احسان مهرابی - ایران وایر
آزادی «نازنین زاغری» و «انوشه آشوری»، دو شهروند ایرانی بریتانیایی و رسیدن آن‌ها به لندن با واکنش‌های گسترده‌ای از جناح‌های مختلف حکومت روبه‌رو شده است.
خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی از همان ابتدا خبر آزادی این دو زندانی دو تابعیتی و خروج آن‌ها در ایران را در قبال دریافت ۵۳۰ میلیون دلار پول از بریتانیا منتشر کردند. مقام‌های بریتانیا پیش‌تر بازداشت این دو شهروند را گروگان‌گیری جمهوری اسلامی برای دریافت بدهی بابت قرارداد تانک‌های «چیفتن» که مربوط به دوره «پهلوی» بودند، عنوان کرده بودند.
در حالی که گروهی از اصول‌گرایان دریافت بدهی و سود آن از بریتانیا بابت آزادی زاغری را پیروزی در «جنگ اراده‌ها» می‌خوانند و به رخ می کشند، اصلاح‌طلبان کنایه می‌زنند که اگر این اتفاق در دولت «حسن روحانی» رخ داده بود، آن‌ها سینه می‌دریدند.
از همین رو، «حسام‌الدین آشنا»، مشاور روحانی به اصول‌گرایان کنایه زده است که این پول را به دلار مطرح می‌کنند که بیشتر به چشم بیاید.
سخن‌گو و مقامات وزارت امور خارجه ایران ارتباط پرداخت این پول و آزادی زاغری را تکذیب می‌کنند. به همین دلیل، «صادق زیباکلام» به کنایه نوشت است: «برخلاف غربی‌ها که راحت دروغ می‌گویند، مسوولین ما به واسطه پایبندی به اسلام و اخلاق، هیچ‌وقت نمی‌توانند به مردم دروغ بگویند.»
رسانه‌ها و چهره‌های اصول‌گرا درباره آزادی زاغری چه نوشتند؟
خبرگزاری «فارس» از پرداخت اصل بدهی و سود آن از سوی بریتانیا به ایران سخن گفته و از آزادی یک ایرانی در بریتانیا خبر داده اما نام این فرد را اعلام نکرده است. به جز این خبرگزاری، هیچ رسانه دیگری گزارشی را درباره آزاد شدن یک ایرانی در بریتانیا منتشر نکرده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
این خبرگزاری هم‌چنین نوشته است: «انگلیسی‌ها پس از ناامیدی مطلق از آزادی زاغری، دو ضربه محکم خوردند؛ آن‌ها هم سر پل شبکه جاسوسی خود را از دست داده‌اند و باید علاوه بر پرداخت پول‌های بلاک شده مردم ایران در لندن، سود آن را نیز بدهند.»
روزنامه «کیهان» نیز نوشت: «اکنون دولت بریتانیا هم در جنگ نرم علیه ایران شکست خورده و شبکه جاسوسی آن منهدم شده است و هم مجبور شده است بعد از نیم قرن، بدهی ۵۳۰ میلیون دلاری ایران را پرداخت کند.»
رسانه‌های اصول‌گرا هم‌زمان با آزادی زاغری، گزارش‌های سابق خود را درباره «شبکه ۵۰ نفری جاسوسی» او در ایران بازنشر کرده‌اند.
سخن‌گوی وزارت امور خارجه ایران گفته است که پول پرداخت شده به ایران حدود ۳۹۰ میلیون پوند شامل اصل و فرع بدهی تا روز آخر است.
«علی قلهکی»، روزنامه‌نگار اصول‌گرا نیز نوشته است: «طلبِ ایران از انگلیس، پرونده قدیمی و بسیار پیچیده‌ای بود که با پی‌گیریِ موثرِ دولت و دستگاه‌های مربوطه، پس از سال‌ها به نتیجه رسید و مبلغِ ۴۷۰ میلیون یورو (رقمِ دقیق)، مجموع مطالبات ایران از انگلیس که شامل اصل و سود این طلب قدیمی است، وصول شد.»
