بیژن اشتری
این تصور وجود دارد که رژیم‌های دیکتاتوری فقط از راه انقلاب [قیام‌های مردمی] ساقط می‌شوند اما چنین نیست. حوادث و روش‌های منجر به سرنگونی رژیم‌های دیکتاتوری متنوع است. هفت روش بر حسب وفور وقوعشان به‌شرح زیر است.
۱. کودتا با احتمال سی‌و‌پنج‌درصد، رایج‌ترین حادثه منجر به سرنگونی دیکتاتور است. کودتا آسان‌ترین و سریع‌ترین روش سرنگونی‌ست که با حداقل خونریزی انجام می‌شود؛
۲. انتخابات و رفراندوم با احتمال بیست‌و‌شش‌درصد، دومین شیوه برای پایین آوردن یک رژیم دیکتاتوری‌ست. انتخاباتی که منجر به پایان رژیم می‌شود، هم شامل انتخابات نیمه‌رقابتی‌ست هم انتخابات سالم. در این شیوه نیاز به مشارکت حداقل نیمی از مشارکت‌کنندگان در انتخابات، برای رای‌دادن به نامزدی‌ست که مورد حمایت رژیم نیست. ...دیکتاتور تحت فشار مردم به انتخابات یا رفراندوم تن می‌دهد؛
۳. قیام مردمی یا انقلاب مخملی با احتمال هفده‌درصد، سومین شیوه سرنگونی رژیم است. برای پیروزی در این شیوه به مشارکت بخش عمده‌ای از شهروندان برای حرکت‌های اعتراضی و نافرمانی مدنی نیاز هست؛
۴. شورش یا قیام مسلحانه با احتمال هشت‌درصد، چهارمین شیوه سرنگونی‌ست. برای موفقیت این شیوه به گروهی افراد تعلیم‌دیده نظامی، تسلیحات و دیگر امکانات رزمی نیاز هست هرچند تعداد شرکت‌کنندگان می‌تواند اندک باشد. شورش‌های مسلحانه معمولا برای پیروزی به زمانی طولانی نیاز دارند؛
۵. تغییر حکومت از درون با احتمال هشت‌درصد، پنجمین شیوه برای سرنگونی رژیم دیکتاتوری‌ست. معمولا فرد دیگری از داخل حلقه قدرت جایگزین دیکتاتور می‌شود؛
۶. دخالت خارجی با احتمال چهاردرصد، ششمین شیوه برای ساقط‌کردن یک رژیم دیکتاتوری‌ست؛
۷. نابودی و تجزیه کشور نیز با احتمال دودرصد، هفتمین و آخرین شیوه ساقط‌شدن یک رژیم دیکتاتوری‌ست.
توضیح نویسنده: مطلب از کتاب 《چگونه دیکتاتوری‌ها کار می‌کنند》 نوشته باربارا گدس و اریک فرانتز، نقل کرده‌ام: کتاب خوبی که لازم است به فارسی ترجمه شود. [...] انتشار نظرات نویسندگان و نظریه‌پردازان الزاما به‌معنای موافقت با نظرات نیست.
