درخواست روسیه از آمریکا برای «تضمین کتبی» در برجام چه بود، چه گرفت و چرا غیرعلنی است؟!
کیهان لندن - سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه سه‌شنبه ۱۵ مارس (۲۴ اسفند) در کنفرانس خبری مشترک با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت روسیه «تضمین‌های کتبی» از آمریکا دریافت کرده که تحریم‌های اعمال‌شده به دلیل حمله نظامی این کشور به اوکراین به همکاری هسته‌ای آن با ایران لطمه نمی‌زند.
پایگاه خبری «آکسیوس» می‌نویسد اهمیت موضوع در این است که اظهارات لاوروف ممکن است نشانه‌هایی از عقب‌نشینی روسیه از شرطی باشد که هفته قبل در مورد برجام گذاشت و مسکو دیگر مانع توافق اتمی نخواهد شد.
وزیر خارجه روسیه گفت که آمریکا به روسیه «تضمین کتبی» داده که «تحریم‌های وضع شده علیه روسیه به خاطر جنگ اوکراین «مانعی در راه همکاری آن کشور در برجام ایجاد نخواهد کرد» و «این تضمین‌ها حفاظت قابل اعتمادی برای مشارکت مستقیم متخصصان و شرکت‌های ما در پروژه‌های اتمی به وجود خواهد آورد.»
لاوروف اتهام آمریکا مبنی بر اینکه روسیه در حال کند کردن روند دستیابی به توافق است را رد کرد اما پیش از باج‌خواهی روسیه نیز پس از حدود دو سال مذاکره در وین هیچ توافقی حاصل نشده بود و جنگ پوتین و تحریم‌های جهانی علیه روسیه تازه از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ به اینسو مطرح شده است!
اما اینکه روسیه از کجا این «تضمین کتبی» را گرفته مشخص نیست و واشنگتن نیز تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ موضع شفافی درباره این ادعا اعلام نکرده است و مقامات آمریکایی به کلی‌گویی و جملات مبهم اکتفا می‌کنند.
به گزارش «فاکس نیوز» ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات لاوروف گفت «ایالات متحده فعالیت‌های روسیه در پروژه‌های هسته‌ای ایران را تحریم نمی‌کند اما واشنگتن اجازه نمی‌دهد روسیه از برجام به عنوان راه فرار از تحریم‌های مرتبط با اوکراین استفاده کند.»
یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود به خبرگزاری رویترز گفت دولت جو بایدن مشارکت روسیه در پروژه‌های هسته‌ای ایران را که بخشی از برجام است، تحریم نمی‌کند.
به گفته این مقام، مسکو اکنون باید به این اطمینان رسیده باشد که تحریم‌های برقرار شده از سوی آمریکا علیه روسیه به دلیل جنگ آن کشور در اوکراین نباید بر اجرای برجام تاثیر بگذارد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در کنفرانس خبری با لاوروف در راستای مواضع محتاطانه و سرسپرده‌ی نظام در قبال روسیه گفت: «مایل هستم همینجا اعلام کنم که روسیه هیچ مانعی برای رسیدن به توافق نخواهد بود و هیچ ارتباطی بین تحولات اوکراین و مذاکرات وین وجود نخواهد داشت.»
امیرعبداللهیان آمریکا را متهم به «زیاده‌خواهی» کرد و افزود: «ما امیدواریم طرف آمریکایی دست از زیاده‌خواهی‌های خود در دقایق نزدیک به توافق بردارد تا بتوانیم در آینده نزدیک رسیدن به توافق خوب و پایدار را با حمایت همه طرف‌های حاضر در مذاکرات اعلام کنیم. وقفه ایجاد شده در مذاکرات می‌توان زمینه‌ساز حل موضوعات باقیمانده و بازگشت نهایی همه طرف‌ها به تعهداتشان در برجام باشد.»
از سوی دیگر، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با «فرانس۲۴» گفت «من فکر می‌کنم مشکلی که در روزهای گذشته پیش آمد، در نتیجه تحریم‌های روسیه به دلیل جنگ اوکراین بود که وضعیت برجام را در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.»
