روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی مفصل به نقل از منابع متعددی نوشته است که دولت بایدن و مقام‌های جمهوری اسلامی در حال کار کردن بر روی یک توافق هسته‌ای موقت و البته غیررسمی هستند که هدف آن تامین شکلی از آتش‌بس در تنش‌های هر دم تشدید‌شونده میان آنها است.
براساس گزارش نیویورک‌تایمز، به گفته مقام‌های سه کشور، دولت بایدن بی سر و صدا با ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای و آزادی آمریکایی‌های زندانی مذاکره کرده است که بخشی از تلاش آمریکا برای کاهش تنش‌ها و کاهش خطر رویارویی نظامی با جمهوری اسلامی است.
هدف آمریکا دستیابی به یک توافق غیر رسمی و نانوشته است که برخی مقام‌های ایرانی آن را «آتش بس سیاسی» می‌نامند. هدف آن جلوگیری از تشدید بیشتر در یک رابطه خصمانه طولانی مدت است که با ایجاد ذخایر اورانیوم بسیار غنی شده نزدیک به درجه خلوص بمب توسط ایران، تجهیز روسیه با هواپیماهای بدون سرنشین برای استفاده در اوکراین و سرکوب وحشیانه اعتراضات سراسری در ایران بسیار پرتنش شده است.
نیویورک تایمز می‌گوید مفاد کلی مذاکرات را سه مقام ارشد اسرائیلی، یک مقام ایرانی و یک مقام آمریکایی تأیید کرده‌اند. مقام‌های آمریکایی در مورد تلاش‌ها برای آزادی زندانیان به تفصیل صحبت نمی‌کنند، فراتر از اینکه آن را اولویت فوری ایالات متحده بدانند.
گفت‌وگوهای غیرمستقیم که چند دور آن از بهار امسال در کشور عمان انجام شد، نشان‌دهنده از سرگیری دیپلماسی بین ایالات متحده و ایران پس از شکست بیش از یک سال مذاکرات برای احیای برجام است.
حال براساس یک توافق جدید - که دو مقام اسرائیلی آن را «قریب الوقوع» می‌دانند - ایران موافقت خواهد کرد که اورانیوم را فراتر از سطح تولید فعلی خود با خلوص ۶۰ درصد غنی سازی نکند.
مقام‌های ایرانی گفتند که ایران همچنین حملات مرگبار به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق توسط نیروهای نیابتی خود در منطقه را متوقف می‌کند، همکاری خود را با بازرسان بین المللی هسته‌ای گسترش می‌دهد و از فروش موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری می‌کند.
در مقابل، ایران انتظار دارد که ایالات متحده از تشدید تحریم‌ها که اقتصاد این کشور را بحرانی کرده است، اجتناب کند. توقیف نفتکش های خارجی حامل نفت ایران متوقف شود و قطعنامه‌های تنبیهی جدید در سازمان ملل یا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای‌اش صادر نشود.
علی واعظ، مدیر گروه بین‌المللی بحران ، گفت: «هیچ یک از اینها با هدف دستیابی به یک توافق وسیع نیست. در عوض، هدف این است که برفعالیت‌هایی متوقف شود که اساساً از خط قرمزها عبور می‌کند یا هر یک از طرفین را در موقعیتی قرار می‌دهد که در صدصد تلافی برآیند و وضع را بی‌ثبات‌تر از قبل کنند.»
واعظ گفت: «هدف تثبیت تنش‌ها، ایجاد زمان و مکان برای بحث در مورد دیپلماسی آینده و توافق هسته‌ای است.»
ایران همچنین از ایالات متحده انتظار دارد که میلیاردها دلار از دارایی‌هایش را که استفاده از آنها محدود به اهداف بشردوستانه است، در ازای آزادی سه زندانی ایرانی آمریکایی به دست آورد. مقام‌های آمریکایی چنین ارتباطی بین آزادی زندانیان و پول‌های بلوکه‌شده و یا ارتباط بین زندانیان و مسائل هسته‌ای را تأیید نکرده‌اند.
در آنچه که می‌تواند نشانه‌ای از یک توافق در حال دستیابی باشد، ایالات متحده هفته گذشته معافیتی را صادر کرد که به عراق اجازه داد ۲٫۷۶ میلیارد دلار بدهی انرژی‌اش را به ایران بپردازد. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، این پول برای تامین‌کنندگان ثالث مورد تأیید ایالات متحده برای فروش غذا و دارو به ایران محدود خواهد شد.