با این حال، روزنامه «گاردین» در گزارشی نوشت مقدار مبلغی که باید به ایران پرداخت می‌شد، قبلا در دادگاه تعیین شده بود و بر اساس حکم دادگاه، به دلیل مساله تحریم‌ها، هیچ سودی به اصل پول تعلق نمی‌گیرد.
«علی بهادری جهرمی»، سخن‌گوی دولت نیز پرداخت این پول به ایران را پیروزی ایران در جنگ اراده‌ها و تسلیم شدن بریتانیا برای پرداخت بدهی خود خوانده است.
«آمنه سادات ذبیح‌پور» که از او به عنوان بازجوخبرنگار صداوسیما نام برده می‌شود، نوشت: «نازنین زاغری محکومیت شش ساله خود را گذراند، ایران بدهی خود را از انگلیس با سودش دریافت کرد و یک مهره سوخته تحویل انگلیس داده شد.»
او پیش از این که خبر حضور هیات بریتانیایی در تهران به صورت رسمی مطرح شود، به صورت تلویحی این موضوع را مطرح کرده و نوشته بود: «پس از قریب ۵۰ سال ، صدای شنی تانک‌های چیفتن به گوش می‌رسد.»
در این میان، برخی از اکانت‌های مشهور به «ارزشی» نیز با اشاره به حضور «عباس عراقچی»، معاون وزیر امور خارجه در مبادله «کایلی مورگیلبرت»، شهروند استرالیایی و سخنان رد و بدل شده بین آن‌ها نوشتند: «ولی این دفعه کسی نبود که به جاسوس آزاد شده لبخند بزنه!!»
واکنش اصلاح‌طلبان به آزادی زاغری و سخنان احتمالی او چه بود؟
برخی از اصلاح‌طلبان یادآوری کردند که اگر آزادی زاغری در دولت روحانی اتفاق می‌افتاد، اصول‌گرایان اعتراض می‌کردند.
«حسام‌الدین آشنا»، مشاور حسن روحانی نیز ماجرای سریال «گاندو» درباره آزادی «جیسون رضاییان» و زندانیان دوتابعیتی را مطرح کرد و افزود: «این شخص و این پول همان‌قدر به هم مربوطند که آن خص و آن پول.»
او تاکید کرد که تغییر وضعیت فعلی، تغییر دولت در ایران و تغییر مشاغل گاندویی است.
تعداد دیگری از افراد نزدیک به اصلاح‌طلبان نیز به کنایه ابراز امیدواری کردند که در سریال «گاندو۴» به پشت پرده مبادله نازنین زاغری پرداخته شود.
«محمود صادقی»، نماینده اصلاح‌طلب دهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز در توییتر نوشت استرداد بدهی ایران که پیرو پی‌گیری‌های حقوقی دولت قبل حاصل شد، بسیار مایه خوش‌وقتی است اما تقارن آن با آزادی دو زندانی برای اعتبار دستگاه قضایی ایران وجهه منفی دارد.
برخی از دیگر اصلاح‌طلبان یادآوری کردند که مذاکرات در این باره در دولت روحانی انجام شده است.
در واقع دولت روحانی انتظار دریافت این پول را داشت و در بودجه ۱۴۰۰ نیز ردیفی برای آن تعیین شده بود.
برخی از اصلاح‌طلبان نیز استناد اصول‌گرایان به مصاحبه «کاترین شکدم» با «بی‌بی‌سی» برای ثابت کردن جاسوس نبودن او اشاره کردند که آیا احتمالا مصاحبه احتمالی زاغری با بی‌بی‌سی مبنی بر جاسوس نبودن او را نیز خواهند پذیرفت یا نه.
«محمدعلی ابطحی»، معاون و رییس دفتر «محمد خاتمی» نوشت: «خانم زاغری آزاد شد. می‌گم اگه تو بی‌بی‌سی بگه جاسوس نبودم، چی؟»
شاید روزنامه «جوان»، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز از پیش این موضوع را پیش‌بینی کرده و به زعم خود، به مصاحبه‌های آینده زاغری از هم اکنون پاتک پیش‌دستانه زده است.
