به جهت همین ضعف‌های درونی بوده که در سال‌های گذشته فرصت‌ها را یکی پس از دیگری از دست می‌دادند و در سال گذشته هم عملا یا تماشاچی بودند یا به تقلید و تذبذب دچار شده بودند. ولی به هر حال خوشبختانه همچنان زنده‌اند و علائم حیاتی از خود بروز می‌دهند.

تغییر باید در داخل و به دست نیروهای برآمده از متن جامعه صورت پذیرد

از این جهت می‌گویم خوشبختانه که به گمان بنده اولا برای نجات کشور از خطرات مهلک پیشارو حتما باید تغییرات ساختاری صورت پذیرد و تصمیم‌گیران تن به نوسازی و بازسازی‌های اساسی دهند و ثانیا این تغییرات باید در داخل و به دست نیروهای برآمده از متن جامعه صورت پذیرد.

حالا بپردازیم به پرسش شما در مورد بیانیه‌ی آقای کروبی. فراز مورد اشاره‌ی شما از بیانیه‌ی مذکور به اختصار چند اصل بنیادین مورد نیاز جامعه‌ی ایرانی در شرایط کنونی را در خود گنجانیده. اول اتحاد و همبستگی احزاب و اشخاص و جریانها و اقشار آزادیخواه، میهن‌دوست، دلسوز و خواهان اصلاح امور.

دوم تاکید بر نقش جوانان و زنان که در سال‌های گذشته تاثیرگذاری‌شان بر تحولات شتاب گرفته و مثل موتور محرک برای تحولات اجتماعی و سیاسی عمل می‌کنند.

میانه‌روی نیروی اجتماعی را تا حداکثر ممکن بسیج می‌کند

سوم تاکید بر میانه‌روی است. میانه‌روی اولا موجب جذب حداکثری نیروها زیر چتر مطالبات مشترک خواهد شد و نیروی اجتماعی وسیعی را تا حداکثر ممکن بسیج می‌کند تا خواسته‌های مشترک و حداقلی خود را با جدیت و همبستگی مطالبه کنند. ثانیا با میانه‌روی تحولات سیاسی و اجتماعی کاملا عاقلانه و کم هزینه و تا حد ممکن قابل پیش‌بینی مدیریت خواهد شد و آسیب‌ها و انحرافات هم قابل پیشگیری خواهند بود.

مدیریت توهم‌آمیز تحولات داخل از آمریکا و اروپا نه ممکن است و نه مفید

چهارمین اصل، تاکید بر ضرورت درونی بودن تلاش برای اصلاح و تغییر است. فضاسازی‌های رسانه‌های خارج از کشور در سال گذشته نشان داد که مدیریت توهم‌آمیز مبارزات و تحولات داخل کشور از آمریکا و اروپا نه ممکن است، نه مفید است و نه قابل اعتماد است. بلکه اساسا بسیار مشکوک وحتی خطرناک است. در این باب باید جداگانه و مفصلتر سخن گفت و اینجا مجال آن نیست. بگذریم.

بالاخره پنجمین اصل بنیادین مورد نظر آقای کروبی در فراز بالا از بیانیه‌شان تاکید بر تکثر و تنوع در مسیر آزادی‌خواهی و اصلاح و تغییر است. به نظرم این تکثر و تنوع را در دو سطح و ساحت باید در نظر گرفت. یکی در ساحت کنشگران و اقشار مشارکت‌کننده و دیگری در ساحت راه‌ها و روش‌های فعالیت و اصلاح و تاثیرگذاری. توجه به هر دو ساحت مهم است و البته بی توجهی به آن در ربع قرن گذشته جنبش اصلاحی را به سمت انحصارطلبی منحرف ساخته و کشور را از بسیاری ظرفیت‌های ممکن محروم کرده است.

انصاف نیوز - منظور از «جریان‌های آزادیخواه و میانه‌رو درون ایران» کدام گروه‌ها و افراد است؟ آیا می‌توان گفت که تاکید کروبی بر ائتلاف با اصولگرایان معتدل است؟

رضوی فقیه: اگر بخواهیم مصداق دقیق و جزء به جزء را بشناسیم باید از خود آقای کروبی بپرسیم ولی مفهوم عبارت کمابیش روشن است و با توجه به کارنامه و پیشینه‌ی سیاسی آقای کروبی در ربع قرن گذشته می توان با ظنی قریب به یقین حدس زد که ایشان اهل گفت‌وگو و همکاری با همه‌ی نیروهایی است که خواهان تغییر در چارچوب‌های مورد نظر ایشان و اهل عمل در این جهت باشند.