مقام‌های ایرانی همچنین تلاش می‌کنند تا حدود ۷ میلیارد دلار پول نفت بلوکه شده در کره جنوبی را به دست آورند. این پول‌ها مدت‌ها است که سرنوشتش با آزادی زندانیان ایرانی-آمریکایی گره خورده است. به گفته یک مقام ایرانی و چند نفر دیگر که با مذاکرات آشنا هستند، دسترسی به این پول نیز برای استفاده بشردوستانه محدود شده و در یک بانک قطری نگهداری خواهد شد.
دنیس راس، که نقش مهمی در تدوین سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در دولت‌های مختلف مستقر در کاخ سفید داشته گفت: «به نظر می‌رسد ایالات متحده برای ایران روشن کرده است که اگر به سمت غنی‌سازی ۹۰ درصدی بروید، بهای جهنمی را خواهید پرداخت.»
راس گفت، دولت بایدن تمایلی به شکل‌گیری یک بحران جدید ندارد. او گفت: «آنها می‌خواهند اولویت و تمرکزشان روی موضوع اوکراین و روسیه باقی بماند. یک جنگ جدید در خاورمیانه، جایی که می دانید نزاع چگونه شروع می‌شود اما نمی‌دانید چگونه پایان می‌یابد، آخرین چیزی است که آنها می‌خواهند.»
موضع رسمی آمریکا: توافقی در کار نیست
با این وجود متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه در یک نشست خبری گفت: «شایعات درباره توافق هسته‌ای - موقت یا غیرموقت - نادرست یا گمراه‌کننده هستند.»
میلر افزود: «سیاست اصلی ما تضمین این است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند، به همین دلیل ما فعالیت‌های غنی سازی ایران را زیر نظر داشته‌ایم. ما بر این باوریم که دیپلماسی بهترین راه برای کمک به دستیابی به این هدف است، اما ما برای همه گزینه‌ها و موارد احتمالی آماده می‌شویم.»
با این حال، انکار رسمی آمریکا در مورد شکل‌گیری یک «توافق هسته‌ای» شاید به این دلیل انجام می‌شود که بایدن نمی‌خواهد متنی را در اختیار کنگره قرار دهد و منتظر تایید آن یا کارشکنی بر سر آن بماند.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز در یک تغییر جهت آشکار، روز چهارشنبه گفت که اگر زیرساخت‌های هسته‌ای ایران دست نخورده بماند، می‌تواند توافق هسته‌ای با غرب را تأیید کند. خامنه‌ای همچنین گفت که ایران باید با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری داشته باشد.
حتی اگر ایران از سانتریفیوژهای پرسرعت خود برای غنی‌سازی اورانیوم تا سطحی مناسب برای ساخت سلاح هسته‌ای به کار بگیرد، باز هم ساخت چنین بمبی زمان می‌برد. در ماه مارس، ژنرال مارک ای. میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده، به یک کمیته فرعی مجلس نمایندگان گفت که این روند ممکن است «چند ماه» طول بکشد.
ژنرال میلی افزود: «ارتش ایالات متحده گزینه‌های متعددی را در اختیار دولت قرار داده است تا در صورت تصمیم ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای یا زمانی که ایران تصمیم به تولید سلاح هسته‌ای بگیرد، آنها را به کار بگیرد.»
یک مقام ارشد دفاعی اسرائیل گفت که اسرائیل تخمین می زند که ساخت بمب هسته‌ای در ایران بسیار بیشتر طول بکشد - حداقل یک سال و شاید بیش از دو سال - و گفت اظهارات مایلی نشان دهنده تلاش آمریکا برای انتقال فوریت دستیابی به یک توافق جدید با تهران در اسرع وقت است.
ایران مدتهاست که بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تاکید کرده است، علیرغم شواهدی که نشان می‌دهد در مورد قابلیت‌های نظامی هسته‌ای تحقیق کرده است.
مذاکرات جدید برخی از مقام‌های اسرائیلی را نگران کرده است، آنها نگران هستند که اجرای تفاهمات جدید می‌تواند فشار اقتصادی غرب بر ایران را کاهش دهد و حتی منجر به توافق هسته‌ای گسترده‌تری شود که اسرائیل بیم آن دارد می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند بدون اینکه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی محدود و یا متوقف شود.
دنیس راس معتقد است که یک توافق کوچک می‌تواند مفید باشد، اما تنها در صورتی که محدود به زمان باشد. او خاطرنشان کرد که ایران در حال ساخت تأسیسات زیرزمینی جدیدی است که احتمالاً می‌تواند در برابر بمب‌های سنگر شکن آمریکایی‌ها مقاومت کند.
