واقعیت ایران: اکثریت فقیر - اقلیت غنی

آفتاب یزد: در حالی که خط فقر 11 میلیون تومان را هم پشت سر گذاشته است و بخش ضعیف جامعه زیر بار فقر در حال له شدن هستند، از گوشه و کنار خبرهایی مبنی بر پر شدن ظرفیت تورهای اروپا در نوروز 1401 منتشر می‌شود. این در حالی است که در کشور ما مشکلات اقتصادی همچنان به مباحث سیاسی گره کور خورده‌اند و معیشت جامعه تحت تاثیر تحریم‌ها قرار دارد. کسب و کار‌ها از رونق افتاده‌اند و سفره کارگران روز به روز در حال کوچک‌تر شدن است. با این همه سوال اینجاست که در چنین شرایط اقتصادی چگونه بخشی از جامعه همچنان می‌توانند به سفر‌های لاکچری خود ادامه بدهند؟ ادامه چنین روندی چه نتیجه‌ای در بر خواهد داشت؟ آیا مسئولان نباید فکری به حال شکاف طبقاتی موجود در جامعه بکنند؟

>ظرفیت تورهای نوروزی اروپا پر شد!

روز گذشته پایگاه خبری تجارت نیوز در گزارشی نوشت: با مهیا شدن شرایط برای سفرهای خارجی و داخلی، آژانس‌های مسافرتی اقدام به برگزاری تورهای خارجی برای نوروز ۱۴۰۱ کرده‌اند. حدود شش ماه به تعطیلات نوروز سال آینده باقی مانده اما ظرفیت اکثر تورها پر شده است.

براساس گزارش‌های به دست آمده، شرکت‌های خدمات مسافرتی اخیرا فروش تورهای مختلف به مقصد کشورهای اروپایی را آغاز کرده‌اند؛ این تورهای مسافرتی با شیوع کر‌ونا در جهان مدتی بود رونق نداشتند و متوقف شده بودند.

برای ایرانی‌ها معمولا هزینه تور کشورهای اروپایی مانند فرانسه و آلمان نسبت به کشورهایی مانند ترکیه و ارمنستان بیشتر است. به طور مثال در حالی که سفر به فرانسه حدود ۳۵ میلیون تومان هزینه دارد اما افراد می‌توانند با پنج میلیون تومان به ترکیه سفر کنند.

براساس آمارهای به دست آمده می‌توان گفت تا قبل از گران شدن نرخ ارز، قیمت تور‌های گردشگری با ثبات نسبی همراه بودند. افزایش قیمت ارز موجب افزایش قیمت تورهای خارجی شده اما به نظر می‌رسد این نوسانات روزانه نیز نتوانسته سد راه مسافران ایرانی شود.

احتمالا یکی از علت‌های تکمیل ظرفیت زودهنگام تورهای خارجی نوروز ۱۴۰۱، نوسانات ارز باشد. در واقع مردم با توجه به انتظاراتی که برای افزایش قیمت ارز در ماه‌های پایانی سال دارند اقدام به رزرو تورهای نوروزی کرده‌اند.

به طور کلی قیمت تور اروپا با توجه به زمان و مدت زمانِ سفر متفاوت است و طبق آمارهای به دست آمده سفر در پاییز و زمستان کمی ارزانتر از بهار و تابستان است، اما با این حال از حدود شش ماه قبل ظرفیت بیشتر تورهای اروپایی برای نوروز ۱۴۰۱ تکمیل شده است.

برخی افراد دوست دارند با هزینه بالا، به تورهای لوکس بروند، تعداد معدودی از آژانس‌های گردشگری در ایران نیز این تورهای لوکس را برگزار می‌کنند. تب سفر ایرانیان به کشورهای خارجی تاحدی است که حتی ظرفیت تورهای لوکس نیز پُر شده است، به طور مثال هزینه مسافرت با تور به مجارستان برای هر نفر ۹۱ میلیون تومان است، البته با تغییرات نرخ ارز، نرخ پروازهای خارجی نیز تغییر می‌کند و با این تغییرات، قیمت‌های تور افزایش می‌یابد.