تاکید کروبی بر ائتلاف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان میانه‌رو

بنابراین حدس شما کاملا عاقلانه و مقبول است که ایشان ائتلاف با اصولگرایان معتدل را هم مد نظر داشته باشند. گمان نمی‌کنم آقای کروبی از پارادایم جمهوری اسلامی یا شعارهای اصلی انقلاب اسلامی پنجاه و هفت عبور کرده باشد. بنابراین از یک طرف همکاری با نیروهای ملی مذهبی و نهضت آزادی و جریان‌هایی از این دست، و از طرف دیگر همکاری با اشخاص و نیروهایی نظیر آقای ناطق نوری و علی لاریجانی می تواند مورد نظر ایشان باشد.

امثال آقای خاتمی و مهندس موسوی و نیز جریان‌های اصلی دوران اصلاحات و جنبش سبز نظیر سازمان مجاهدین انقلاب و جبهه‌ی مشارکت و مجمع روحانیون مبارز و کارگزاران و دیگران هم که جای خود دارد. هر چند برخی از این جریانات در مقاطعی با آقای کروبی تعامل خوبی نداشتند و مراعات ایشان را نکردند اما گمان نمی کنم کروبی اهل تصفیه‌حساب شخصی و کینه‌ورزی باشد.

از طرف دیگر به نظرم آقای کروبی با توجه به تحولات سال‌های گذشته اندیشه و عواطف خود را به روز کرده و با نسل جدید هم که مطالبات متفاوت و جدید دارد قادر به همدلی و همسخنی خواهد بود. منظورم نسلی است که سطح انتظاراتش از تغییر و تحول بسیار بالاتر از اصلاح‌طلبان سنتی و مدرن است.

روحیات آقای کروبی تا آنجا که من برداشت می‌کنم امروزه به گونه‌ای است که دست کم می‌تواند با این نسل گفت‌‌وگو کند و آنها را بفهمد و البته باید خودش هم آنقدر سعه صدر و تحمل و مدارا به خرج دهد که آنها هم او را بفهمند و بخواهند با او هم‌سخن شوند. به سخن دیگر آقای کروبی باید گفتمانی منسجم را عرضه کند که هم از آن خودش باشد و هم برای نسل جدید اگر مقبول هم نیست قابل بحث و گفتگو باشد.

این روزآمدی را علاوه بر آقای کروبی در آقایان مهندس موسوی و خاتمی و عبدالله نوری و ناطق نوری و بسیاری دیگر می‌توان دید یا انتظار داشت و کاش آنها که در قدرت هستند و ابزار بسترسازی برای تغییر دارند نیز چنین وسعت مشرب و سعه صدری می‌داشتند و نسل جدید و تغییرات فکری و رفتاری‌اش را به مثابه فرصت و سرمایه می‌انگاشتند و نه تهدید و خسران و آسیب.

انصاف نیوز - تاکید کروبی در این بیانیه بر تغییر است؛ از نگاه شما این تغییر باید با چه ویژگی‌هایی همراه باشد که هم در عمل انجام شدنی باشد و هم به معنای رخ دادن تغییر باشد؟

رضوی فقیه: صورت‌بندی شما در این پرسش در عین ایجاز و اختصار کاملا جامع و مانع است. تغییری که در ماهیت خود واقعا تغییر باشد نه توهم تغییر، و در عالم واقعیت و وجود هم ممکن باشد، همان چیزی است که باید دنبالش باشیم و برای رسیدن به آن راه حلی پیدا کنیم. مراد از راه حل هم برنامه و استراتژی و تاکتیک و امثال اینهاست.

اگر فقط بر ممکنات تکیه کنیم دچار رضایت به وضع موجود می‌شویم و اگر فقط روی وضعیت مطلوب و بدتر از آن وضعیت رویایی تمرکز کنیم دچار آوانتوریسم و ماجراجویی و البته بیشتر از آن دچار بی‌عملی و تقدیرگرایی می‌شویم. اما من اینجا می‌خواهم اساسا خودمان را از این دوگانه که ما را گرفتار بحث‌های بی‌پایان تئوریک و تحلیلی می‌کند رها کنیم و مطلب را شسته‌رفته‌تر از آنچه که معمول است بیان کنم.