دبیرکل آژانس اتمی ادامه داد: «برجام یک راهکار پیچیده است که مجموعه‌ای از محدودیت‌ها را برای ایران در نظر گرفته و در همین حال مشوق‌ها، همکاری‌های فنی و پروژه‌هایی را ارائه می‌دهد. البته این همکاری‌ها تحت نظارت آژانس انرژی اتمی انجام می‌شوند و شامل فعالیت تجاری مانند خریداری تجهیزات از سوی کشورها از جمله چین و روسیه نیز می‌شود. این بخش ناگهان دچار ابهام شد و در مذاکرات وقفه ایجاد کرد و مذاکره‌کنندگان را به پایتخت‌ها فرستاد.»
گروسی در پایان گفت: «من از اظهارات سرگئی لاوروف در مورد دریافت تضمین‌های کتبی از آمریکا خوشحال هستم و امیدوارم به زودی به این توافق دست یابیم.»
روزنامه «وطن امروز» در گزارشی ادعای لاوروف مبنی بر گرفتن تضمین را «عقب‌نشینی آمریکا» خوانده اما همزمان می‌نویسد دولت بایدن از پذیرش برخی خطوط قرمز و روشن ایران که برای تضمین انتفاع اقتصادی از توافق برای جمهوری اسلامی حیاتی است خودداری کرده است.
اگرچه اظهارات طرفین و مقامات از جمله رافائل گروسی نشان می‌دهد که گروکشی روسیه به نفع خودش پاسخ داده و معامله‌ای بین روسیه و آمریکا در ارتباط با جنگ اوکراین صورت گرفته بدون آنکه به خواست‌های جمهوری اسلامی در «احیای برجام» پاسخ داده شده باشد، با اینهمه اظهارات مقامات روسی در مورد برجام به‌طرزی زیرکانه مبهم است. کانال تلگرامی «ژئوپلیتیک» که اخبار امنیتی جمهوری اسلامی را پوشش می‌دهد حرف‌های لاوروف در کنفرانس مشترک با امیرعبداللهیان را «ضد و نقیض، نامفهوم و غیرقطعی» خوانده است.
آنچه روسیه از آمریکا پس از حمله نظامی به اوکراین خواسته بود و لاوروف یک هفته پیش مطرح کرد تضمین کتبی برای «همکاری تجاری و اقتصادی» با جمهوری اسلامی بود اما اکنون لاوروف می‌گوید برای «کار در پروژه‌های هسته‌ای ایران تضمین گرفته» و آمریکا نیز می‌گوید کار در این پروژه‌ها اصلاً شامل تحریم‌های مربوط به جنگ پوتین نیست! لاوروف گفته این تضمین شامل همه شرکت‌ها و افراد مشارکت کننده در پروژه‌های مشترک با ایران از جمله ساخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر می‌شود. وی نیز صحبتی از موارد تجاری نکرده است.
نه فقط سرگئی لاوروف بلکه دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین نیز در مورد مواضع مسکو اظهارات مبهمی ابراز داشته است. به گزارش «تاس»، خبرگزاری دولتی روسیه، پسکوف گفت برخی موضوعات هنوز «غیرعلنی» است و «ما مشکلات را بیان می‌کنیم ولی نمی‌توانیم علنی در موردش صحبت کنیم اما واقعیت این است که تحریم‌های اعمال‌شده علیه روسیه بطور مستقیم منافع روسیه در برجام و تداوم آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
صرف نظر از مسائل جدیدی که در ارتباط با برجام پیش آمده که عمدتا به جنگ پوتین در اوکراین مربوط می‌شود، سرنوشت احیای این توافق که هفت سال نیز از آن گذشته، با توجه به اختلافات شدید در جمهوری اسلامی بر سر عقب‌نشینی از «خط‌های قرمز» یا همان «مسائل ناموسی انقلاب» که شامل برنامه‌های موشکی و حمایت رژیم از شبه‌نظامیان و تروریسم در منطقه می‌شود، و نیز مقاومت نیروهای سیاسی در آمریکا که تنها شامل جمهوریخواهان و حزب رقیب دولت بایدن نمی‌شود، همچنان مبهم است و معلوم هم نیست که در صورت اعلام توافق، تا کی ماندگار باشد!