> خروج انبوه ارز از کشور

با همه این اوصاف سوال اینجاست که آیا شرایط اقتصادی تغییر کرده که سفر‌های لاکچری رونق گرفته است؟

سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« این موضوع چند نکته اساسی دارد، واقعیت این است که وضعیت اقتصادی بهبود نیافته و اکثریت مردم در شرایط بد اقتصادی قرار دارند اما چنین مسائلی نشان‌دهنده شکاف طبقاتی است که در جامعه حکمفرماست، این یعنی کسانی هستند که در همین شرایط اقتصادی، وضعیت به مراتب خوبی دارند و هم در ایران در رفاه کامل هستند و از همه امکانات برخوردارند و هم سفر‌های خارجیشان همیشه مهیا است. نکته دیگر این است که برخلاف آن چه که برخی از دوستان موافق اقتصاد آزاد میگفتند که اگر نرخ ارز افزایش یابد سفر‌های خارجی کم خواهد شد، حالا می‌بینیم علی رغم این که نرخ ارز تقریبا در سقف خودش قرار دارد باز هم تقاضا برای سفر‌های خارجی در حداکثر آن چه که باید باشد قرار دارد.»

وی تصریح کرد:« نکته دیگر این است که متاسفانه دلیل این استقبال‌ها تنگ نظری‌های فرهنگی است که در داخل کشور وجود دارد، چون تفریحات سالم تقریبا در کشور فراهم نیست این موضوع سبب می‌شود که خیلی‌ها با همان حد اقل فرصتی که پیدا می‌کنند ترجیح بدهند اوقات فراغت خود را خارج از کشور سپری کنند. بدون شک در زمان پسا کرونا با اوج‌گیری این روند رو به رو خواهیم بود و این موضوع سبب خروج انبوه ارز از کشور خواهد بود و همین امر نیز شرایط اقتصادی را بدتر خواهد کرد چرا که قرار بود سیاست‌ها بر پایه ارز‌آوری باشد نه خروج ارز از کشور. مسئولین حتما باید فکری به حال این موضوع کنند وگرنه در آینده با شرایط بد‌تر اقتصادی
رو به رو خواهیم بود.»

>شکست استخوان‌های بخش ضعیف جامعه

با این تفاسیر سوال اینجاست که ادامه این روند چه مشکلات اجتماعی برای جامعه به جا خواهد گذاشت؟ مسئولان چه کاری باید انجام بدهند؟

شادان کریمی؛ جامعه شناس در این خصوص به آفتاب یزد گفت:

« واقعیت این است که چنین مسئله‌ای نشان دهند فاصله طبقاتی در جامعه است، بخشی از جامعه به شدت درگیر معاش هستند و بخش دیگر جامعه به دنبال سفر‌های لاکچری؛ در چنین شرایطی شکاف طبقاتی تبدیل به گسل طبقاتی می‌شود که درست کردن آن سال‌ها زمان می‌برد.»

وی تصریح کرد:« در حال حاضر طبقه‌ای تحت عنوان طبقه متوسط جامعه وجود ندارد و جامعه به دو بخش طبقه ضعیف و طبقه غنی تبدیل شده است. وقتی خط فقر روند صعودی در پی می‌گیرد و حالا شاهدیم که مرز 11 میلیون را در نوردیده. شواهد نشان می‌دهد بخش اعظمی از جامعه زیر این خط قرار دارند. ادامه این روند جامعه را به دو بخش ثروتمند و فقیر تقسیم می‌کند و به زودی صدای شکستن استخوان‌های بخش فقیر جامعه را زیر پای بخش ثروتمند خواهیم شنید.»

این جامعه شناس تاکید کرد:« از سوی دیگر با ادامه این روند در همه ابعاد شاهد افزایش بزهکاری در جامعه خواهیم بود و در صورتی که دولت فکری به حال این موضوع نکند شعار مبارزه با فساد معنای خود را از دست می‌دهد. به هر حال اقتصاد ایران یک اقتصاد بیمار محسوب می‌شود و نیاز به یک جراحی بزرگ دارد که مهمترین کار دولت در این جراحی اصلاح نظام‌های بانکی و مالیاتی و همچنین همسان‌سازی حقوق در همه مشاغل است. هر چه زودتر باید این اقدامات انجام شود چرا که هر چقدر زمان بگذرد گسل طبقاتی عمیق‌تر خواهد شد.»