محمدرضا محبوب فر - کارشناس حوزه سلامت و بحران های محیطی
به فاصله دو هفته پس از سونامی سفرهای نوروزی و حدود 100 میلیون ترددی که در جاده های کشور اتفاق افتاده است، مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده است براساس جدیدترین به روزرسانی ها، تعداد شهرهای با وضعیت قرمز از ۲۴ به ۳۶ شهر افزایش یافته است. براساس این اطلاعیه، رعایت شیوه نامه های بهداشتی در کنار تکمیل واکسیناسیون، بهترین و موثرترین راه مقابله با کرونا در هر موجی از بیماری قلمداد شده است. اطلاعیه وزارت بهداشت و درمان در حالی صادر شده است که قبلا نسبت به موج بی سابقه سفرهای نوروزی و افت رعایت پروتکل های بهداشتی هشدار داده می شد. متاسفانه در مسافرت های اخیر و همچنین دید و بازدیدها و تجمعات نوروزی مشاهدات میدانی حاکی از کاهش محسوس پروتکل های بهداشتی تعیین شده بوده است.
درصد میزان استفاده از ماسک در تعطیلات نوروزی 5 درصد و دستورالعمل حفظ فاصله فیزیکی و اجتماعی اصلا رعایت نمی شده است و به تهویه در محیط های بسته چندان توجهی نشده است. در هفته دوم فروردین ماه و در ادامه مسافرت ها و تجمعات نوروزی، در تعدادی از استان های کشور از جمله: گیلان، مازندران، بندرعباس، خوزستان و اصفهان، کارشناسان و ناظران مستقل بهداشت و سلامت جامعه نسبت به اینکه ایران رسما در آستانه پیک هفتم کرونا قرار گرفته است هشدار می دادند. دولت ایران به اسم مسافرت های نوروزی، بی رحمانه محدودیت ها و ممنوعیت ها را لغو کرد و درصد تست های مثبت به کل تست ها در استان های شمالی و جنوبی و خوزستان و اصفهان، افزایشی شده بود. حتی شنیده می شد که برخی کارشناسان حوزه وزارتی بهداشت و درمان در هفته اول تعطیلات نوروزی که کشور با موج بی سابقه سفرها و افت شدید پروتکل های بهداشتی مواجه شده بود خواستار قرنطینه استان های شمالی و جنوبی و خوزستان شده بودند و عنوان کرده اند که راهی جز اطلاع رسانی شفاف و بی پرده درخصوص وضعیت رو به رشد بیماری در برخی استان ها وجود ندارد. در بحبوحه مسافرت ها و مراسم نوروزی و پیدایش سویه های جدید ویروس کرونا اما دولت ترجیح داد که تجمعات برای حفظ روحیه مردم پس از دو سال قرنطینه تداوم پیدا کند و صرفا اکتفا به رهنمود و توصیه های بی پشتوانه درخصوص رعایت پروتکل ها و شیوه نامه های بهداشتی کند که سرانجام هم مردم به اسم اینکه واکسینه شده اند به دستورالعمل های بهداشتی وفادار نماندند.
اکنون خبرهای نگران کننده ای از سراسر کشور درباره کرونا و شعله ور شدن دوباره بیماری به گوش می رسد. در نوروز امسال چیزی حدود 65 درصد مردم ایران به مسافرت رفته اند و محدودیتی برای آنان جز تزریق دو نوبت واکسن وجود نداشته است. خبرهای جسته و گریخته ای که به گوش می رسد دلالت از آن داشته است که جرایم رانندگی برای مسافران واکسن نزده در ناوگان حمل و نقل عمومی و بین شهری کشور اعمال نشده است و طبق استعلام از برخی هموطنان، بنایی بر اعمال محدودیت ها و جرایم کرونایی در مسافرت های نوروزی وجود نداشته است و برای بسیاری افراد بدون تست منفی و کارت واکسن بلیط صادر شده است. برخی رانندگان خودروهای شخصی نیز که هرگز واکسن تزریق نکرده اند عنوان می کنند که در جاده های بین شهری تردد می کرده اند و حین عزیمت به سفرهای نوروزی، جریمه علیه آنان به دلیل ممانعت از واکسینه شدن تاکنون اعمال نشده است. در دوران تعطیلات و مسافرت های نوروزی حتی ایران محدودیت های کرونایی را برای مسافران بین المللی کاهش داد و به طور مثال، تردد از مرز مهران با داشتن ویزای عراق مجاز بوده است و طی ۱۳ روز گذشته ۱۶ هزار نفر از طریق مرز بین المللی مهران وارد کشور شدند. علی ایحال، خیز دوباره کرونا در خوزستان، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز مجبور به اعتراف کرده است تا از افزایش دو برابری بیماران شناسایی شده و سه برابری بیماران بستری مبتلا به کرونا در استان خوزستان طی روزهای اخیر خبر دهد. از آنجا که مازندران و گیلان از اهداف عمده گردشگری و مسافرت در تعطیلات بودند، این دو استان شاهد خیل عظیم ترددها و ورود مسافران نوروزی بودند.