این روزنامه نوشت: «این جاسوس انگلیسی اما روز گذشته پس از تحمل دوره محکومیت آزاد و تحویل دولت انگلیس شد. از این پس باید منتظر ماند و دید که او در استودیو‌های بی‌بی‌سی و اینترنشنال چه‌گونه به دروغ پردازی علیه جمهوری اسلامی خواهد پرداخت. اظهارات زاغری ادعای بی گناهی او را بیش از پیش محک خواهد زد.»
واکنش‌ها به آزادی زاغری در شبکه‌های اجتماعی چه بود؟
در شبکه‌های اجتماعی، شوخی‌هایی در دسترس هستند که به نقل از «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی می‌گویند ایران حاضر است در ازای زندانیان بعدی، ۱۰ درصد تخفیف دهد!
رسانه‌های حکومتی در ایران و خبرنگاران آن‌ها در گزارش‌ها از آزادی نازنین زاغری نوشتند که او به دولت انگلیس تحویل داده شد.
در مقابل، برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی این موضوع را مطرح کردند که جمهوری اسلامی تابعیت دوگانه را قبول ندارد اما زمانی که موضوع آزادی نازنین زاغری مطرح می‌شود، از عبارت «تحویل به دولت انگلیس» استفاده می‌کند.
آن‌ها این پرسش را مطرح کرده‌اند که اگر بر اساس ادعای مقامات جمهوری اسلامی، زاغری تابعیت ایران را دارد و نه تابعیت بریتانیا را، چرا باید یک شهروند ایران به دولت بریتانیا تحویل داده شود.
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی ایده «محسن رضایی»، فرمانده سابق سپاه پاسداران را یادآوری کرده‌اند که در سال ۱۳۹۴ گفته بود: «اگر جنگی بین ایران و امریکا در بگیرد، هفته اول هزار اسیر از امریکا می‌گیریم و آن موقع برای آزاد کردن هر یک از آن‌ها باید چند میلیارد دلار بدهند. آن موقع مشکل اقتصادی ما نیز ممکن است حل شود.»
برخی کاربران نیز موارد بعدی آزادی زندانیان دو تابعیتی در قبال دریافت پول یا امتیازات را پیش‌بینی کرده‌اند.
در همین حال، خبرگزاری «ایسنا» در مطلبی با عنوان «پایان جنگ بر سر تانک‌هایی که نجنگیدند» نوشت: «انتظار است با دست‌یابی ایران و ۱+۴ به همراه امریکا، زندانیان دو تابعیتی بیشتری، به ویژه زندانیان ایرانی که به بهانه دور زدن تحریم‌ها در زندان‌های امریکا و اروپا به سر می‌برند، در تعاملات سیاسی پیش رو آزاد شوند.»
اشاره کم‌رنگ به نقش عمان در آزادی زاغری
در گزارش‌های مربوط به آزادی زاغری، به نقش عمان به نسبت موضوعات مشابه کمتر پرداخته شده است. در دیگر موارد مربوط به آزادی زندانیان امریکایی یا دو تابعیتی، معمولا نقش این کشور برجسته می شد. اما گویا مقامات دولت رئیسی تمایلی به مطرح کردن مذاکرات در عمان ندارند.
به گزارش گاردین، «لارا هیکی»، رییس وقت میز عراق در وزارت خارجه بریتانیا، مسوول مذاکره با مقام‌های جمهوری اسلامی بود. روز چهارشنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ تصویری از او در هواپیمای حامل نازنین زاغری و انوشه آشوری نیز منتشر شد.
گاردین هم‌چنین نوشت که پول پرداخت شده به ایران با نظارت سفارت سوییس به عنوان حافظ منافع امریکا در ایران، صرف امور بشردوستانه، مانند غذا و دارو می‌شود اما ایران این گزارش را تکذیب کرده است.
