود)، تهران امروز باید در تلاش برای تامین امنیت مرزهای خود باشد.

پرسش دیگری که مطرح می‌شود، این است که آیا ایران همان‌گونه که رسانه‌های آن بازتاب می‌دهند، دست به عملیات نظامی علیه آذربایجان می‌زند؟ چنان‌چه امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، نیز در واکنش به تحولات اخیر، اظهارات رئیس جمهوری آذربایجان را «شگفت‌انگیز و تاسف‌آور» توصیف کرد و یادآور شد که کشورش در قبال تحرکات و فعالیت‌های نهادهای صهیونیستی علیه امنیت خود، هرگز سکوت اختیار نمی‌کند و دست به هر اقدامی که لازم باشد، می‌زند.

هرچند دست زدن به چنین اقدامی، به‌شدت مخاطره‌آمیز است، ممکن است عواملی، از جمله تشدید فشارهای مرزی از چند طرف، واکنش به بحران‌های داخلی و مطرح کردن بهانه مقابله با توطئه خارجی، رژیم جمهوری اسلامی ایران را سرانجام وادار به اقدام نظامی علیه آذربایجان کند.

البته وقوع چنین رخدادی، بی‌تردید بزرگترین اشتباه راهبردی ایران خواهد بود و این اقدام مخاطره‌آمیز، درست مانند اشتباهی است که صدام حسین هنگام حمله به کویت مرتکب شد. در چنین صورتی، ایران بدون تردید در چنان پرتگاهی سقوط خواهد کرد که نه تنها از طریق بازی با مرزهای کشورها، بلکه از طریق پرونده‌های متعدد به سمت آن در حرکت است و سرانجام، نظام جمهوری اسلامی ایران از هر سو آماج حملات شدید و بی‌سابقه‌ای قرار خواهد گرفت و با دشوارترین شرایط تاریخش روبه‌رو خواهد شد.