اوج ترافیک وارده به این دو استان در نیمه دوم تعطیلات به وقوع پیوست که در نتیجه منجر به افزایش روند ابتلا به کرونا و بستری بیماران شد. این موضوع باعث شد تا بر اساس آخرین اطلاع رسانی رنگ بندی کرونایی مناطق مختلف کشور از سوی مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، یک شهرستان مازندران(شهرستان رامسر) در وضعیت قرمز کرونایی قرار گیرد و درپی شعله ور شدن بیماری در استان های شمالی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به وضعیت روند شیوع کرونا اظهار کند که وضعیت استان از نظر تعداد بیماران سرپایی کرونا رو به افزایش است و روند صعودی را طی می کند. از کرمان هم خبر می رسد حمیدرضا رشیدی نژاد، رییس دانشگاه علوم پزشکی این استان از فوت پی در پی کودکان در کرمان به دلیل ابتلا به کرونا پرده برداشته است و گفته «طی سه روز گذشته شاهد افزایش موارد ابتلای کودکان به کرونا و فوت آنها بودیم.» علاوه بر استان های شمالی، حضور گسترده هموطنان و گردشگران به جنوب کشور و شلوغی باورنکردنی ساحل بندرعباس خبرساز شده است. کرونا در استان هرمزگان هم رو به افزایش گذاشته شده است. طی دو سال گذشته به دلیل شیوع کرونا سفرهای نوروزی با محدودیت همراه بود، اما امسال چون محدودیت ها وجود نداشت، کشور با افزایش سفرها مواجه شد به طوری که تکمیل ۱۰۰ درصدی ظرفیت اقامت مسافران نوروزی در شهرهای شیراز، مشهد، بوشهر، بندرعباس و جزایر جنوبی، استان های شمالی، چابهار و همچنین یزد و اصفهان مشهود بود.
با توصیفی که از وضعیت مسافرت ها و تجمعات نوروزی رفت، حال و هوای این روزهای کرونا در کشور به خوبی نشان می دهد که ایران رسما وارد موج جدید بیماری و پیک هفتم کرونا شده است. اومیکرون و احتمالا دلتاکرون، عامل پیک جدید هستند. با این حال، ستاد ملی کرونا و مجموعه دولت خواستار حضوری شدن آموزش در مدارس و دانشگاه ها آن هم بلافاصله و به فاصله یک روز پس از سونامی مسافرت ها و بدون توجه به نظرات کارشناسان و متخصصان سلامت که بازگشایی فوری و بلادرنگ یک باره مدارس و دانشگاه ها خطرساز است، در کشور شده اند. در تهران از اولین روز بازگشایی مدارس و دانشگاه ها گزارش شده است که «ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کار بوده اند» که دانش آموزان و دانشجویان با سرعت هر چه تمام تا ساعت ۹ صبح روز 14 ام فروردین در ناوگان حمل و نقل عمومی حضور پیدا کنند و به طور رایگان سر کلاس های درسی خود حضور پیدا کنند! در صورتی دستور تحصیل حضوری از سوی دولت داده شده است که ستاد کرونا عنوان کرده است که می توان با رعایت پروتکل های بهداشتی به سمت بازگشایی ها رفت. این ستاد با اینکه متوجه است که اصل پروتکل ها فاصله گذاری است، معلوم نیست که به چه دلیل و با چه توجیهی در ابلاغ پروتکل های بهداشتی به مدارس و دانشگاه ها اصل رعایت فاصله گذاری فیزیکی را لغو کرده است؟!
از طرفی، مجموعه دولت تنها به حضور اجباری و بی درنگ دانش آموزان و دانشجویان بر سر کلاس های درس اصرار می ورزد و مشخص نکرده است که شرایط نظارت بر رعایت پروتکل ها در مدارس و دانشگاه ها چگونه است؟ با این حال خانواده ها و دانش آموزان و دانشجویان به شرایط کرونایی کشور واقف هستند و همچنان از کرونا می ترسند و در اولین روز بازگشایی ها، مدارس و دانشگاه ها شاهد تعداد قابل توجه غایبان از تحصیل در کلاس های حضوری بوده اند. همچنین خبرها حاکی است که دو ماه مانده به پایان سال تحصیلی جاری، بسیاری از دانشگاه های دولتی و غیردولتی در تامین اعتبارات مالی برای آماده سازی زیرساخت های بهداشتی و خوابگاهی و تغذیه ای دانشجویان درمانده اند و طی نامه نگاری رؤسای دانشگاه ها با وزارت علوم به این موضوع پرداخته شده است. بنابراین چون خروج از محدودیت های کرونایی به نحو عالی از سوی دولت پی گرفته می شود و در همین حال زیرساخت های لازم آموزشی از نظر رعایت پروتکل های بهداشتی از جمله فاصله گذاری و تهویه وجود ندارد، و از طرفی کشور نه از نظام بیماریابی فعال و نه از نظام ثبت داده های بیماری برخوردار است، بازگشایی های فعلی نمونه علنی بی تدبیری دولتی و اصرار بر آموزش حضوری اجباری، آن هم بدون تمهیدات کرونایی است که نتیجه آن می تواند استقبال علنی از پیک هفتم کرونا و شعله ور شدن بیماری در کشور باشد.
پولِ تیر، رضا فرمند